برجام رنسانسی در روش های دیپلماتیک

بارها صحبت هایی از مشکلات برجام و فرجام آن به میان آمده و رسانه ها در این مورد اطلاع رسانی وسیعی داشته اند و بارها تجمع هایشان را بدون داشتن مجوز در خیابان ها دیده ایم که کسی کاری به کارشان ندارد حتی در نمایشگاه مطبوعات هم برخلاف حضور فیزیکی که داشتن غرفه نماد آن است و ادعا می کردند در آن حضور ندارند، نیروهای دلواپسشان در همه جا حضور داشتند.

روز پنجشنبه نیز در سخنرانی مشترک میان صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران و محمدعلی وکیلی مدیرمسئول روزنامه «ابتکار» در سالن گفت وگوی نمایشگاه مطبوعات شرکت کرده و دقایقی این جمع را به تشنج کشاندند. همچنین بخش هایی از سخنان صادق زیباکلام باعث شد تا نیروهای میدانی دلواپسان با هو کشیدن و دست زدن های مکرر مانع از ادامه سخنان وی شوند اما با تمام این تفاسیر باز هم گفت وگو راه خود را پیش برد و سرانجامی دلنشین داشت که شادی اکثریت جمع را فراهم کرد. مشروح این گفت وگو را در ادامه می خوانید:

**برجام نقطه عطفی در تاریخ انقلاب است که «آغاز پایان آمریکا ستیزی» قلمداد خواهد شد

صادق زیباکلام با اشاره به اینکه توافق هسته ای وین خیلی عمیق تر، گسترده تر و دارای تبعات بسیار مهمی برای آینده کشور خواهد بود، عنوان کرد: شاید اگر کسی بگوید توافق هسته ای وین بعد از جنگ مهمترین واقعه ای است که در جمهوری اسلامی ایران اتفاق افتاده، من با او مخالفت نکنم و فکر می کنم که دارد درست می گوید.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه خود توافق هسته ای نیست که آن را مهم می کند بلکه تبعاتی ست که برای آینده کشور داردو آنقدر توافق هسته ای و اثرهای برجام را مهم می کند، افزود: انقلاب اسلامی ایران در سال 57 برای یک سری اهداف دموکراتیک، برای آزادی بیان و اندیشه، برای انتخابات آزاد، برای حاکمیت قانون، برای نبود زندانی سیاسی و برای این بود که کسی به دلیل مخالفت با حکومت کارش به زندان اوین بکشد و از این قبیل شرایط بود.

وی این اهداف را دلیل انقلاب اسلامی دانست و گفت: اصلا مبارزه با رژیم شاه به همین خاطر صورت گرفت اما به فاصله چند ماه بعد از انقلاب به گفتمان عرب ستیزی، آمریکا ستیزی و استکبار ستیزی بدل شد و همچنین به تدریج نه تنها به گفتمان اصلی در انقلاب بدل شد بلکه گفتمان های دموکراتیک انقلاب را هم کم کم تحت تاثیر قرار داد.

زیباکلام عنوان کرد: اهمیت برجام و اهمیت توافق هسته ای به نظر من از اینجا شروع می شود که یک بازگشتی یا دور شدنی است از گفتمانی که از بعد از اشغال سفارت آمریکا در سال 58 تحت عنوان آمریکا ستیزی یا استکبار ستیزی در کشور بوجودآمد. وی در ادامه بیان کرد: من فکر می کنم این توافق یک نقطه عطفی در به چالش کشیدن آن گفتمان یاد شده است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه به همین خاطر است که جدا از اینکه جزئیات برجام چه هست؟ افزود: چیزی که مهم است این که بعدها از برجام و از توافق هسته ای به عنوان نقطه عطفی در تاریخ انقلاب اسلامی یاد خواهد شد که در حقیقت «آغاز، پایان آمریکا ستیزی و مرگ بر آمریکا» قلمداد خواهد شد. وی اظهار کرد: شاید به همین خاطر است که اگر دقت کنید، می بینید که جریان رادیکال، غرب ستیز و آمریکا ستیز از بعد از برجام مهمترین دغدغه اش این بوده که منظماً بگوید، برجام و توافق هسته ای هیچ ربطی به آمریکا ستیزی ندارد و آمریکاستیزی و مرگ بر آمریکا با تمام توان ادامه پیدا خواهد کرد و توافق هسته ای به هیچ روی معنی اش این نیست که ما آمریکاستیزی را کنار خواهیم گذاشت.

