.svg)
پرسش‌هایی پیرامون شیوۀ غالب سنت نذری دادن
پارسینه: یکی از سنت‌های دیرپای ما _ به خصوص در مناسبت‌های مذهبی _ سنت نذری دادن است. به این معنا که فرد و یا خانواده‌ای بنا بر نیّتی که دارد، به مقدار زیاد غذا می‌پزد و سپس آن را به نحوی، میان مردم پخش می‌کند. امروزه شیوه‌ای از ادای این سنت وجود دارد که به طرح نقد و نکات و پرسش‌هایی در باب آن می‌پردازم:
1- امروزه با توجه به آنچه مشاهده می‌کنیم، شیوۀ ادای سنت نذری دادن غالبا به این ترتیب است: به طور مثال فردی اعلام می کند که در روز تاسوعا (یا هر مناسب مذهبیِ دیگری) برای ناهار نذری می‌دهم؛ سپس بنده و شمایی که شاید به نان شبمان محتاج نباشیم و هیچ احتیاجی به آن غذا نداشته باشیم در صف نذریِ مقابل منزل آن فرد نذری دهنده می‌ایستیم و نذریِ خود را دریافت می کنیم. از سویی آشنایان آن فرد هم از شب گذشته قابلمه و دیگ‌های خود را برای گرفتن نذری _ آن‌هم به طور ویژه _ پای نوبت می‌گذارند و به این ترتیب _ فارغ از تنش‌هایی که هنگام دریافت نذری ایجاد می‌گردد _ سنت نذری دادن به‌جا آورده می‌شود. نوعی دیگری هم وجود دارد که در واقع پذیرایی از افرادی است که در تکیه‌ها و هیئت‌ها و مراسم‌ها مشغول عزاداری‌اند که این مورد اکنون محل بحث نیست.2- آیا نذری دادن به معنای سیر کردن افراد و خانوده‌هایی است که توان تامین نان شبشان را دارند؟ اگر نذری دادن را نوعی از انفاق بدانیم و یا ذیل این مفهوم بگنجانیم، آیا انفاق کردن با سر و صدا راه انداختن و اعلام عمومی _ به این ترتیب که به همگان بگوییم من می‌خواهم نذری بدهم _ هم‌سنگ است؟ اساساً نذری دادن به افراد و خانواده‌های غیرِ محتاج و یا دریافت نذری از سویِ ایشان چه معنایی دارد؟
3- برخی این‌گونه استدلال می‌کنند نذری دادنِ با این کیفیت، موجب تقویت همدلی و تعاون و برابری اجتماعی و... به نام و با محور دین می‌گردد. پرسش اینجاست که آیا نذری دادنِ با هدفِ دستگیری از تنگدستان نمی‌تواند موجباتِ همدلی و تعاون و برابری اجتماعی و... را فرآهم آورد و یا باعث آن گردد؟ اگر از منظر "ثواب" هم به این سنت بنگریم، نذری دادن به افراد غنی موجب اجر و ثواب دنیوی و اخروی می‌شود و یا نذری دادنِ به افراد تنگدست؟ شاید این نقد مطرح شود که اگر صرفاً توجه به افراد تنگدست باشد، به طور غیرمستقیم فقیرپروری را تقویت می‌کند. در پاسخ به چنین نقدی می‌توان گفت، اگر ما این امر را امری مقطعی بدانیم و در ادامه تلاش کنیم که آن فرد فقیر، توانمند شود و بتواند روی پای خودش بایستد و امکان امرار معاش پیدا کند، دستگیری از فقرا در چنین مواقعی لزوما به فقیرپروری نمی‌انجامد.
به گمانم چنین شیوه‌ای از نذری دادن، غالباً فاقد پیام و معنایی است که در آن اولویت و توجه به محرومان و مستمندان و مظلومان وجود داشته باشد و نیز موجب تقویت چنین روحیه‌ای گردد؛ اگرچه در این بین افرادی هم هستند که هدفشان از این عمل، دستگیری از نیازمندان و مستمندان و... است...ای که دستت می‌رسد؛ دستی بگیر
میثم مشایخ
حرفت نه جامع است و نه عملی.جامع نیست چون نذری دادن فقط جنبه اطعام فقرا را ندارد بلکه فلسفه نذری دادن در ایام محرم بیشتر پاسداشت و رونق دادن به مجالس سید شهدا و واقعه کربلاس و نه عملی است چون در اطراف شخص نذری دهنده چقدر فقیر
جناب ناشناس؛
دلایلی که در مورد غیر جامع بودن و غیر علمی بودن مطلب فوق اقامه کردید، خود غیر جامع و غیر علمی است!
چرا؟
اولا که نذر معنای بسیطی دارد و نذری دادن در ایام محرم لزوما به معنای رونق دادن به مجالس سید الشهدا نیست. در متن فوق نه این عمل نفی شده و نه معنای تغییر یافته. بلکه توصیه شده است که در نذری دادن اولویت می تواند با فقرا باشد. که اتفاقا این امر چه به لحاظ اخلاقی و چه به لحاظ همیاری می تواند رونق بیشتری به مجالس سید الشهدا بدهد. مگر اینکه مقصود از رونق بخشیدن و پاسداشت، کاسبکارانه باشد.
ثانیا یافتن نیازمندان هم کار سختی نیست. همت می‌خواهد که باید آن فرد نذری دهنده انجام دهد.
ثالثا در همین متن آمده است که "نوعی دیگری هم وجود دارد که در واقع پذیرایی از افرادی است که در تکیه‌ها و هیئت‌ها و مراسم‌ها مشغول عزاداری‌اند که این مورد اکنون محل بحث نیست." که اتفاقا این عمل پذیرایی از عزادران در تکیه ها عمل پسندیده ای است. البته که بسیاری از هیت ها در این عمل هم بسیار اسراف و ریخت و پاش می کنند و گاها 10 روز از محرم را شام و ناهار می دهند که هیچ لزومی ندارد و می توان این مقدار را کاهش داد و مابقی نذورات را به طور هدفمند صرف امور خیریه کرد.
آخر اینکه، پیام عاشورا دفاع از مظلومان و مستعضفان و یاری رساندن به ایشان است. لذا هر عملی به نام سید الشهدا باید با پیام سازگاری داشته باشد.