مشروب دست ساز چقدر خطرناک است؟

در ایران هر از چندگاه اخباری درباره مرگ افراد در اثر مصرف الکل تقلبی و دست ساز منتشر می شود؛ مثلا کمتر از یک ماه پیش اعلام شد در در هفت ماه اول امسال ۵۳ نفر به دلیل سوءمصرف الکل در کشور جان خود را از دست داده‌اند.

کامبیز سلطانی نژاد مسئول امور آموزش آزمایشگاه‌های سازمان پزشکی قانونی کشور در این باره گفت:

"تولید و توزیع مشروبات الکلی تقلبی در کشور، هر از گاهی با بروز مسمومیت هایی با متانول همراه است که این امر سبب مسمومیت، مرگ و میر و آسیب های دائمی در سوء مصرف کنندگان این فرآورده ها می شود."

در ایران سالانه بیش از ۲۰۰ میلیون لیتر انواع مشروبات الکلی ساخت داخل و قاچاق مصرف می شود.

گرانی الکل استاندارد و محدودیت دسترسی به آن در ایران سبب شده قاچاقچیان به تولید الکل‌های دست ساز حاوی متانول (الکل چوب) روی آورند و آنها را در شیشه‌های خارجی بسته بندی کنند.

اما پدیده تولید مشروبات الکلی خانگی مختص ایران نیست و در بسیاری از نقاط دنیا هم دیده می شود، مثلا مرگ بعلت مشروبات الکلی خانگی در هند بطور مرتب اتفاق می‌افتد.

این هفته در ایالت اوتارپرادش هند حداقل ۲۹ نفر بعلت مصرف الکل تقلبی جان خود را از دست دادند و بیش از صد نفر هم در بیمارستان بستری شدند.

به گفته مقامات بهداشتی در هند، متانول یکی از عوامل مهم این مسمومیت هاست که باعث کوری، نارسایی کلیوی و مرگ می‌شود.

در هفته گذشته تقریبا هفتاد نفر هم به دلیل مشابه جان خود را در موزامبیک از دست دادند و در این کشور سه روز عزای عمومی اعلام شد.

گفته شد علت مسمومیت این افراد احتمالا اضافه کردن صفرای تمساح به الکل بوده است.

مرگ هایی این چنین در قاره آفریقا بسیار شایع است اما مختص به این قاره نیست.

در سال ۲۰۰۷ چند هزار نفر در روسیه بعلت زردی به بیمارستان‌ها مراجعه کردند. بیماری آنها هپاتیت سمی تشخیص داده شد، به دلیل مصرف الکل قاچاق که به مواد ضد عفونی کننده طبی آلوده بود.

تخمین زده می شود سالانه ده هزار نفر بعلت الکل تقلبی در روسیه مسموم می شوند و حدود هزار نفر جان خود را از دست می دهند.

در ایتالیا هم در سال ۱۹۸۶شراب تقلبی جان ۲۳ نفر را گرفت.

اما چرا مصرف الکلی که در خانه تولید شده این قدر خطرناک است؟

جواب در یک کلمه ناخالصی است.

تولید الکل در خانه معمولا یا برای دسترسی به الکل ارزان است یا به دلیل محدودیت های قانونی و مذهبی در بعضی کشورها است که دسترسی به الکل استاندارد را دشوار می‌کند.

تقاضا برای الکل ارزان یا تقاضا برای الکل در جاهایی که دسترسی به آن دشوار است، باعث روی آوردن عده‌ای به تولید غیرقانونی و بدون نظارت و زیر زمینی الکل می شود، برخی برای مصرف خود الکل درست می‌کنند، برخی برای فروش به متقاضیان.

آنها که به قصد فروش این کار را می‌کنند ممکن است به آن متانول یا نیترات آمونیوم اضافه کنند تا گیرایی آن را افزایش دهند.

اما این مواد می توانند کشنده باشند، ۳۰ سی سی متانول برای کشتن یک نفر کافیست.

این ناخالصی‌ها فقط بطور عمدی ایجاد نمی شود، هر خطایی در فرآیند تقطیر ممکن است به تشکیل این مواد ناخواسته در الکل منجر شود.

تولید الکل نیاز به کنترل دقیق دما دارد و اگر دما از حد مشخصی بیشتر شود بجای اتانول، متانول تولید می شود.

بنابراین چه سهو چه عمد، تولید الکل در خانه یا در کارگاه های غیرقانونی ممکن است به تولید مواد سمی در الکل منجر شود، یا به دلیل خطا در فرآیند تقطیر یا به دلیل اینکه برخی مواد باعث گیرایی بیشتر شده و برای آنها که قصد فروش دارند نسبت به رقبا برتری ایجاد می کند.