زیباکلام در ادامه عنوان کرد: اتفاقاً اگر شما به دنبال یک دلیل برای بوجود آمدن این نقطه عطف باشید، همین تاکید و تکراری که جریان آمریکاستیز دارند که همه چیز مثل سابق است، خود این نشان می دهد که همه چیز مثل سابق نیست زیرا دلیلی برای این همه تاکید و تکرار برای تداوم آمریکا ستیزی نیست.

وی با اشاره به اینکه اولین آثارش نگاه جدیدی است که در عرصه بین الملل به ایران شده است، بیان کرد: هنوز جوهر و مرکب برجام خشک نشده بود که از ایران برای شرکت در کنفرانسی که آینده سوریه را رقم می زند، صرف نظر از اینکه چقدر موفقیت آمیز بود، دعوت شد. نفس اینکه ایران به کنفرانسی که آینده سوریه را رقم می زند، دعوت شده است، نشان می دهد، خیلی هم من بی راه نمی گویم که یک نگاه جدیدی دارد در رابطه با جمهوری اسلامی ایران دارد، مطرح می شود.

زیباکلام افزود: این حرف ها برای این است که گفته شود، برجام و مذاکرات ما با آمریکایی ها فقط در مورد هسته ای است ولی اکنون می بینیم که هنوز هیچی نشده در مورد سوریه هم شروع کردیم با آمریکایی ها صحبت کردن و ممکن است، فردا در مورد افغانستان صحبت کنیم، پس فردا ممکن است در مورد عراق صحبت کنیم و این منطقی هم هست چون ما و آمریکایی ها، در عراق، افغانستان، سوریه حتی در یمن نقاط مشترک زیادی داریم. آیا آمریکایی ها می خواهند در افغانستان، طالبان حاکم شود؟ خیر، ما می خواهیم در افغانستان طالبان حاکم شود؟ خیر. آیا ما می خواهیم در عراق داعش حاکم شود؟ خیر. آیا آمریکا می خواهید در عراق داعش حاکم شود؟ خیر.

وی افزود: هم ما می خواهیم دولت حیدرعبادی یک دولت باثبات شود و بتواند در عراق موفق عمل کند و هم آمریکایی ها همین را می خواهند و خیلی زمینه های مشترک دیگر که داریم بنابراین من فکر می کنم، رسانه هایی که مستقل هستند، بار سنگینی را بر دوش دارند که نقطه عطف تاریخی که در انقلاب اسلامی ایران بعد از 36 سال اتفاق افتاده بتوانند این را گسترده تر کنند و راجع به آن بنویسند و بگذارند این مسیری که با زحمت زیاد، پستی و بلندی زیاد بدست آمده این مسیر همچنان پیشرفت داشته باشد.

**در روایت از برجام نباید دست روی نقطه حساسیت داخلی بگذاریم

محمدعلی وکیلی مدیر مسئول روزنامه «ابتکار» با اشاره به اینکه برجام نقطه عطفی است در تاریخ تحولات ایران عنوان کرد: به نظر من می شود ازاین به بعد از برجام به عنوان رنسانس در روش های دیپلماتیک کشور یاد کرد.

