نگاهی به ۱۵ سال حیات پر فراز و نشیب حزب حاکم ترکیه

به گزارش «پارسینه» و به نقل از خبرگزاری آناتولی، حزب عدالت و توسعه ۱۵ ماه پس از شکل گیری توانست قدرت را در دست بگیرد و تا کنون در ۵ رای گیری سراسری و ۳ رای گیری محلی به پیروزی رسیده است.

این حزب که از سیاست مداران احزاب محافظه کاری همچون حزب رستگاری ملی، حزب رفاه، حزب میهن و حزب فضیلت و با رهبری رجب طیب اردوغان شکل گرفت، در طول حیات خود با چالش های فراوانی دست به گریبان بوده است.

عدالت و توسعه در واقع واکنشی بود به اوضاع سیاسی بی ثبات دهه ۱۹۹۰ در ترکیه و شرایط اقتصادی نابسامانی که با تورم بیش از ۵۰ درصد و سقوط مداوم لیره همراه بود. چنین شرایطی بود که باعث شد تا آنها در سال ۲۰۰۲ به عنوان اولین حزبی تبدیل شوند که پس از یک دهه اکثریت کرسی های پارلمان را از آن خود می کرد.

اردوغان که شهرتش را از شهرداری استانبول به دست آورده بود، به خاطر شعری مذهبی که سال ۱۹۹۴ سروده بود و نقض قانون جدایی دین از سیاست بود، نتوانست به نخست وزیر برسد و عبدالله گل که در راه تاسیس حذب او را همراهی می کرد به این مقام رسید.

یک سال بعد و پس از پایان دوره ممنوعیت فعالیت سیاسی برای اردوغان، او توانست به عنوان نماینده شهر «سیرت»، در جنوب شرق ترکیه به پارلمان راه پیدا کند و به عنوان رهبر حزب و نخست وزیر به فعالیت خود ادامه داد تا آگوست ۲۰۱۴ که به عنوان نخستین رئیس جمهور منتخب با رای مردم، فعالیت سیاسی خود را پی گرفت و نخست وزیری را به داود احمد اوغلو واگذار کرد که تا ماه می عهده دار این سمت بود و سپس جای خود را به بینالی ییلدریم، وزیر سابق حمل و نقل، واگذار کرد.

دوران نخست وزیری اردوغان با دو پیروزی در انتخابات سراسری سال های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۱ برای حزبش همراه بود و در انتخابات شهرداری ها در سال های ۲۰۰۴، ۲۰۰۹ و ۲۰۱۴ هم توانست حضوری موفق داشته باشد. اگرچه این حزب در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۴ و انتخابات پارلمان ۲۰۱۵ نتوانست توفیقات پیشین را تکرار کند، اما همچنان از حمایت اکثریت رای دهندگان برخوردار بود.

کودتای ناموفق ارتش برای سرنگونی دولت اردوغان

بدون شک، کلید موفقیت حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان طی این سال ها، انجام اصلاحات اقتصادی بوده است که طی ان با تمرکز بر رشد اقتصادی، کاهش تورم، کاهش بدهی های خارجی و تقویت لیر توانست پایه های اقتصادی ترکیه را آن چنان مستحکم کند که از بحران مالی ۲۰۰۸ جان سالم به در ببرد. در همین مدت، ترکیه به هفدهمین اقتصاد بزرگ دنیا تبدیل شد، بدهی ۵۲ ساله اش به صندوق بین المللی پول را پرداخت کرد و تنها طی یازده سال، یعنی از ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۳، درآمد سرانه آن دو برابر شد.

در عرصه سیاسی هم رفراندوم سال ۲۰۰۷ با استقبال و رای مثبت مردم مواجه شد. طبق این رفراندوم، انتخاب رئیس جمهور به رای مستقیم مردم موکول شد، دوره آن از ۷ سال به ۵ سال کاهش یافت و فاصله بین انتخابات پارلمان هم به چهار سال رسید. رفراندوم دوم هم در سال ۲۰۱۰ و با هدف نزدیک کردن قانون اساسی ترکیه به معیارهای اتحادیه اروپا انجام شد.

البته دوران زمامداری حزب عدالت و توسعه تنها با موفقیت همراه نبوده است. جدای از کودتای ماه گذشته که با ۲۴۰ کشته همراه شد، باید به اعتراضات مردمی که سال ۲۰۱۳ و از پارک گزی استانبول آغاز شد اشاره کرد. این اعتراضات که منجر به کشته شدن هشت معترض و یک پلیس شد، بعدها از سوی دولت به عنوان تلاش اعضای «دولت موازی» گولن در پلیس و دستگاه قضایی برای براندازی معرفی شد.

تجمع اعتراضی مردم ترکیه در میدان تقسیم استانبول، سال 2013

رسوایی فساد اقتصادی در میان سیاست مداران بلندپایه، از جمله چهار وزیر و تعدادی بازرگان نزدیک به دولت که در سال ۲۰۱۳ مطرح شد، بحران بزرگ دیگری بود که گریبان دولت را گرفت و بار دیگر آنچه به عنوان «دولت موازی» یا «سازمان تروریستی فتح الله گولن» از سوی دولت خوانده می شد، به عنوان متهم مطرح شد. دستگیری صدها بازرگان با اقدام متقابل دولت مواجه شد که افسران پلیس دخیل در ماجرا را به عنوان اعضای سازمانی تروریستی هدف گرفت و منجر به بازداشت صدها نفر شد.

اکنون و پس از پانزده سال، حزب عدالت و توسعه با پشت سر گذاشتن بحران های متعدد که مهمترین آنها کودتای ماه گذشته بود، توانسته مخالفان قدرتمند خود را کنار بزند و با راه اندازی راهپیمایی های حمایت از دموکراسی، نمایش قدرت قابل توجهی در خیابان های سراسر ترکیه به راه اندازد.