۷ اشتباه پهلوی دوم در سیاست داخلی

1- تغییر قانون اساسی 1327:

شاه پس از ترور خود که منسوب به حزب توده بود تغییر قانون اساسی را در جهت گسترش اختیاراتش در پیش می گیرد. حاصل رفراندوم عمومی، در نظر گرفتن اختیاراتی برای شاه بود که معنایی جز بی معنا شدن مشروطه به طور کامل نبود. شاه می توانست هر یک از مجلس شورای ملی و مجلس سنا را جداگانه و یا دو مجلس را در آن واحد منحل نماید. کنترلش بر مجلس شورا از طریق سنا بر قرار می گردید.

2- عزل اول مصدق:

شاه با عزل مصدق و انتصاب احمد قوام، رویاروی بخشی از مردم هوادار مصدق قرار گرفت؛ شکست این اقدام از ابتدا قابل پیش بینی بود. تنها حاصل آن، استعفای سریع خود قوام ظرف چند روز، بازگشت مصدق به قدرت و البته کشته شدن تعدادی از مردم بود.

3-کودتای 28 مرداد:

برکناری مصدق با آن شکل، متصل کردن آن با مسائل مربوط به نفت و برخوردهای خشن پس از کودتا حاکی از آن بود که هدف اشتباهی، با وسایل اشتباه و به صورتی اشتباه دنبال شده است. به قدرت رسیده با کودتا بر نام پهلوی دوم تا زمان سقوطش باقی ماند.

4- کاپیتولاسیون:

اگر ایران امتیاز کاپیتولاسیون را به آمریکا اعطا نمی کرد، چه فاجعه ای رخ میداد؟ بدیهی است که هیچ! و البته اعطای آن هم بهانه ها و بدنامی مورد استفاده مخالفان شاه را فراهم کرد.

5-بی معنا کردن سیاست داخلی و خود نمایی شخص اول:

پامال کردن قانون اساسی مشروطه معنایی جز بی معنا شدن سیاست داخلی نداشت. حکومت شاه بیشتر همان حکومت سلطانی بود که نوکران بسته به عرض اخلاص و چاکری از حقی بهره مند می شوند. اینکه هیچ شخصیت حکومت شاه اعتبار عمومی نداشت به این سبب بود که برای هیچ نوکری، اگر اربابش منفور باشد، اعتبار و محبوبیتی بر جای نمی ماند. شاه همه سیاست داخلی و همه سیاست داخلی شاه بود: بیرون شاه هیچ معنایی برای سیاست داخلی وجود نداشت.

6-سرکوب آزادی های ساده شهروندی:

بسیار پیش می آمد که یک کتاب، فیلم، آهنگ یا تئاتر مورد برخورد امنیتی قرار گیرد. ارعاب شهروندان، حتی اگر صرفا به صورت نمادین و غیرواقعی باشد، احساس ناامنی به آنها می دهد که حاصلی جز تنفر ندارد. در حالی که نشر آزادانه و انتقادی اندیشه های سیاسی و اقتصادی می توانست بت های ذهنی چپ گرایانه و ایدئولوژیک آن دوران را در هم بشکند.

7-تشکیل حزب رستاخیز؛

شاه خود گفته بود که اگر دیکتاتور بود مانند کشورهای کمونیستی و فاشیستی نظام تک حزبی برقرار می کرد. اما چند سال بعد از این حرف، دستور داد درکشور نظام تک حزبی برقرار شود. همه، چنانکه خود شاه تصریح کرد، یا باید عضو حزب می شدند، خفه می شدند، به زندان یا به خارج می رفتند. او به استناد کدامین اختیار چنین فرمانی داد؟ بدیهی بود که او این درس از تاریخ را نیاموخته بود که حاکمی که خود قانونش را زیر پا گذارد، پا مال خواهد شد!

امین پرتو