وی با بیان اینکه در حالی که از منظر داخلی این تحول مهم را دوستان اینچنین روی آن حساسیت دارند و ما را در ادبیات سازی و در روایت از برجام مصادره داخلی کرده اند، افزود: نباید انگشت روی نقطه حساسیت داخلی بگذاریم.

رئیس انجمن روزنامه های غیردولتی اظهار کرد: حتما با برجام ما وارد یک ایران جدید می شویم که از اثرات آن گسترش ارتباط با دنیا است. او ادامه داد: من معتقد نیستم با برجام آمریکاستیزی به آمریکاپذیری تغییر پیدا کرده بلکه اعتقاد دارم آمریکاستیزی با برجام تضعیف شده؛ چراکه مدل برجام به لحاظ روش شناسی مدل تغییر گفتمان است تغییری که پارادایم است و ما اکنون وارد یک پارادایم جدید شده ایم. اما به هیچ وجه معنای این تغییر و پارادایم آمریکاپذیری نیست.

وکیلی با تاکید بر اینکه دوستان دلواپس ما تصورشان این است که اگر از آمریکاستیزی عبور کردیم حتما معناش آمریکاپذیری است، گفت: شما هم قبول دارید که آمریکاستیزی نه در قرآن آمده نه در روایات ما؛ در قانون اساسی و دال مرکزی گفتمان انقلاب اسلامی هم نیست. آمریکاستیزی مثل روسیه ستیزی و انگلیس ستیزی در یک مقطع تاریخی بر اساس شرایط حتما به عنوان پادگفتمان جمهوری اسلامی مورد تنفر ملت بود اما این جزء دال های شناور است که در موقعیت های مختلف می شود روایت جدیدی از آن ارائه داد.

وی با ذکر یک رویداد تاریخی انقلاب تصریح کرد: در یک دوره زمانی تعدادی از دانشجویان پیرو خط امام تحت تاثیر فضای انقلابی از دیوارهای سفارت آمریکا بالا رفتند اما در مقطع زمانی دیگر همان دانشجویان جزء کسانی شدند که گفتمان تعامل با دنیا را تولید کردند و به دنبال ادبیات سازی بودند. بنابراین این نوع تعصب روی عناوین فرعی که احیانا پیامد برجام شاید به معنای آمریکا پذیری باشد نیست. آمریکا پذیری صورت نخواهد گرفت.

مدیر مسوول روزنامه ابتکار با اشاره به اینکه حتما دولت آقای روحانی و شخص آقای ظریف درایت لازم را دارند، ادامه داد: آقای ظریف می داند ایران منزوی و حذف شده از صحنه جهانی مهمترین بهانه است برای اینکه آمریکا نفوذ کند. اگر ایران ضعیف باشد به راحتی معبر نفوذ به آن پیدا شده و ایران مقتدر خود سد نفوذ می شود. امکان ندارد ما با دنیا قهر باشیم، با جهان سر جنگ داشته باشیم، ملتمان گشنه باشند، سر به زیر باشند، اعتیاد داشته باشند اما بتوانیم مقابل آمریکا ستیز کنیم و یا امکان هماوردی داشته باشیم.

وی اضافه کرد: آقای ظریف با دیپلماسی جدید و هوشمندانه ای که دارند حتما باید گره توسعه کشور در بخش بن بست های سیاست خارجی را باز کنند. اما آنان می دانند که برای این باز کردن گره، نباید راه آمریکاپذیری را هموار کنند.

وکیلی همچنین گفت: البته من خطر چینی پذیری و روسیه پذیری در کشور را به مراتب بالاتر از خطر آمریکاپذیری می دانم . بهتر است مجموعه مسائل کشور را یکجا ببینیم و به این صورت احساسی و رادیکال برخورد نکنیم با منافع ملی کشور. او با اشاره به اینکه رهاورد برجام طوری بود که برد با منافع ملی کشور شد، تاکید کرد: اجازه بدهید تدبیری که مشروعیتش رای 92 ملت ایران است و تغییری که در فضای عمومی دنیا و فضای داخلی کشور رخ داده ادامه پیدا کند. هر جا هم شک کردید که این مسیر غلط است برای راستی آزمایی اش راه رفراندوم وجود دارد. برای مشروعیت آفرینش اسفند 94 هم یک مسیر و ایستگاه است که اگر آزادی عمل وجود داشته باشد و حق انتخاب مردم به رسمیت شناخته شود حتما فرصت تاریخی است برای اینکه راستی آزمایی شود و رفراندومی صورت گیرد که آیا مسیری که دولت آقای روحانی رفته است مسیر عزت است یا ذلت. پس نیاز نیست که شما به جای ملت پیشاپیش به شکل آنارشیست ها و به این صورت قانون ستیزانه و قانون گریزانه جلوی میکروفن های مجاز را بگیریم و شعار مرگ بر آمریکا دهیم اجازه دهید صندوق های رای تعیین کنند که کدام مسیر به نفع کشور است.

**اجتناب از تقلیل برجام به یک موضوع سیاسی یا جناحی

در ادامه زیبا کلام به بحث وظیفه رسانه ها و مطبوعات در دوران بعد از توافق هسته ای یا پسابرجام، گفت: به نظر من یکی از مهمترین کارهایی که مطبوعات مستقل و رسانه های مستقل باید انجام دهند اجتناب از تقلیل برجام به یک موضوع صرف سیاسی و جناحی است. یعنی چیزی که اکنون در حال اتفاق افتادن است که برجام بشود محل رویارویی دو جریان یا دو طیف سیاسی که یک رو اصلاح طلبان و طرفداران دولت و حالا شماری از اصولگرایان معتدل و میانه رو که موافق برجام و توافق هسته ای هستند و در مقابل اصولگرایان تندرو و جبهه پایداری و طرفداران دولت آقای احمدی نژاد که مخالف آن هستند؛ و این تبدیل شود به یک جریان محض و صرف سیاسی.

او ادامه داد: کسانی که در رسانه ها هستند بار بزرگی را بر دوش دارند نخست اینکه معنی این حرف که برجام آغاز پایان آمریکاستیزی است و اساسا هر موقع که موضوع آمریکاستیزی و تنش زدایی مطرح شده- حتی در دوران اصلاحات هم اینگونه بود- و هر وقت صحبت از تنش زدایی می شد استدلالی که طرف مقابل می کرد این بود که شما می خواهید نوکر باشید. در حقیقت در این 36 سال که از انقلاب می گذرد، هر کس در این مملکت گفت که ما چرا با دنیا سر ستیز و جنگ داریم، چرا ما با آمریکا و غرب سرستیز داریم بلافاصله یک برچسب نوکری و مزدوری ستون پنجم به او می زدند.

این فعال سیاسی در ادامه تصریح کرد: اگر کسی بگوید آمریکاستیزی درست نیست سریع می گویند بله مرعوب آمریکا بودن تسلیم آمریکا بودن ایضاً درست نیست. چه زمانی و در کجا گفتیم آمریکاستیزی یعنی ما بیایم پرچم سفید در دست بگیریم و تسلیم آمریکا بشویم. آیا اساسا ما دو گروه کشور در دنیا داریم؟ و ما هم باید جزو کشورهای آمریکاستیز باشیم و اگر آمریکاستیز نباشیم تسلیم و نوکر آمریکا هستیم. این چه تفکری است که در این کشور به راه افتاده که فقط 3 تا 4 تا کشور در دنیا بیشتر مستقل نیستند. جمهوری اسلامی، کوبا، کره شمالی و زیمباوه که به دلیل آمریکاستیزی مستقل هستند و 197 کشور بقیه که عضو سازمان ملل هم هستند، یا نوکر و یا برده اند. شما این را از کجا آورده اید که کشور مستقل در دنیا کشوری است که حکما و لزوما باید بگوید مرگ بر آمریکا. اگر نگوید مرگ بر آمریکا و اگر پرچم آمریکا را آتش نزند، معنیش این است که ما نوکریم و مزدوری را قبول کردیم.

وی همچنین افزود: بنابراین یکی از کارهایی که رسانه ها در دوران پساتحریم باید انجام دهند اتفاقا بازنگری به کل این فلسفه آمریکاستیزی و استکبارستیزی است که اصل گرفته شده در سیاست خارجی کشور ماست. نکته دومی که به نظر من باید رسانه ها به آن بپردازند، برخی از تهمت هایی است که جریان آمریکاستیز از همین الان شروع کرده علیه برجام مطرح کردند. یکی از جریاناتی که جریان دلواپسان شروع کردند این بوده است که پس چرا پس از تحریم وضع اقتصاد خوب نشد؟ آقای روحانی مگر شما نگفتید که اگر توافق هسته ای صورت بگیرد اینجا گلستان می شود؛ تورم از بین می رود و 6 میلیون بیکار مشغول به کار می شوند. او ادامه داد: اقتصاد ایران یک اقتصاد فاسد و ناکارآمد دولتی است و تا زمانیکه این اقتصاد فاسد و دولتی بماند به جز فساد و ناکارآمدی حاصل دیگری ندارد. راه برون رفت چه توافق هسته ای صورت می گرفت و چه نمی گرفت راه برون رفت وضعیت اقتصادی ما از آنچه که هستیم این است که ببینیم کشورهای دیگر، کره جنوبی، ترکیه، مالزی، برزیل، آرژانتین، تایوان، اندونزی، چین، هند در مناطق آزاد چه کرده اند.

زیباکلام همچنین گفت: برخی در جریان ها و نهادها هستند که منافعشان در گرو این است که اقتصاد ایران دولتی بماند و با هر حرکتی که بخواهد اقتصاد ایران را اقتصاد آزاد کند مخالفت می کنند؛ بنابراین راه برون رفت از رکود و بهتر شدن وضعیت اقتصادی ما این نیست که توافق هسته ای حتما صورت بگیرد یا با آمریکا تنش زدایی کنیم. چراکه دنیا پر از کشورهایی است که با آمریکا روابطشان خوب است اما وضع اقتصادیشان از ما خراب تر است. او با تکذیب این جمله که اگر برجام صورت بگیرد اینجا گلستان می شود، تصریح کرد: همواره گفته شده مادامی که اقتصاد ایران دولتی بماند به جز فساد ارمغان دیگری ندارد. بنابراین این موارد مسائل جدی و اساسی ماست. مساله سوم که در پسابرجام باید به آن پرداخته شود هزینه وحشتناکی است که هسته ای برای مملکت به بار آورده است. شما مطالعه کنید ببینید سرانه بهداشت، آموزش و پرورش، محیط زیست در ایران چقدر است و ظرف 10 سال گذشته ما چقدر بصورت سرانه خرج مسائل هسته ایمان کرده ایم.

**فریاد دلواپسان؛ فریاد رانت هاست

همچنین وکیلی در ادامه مناظره با بیان اینکه دوستان را به آرشیو رسانه های همسو با دولت کنونی و رسانه های منتقد کنونی در ارتباط با موضوع هسته ای ارجاع می دهم، گفت: جهت اطلاع پرونده هسته ای در زمان آقای احمدی نژاد مصوبه ای داشت به نام مصوبه شورای عالی امنیت ملی که پرونده هسته ای جزء حوزهای امنیت ملی است؛ بنابراین رسانه ها مجاز به انتقاد به تیم هسته ای و تخریب تیم هسته ای نبودند. ما رسانه های منتقد آن دوران با وجود اینکه فرایند و دیپلماسی حاکم پیشبرد پرونده هسته ای را قبول نداشتیم اما به دلیل تمکین به قانون و احترامی که برای قانون قائل بودیم در آن دوران پر تذکر و شدیدا امنیتی، یک تذکر از مراجع نظارتی دریافت نکردیم.

او ادامه داد: اما اکنون برخورد رسانه های منتقد دولت فعلی را با برجام ببینید که چه وضعیتی دارد. روزی که توافق وین امضا شد در این کشور روزنامه ای اجازه پیدا می کند که لوگوی خود را مشکی می کند به عنوان اینکه بزرگترین خیانت در تاریخ ایران توسط یک تیم خائن صورت گرفته و ملت باید پرچم سیاه برافرازند. این تحمل شد و کسی چیزی نگفت. این درحالی است که برجام برآیند یک دولت آقای روحانی و ظریف نیست.

مدیرمسوول روزنامه ابتکار با اشاره به اینکه برجام برآیند اجماع ملی است، اضافه کرد: برجام تصمیم حاکمیتی است و به نظر من هم ارزش برجام در آن اجماعی بود که برای برجام در داخل صورت گرفته بود. برداشتم این بود که شعار همدلی و همزبانی برای امسال برای این انتخاب شده بود که فضا برای برجام مهیا شود. انتخاب این شعار معطوف به برجام بود و باید در داخل انسجام اجتماعی و وحدت ملی صورت می گرفت تا ماحصل آن در صحنه خارجی می شد. به هر حال برجام انجام گرفت و تبدل شد به یک توافق برد-برد. نمی دانم چه اصراری است در حالیکه همه دنیا اذعان دارد که ایران توانسته است در کفه ترازوی بازی برد - برد سهمی در مقیاس مقدوراتش و حتی فراتر از مقدوراتش بگیرد و می تواند از امروز عاملی باشد برای انسجام داخلی؛ چرا در داخل برخی اینگونه براشفته شده و جلوتر از رهبران نظام و پیشتر از آنها، سینه چاک فریاد بر می آورند که ای ملت باور کنید تحریم ها برداشته نمی شود.

او با تاکید بر اینکه آمریکایی ها اگر بتوانند حتما شیطنت می کنند و هیچ بعید نیست از این فرصت که در داخل پشت دولت را عده ای خالی می کنند و دنبال ایجاد تنش در برجام هستند سوء استفاده کنند، تصریح کرد: باید در نظر داشت که تیم هسته ای اگر امریکایی ها کارشکنی کنند می توانند آنچه را که در مذاکرات، پس از مذاکرات و پس از برجام از دست داده اند دوباره برگردانند.

اما چرا برخی در داخل مانند سخنگویان نانوشته آمریکا و در مسیر اسرائیل پیشاپیش داوری می کنند و این پیشداوری را به جامعه القا می کنند و تخم یاس در اجتماع می پاشند که ملت بدانید به قسم حضرت عباس متوسل می شویم که تحریم ها برداشته نمی شود. بنابراین می خواهند رنگ خیانت به این دستاورد بدهند.

وکیلی ادامه داد: چه منافعی پشت این اراده جمعی مخالفان وجود دارد و یا بهتر بگویم چه منافعی از دست رفته که این توافق بین المللی که می تواند زمینه ساز برون رفت ما از بن بست های ایجاد شده در آن 8 ساله عجیب و غریب شود، برای آنها کابوس شده است. چرا آنها می خواهند ما را برگردانند به همان نقطه سرخط در برنامه هسته ای. منافع کدام اقلیت دارد از دست می رود. من شک ندارم این صداها صدای متن مردم نیست؛ این صدا صدای آن جمعیتی که در حاشیه تهران گرفتار نان شب است نیست. این ها سخنگویان مردم عادی نیستند و صدای رانت هاست، این فریاد رانت های برباد رفته است برای اینکه یکی از آثار برجام شفافیت در نظام تصمیم گیری است.

.*منبع: روزنامه ابتکار