گوناگون

مکان سفارت روسیه "غصبی" است

مکان سفارت روسیه "غصبی" است

پارسینه: باغ اتابک میراث تاریخی ایرانیان

به گزارش پارسینه، پارک یا باغ اتابک، عمارتی بود در محله اعیان نشین تهران قدیم که توسط اتابک اعظم، صدراعظم مقتدر و مشهور قاجاریه برای سکونت شخصی ساخته شده بود اما ماجرای سر زبان افتادن "پارک اتابک" به دوران مشروطه باز می گردد، ماجرا از آنجا آغاز شد که روز شنبه ۷ ربیع الاول سال ۱۳۲۸ق در شب عید نوروز، جمعیت زیادی از مردم و رجال شهر تبریز از جمله یپرم خان ارمنی برای وداع با ستارخان و باقرخان جمع شدند و آنان درمیان هلهله جمعیت از منزل خود بیرون آمدند و به سوی تهران حرکت کردند تا فروپاشی استبداد صغیر را جشن بگیرند.

در بین راه نیز در شهرهای میانه، زنجان، قزوین و کرج استقبال باشکوهی از این دو مجاهد راستین آزادی به عمل آمد و هنگام ورود به تهران نیمی از شهر برای استقبال به مهرآباد شتافتند و در طول مسیر چادرهای پذیرایی آراسته با انواع تزیینات، و طاق نصرت‌های زیبا و قالی‌های گران قیمت و چلچراغ‌های رنگارنگ گستردند.. ستار خان مدت یک ماه مهمان دولت بود، اما به دلیل وجود سربازان و کمی جا دولت، محل "باغ اتابک" را به اسکان ستارخان و یارانش و محل "عشرت آباد" را به باقرخان و یارانش اختصاص داد.


عمارت باغ اتابک در دوره قاجار

پس از چند روزی که نیروهای هر دو طرف در محل‌های تعیین شده اسکان یافتند مجلس طرحی را تصویب نمود که به موجب آن تمامی مجاهدین و مبارزین غیرنظامی از جمله افراد ستارخان و خود او می‌بایست سلاح‌های خود را تحویل دهند. این تصمیم به دلیل بروز حوادث ناگوار و ترور مرحوم سید عبدالله بهبهانی و میرزاعلی محمدخان تربیت از سران مشروطه گرفته شده بود.، اما یاران ستارخان از پذیرفتن این امر خودداری کردند. به تدریج مجاهدین دیگری که با این طرح مخالف بودند به ستارخان و یارانش پیوستند و این امر موجب هراس دولت مرکزی شد. سردار اسعد به ستارخان پیغام داد که «به سوگندی که در مجلس خوردید وفادار باشید و از عواقب وخیم عدم خلع سلاح عمومی بپرهیزید.»، اما باز یاران ستارخان راضی به تحویل سلاح نشدند.

بعدازظهر اول شعبان ۱۳۲۸ق قوای دولتی، که جمعا سه هزار نفر می‌شدند به فرماندهی یپرم خان، یار قدیمی ستارخان در تبریز و رئیس نظمیه وقت باغ اتابک را محاصره کردند و پس از چندبار پیغام، هجوم نظامیان به باغ صورت گرفت و جنگ بین قوای دولتی و مجاهدین آغاز گشت. در این جنگ قوای دولتی از چند عراده توپ و پانصد مسلسل شصت تیر استفاده کردند و به فاصله ۴ ساعت ۳۰۰ نفر از افراد حاضر در باغ کشته شدند. ستارخان راه پشت بام را در پیش گرفت، اما در مسیر پله‌ها در یکی از راهروهای عمارت تیری به پایش اصابت کرد و مجروح شد و قادر به حرکت نبود. اندکی بعد قوای دولتی او را دستگیر کردند و به منزل صمصام السلطنه بردند و خود و اتباعش ناچار به خلع سلاح شدند (۳۰ رجب ۱۳۲۸ق).


تصویر ماهواره ای از باغ اتابک سابق و سفارت روسیه فعلی

بعد از این وقایع، ستارخان خانه نشین شد، معالجات به جایی نرسید و در تاریخ ۲۸ ذی الحجه ۱۳۳۲هـ. ق (۲۵ آبان ۱۲۹۳ش/ ۱۶ نوامبر ۱۹۱۴م) در تهران دار فانی را وداع گفت و در باغ طوطی در جوار بقعه حضرت عبدالعظیم حسنی در شهرری به خاک سپرده شد، پارک یا باغ اتابک خاطره تلخ ماه عسل ناکام سردار ملی و طیف عمده ای از مشروطه طلبان تبریزی با "مشروطه" است، ستارخان در همان ضیافتگاه خود در تهران، از "خودی ها"، "زخم" برداشت و ازهمان زخم نیز درگذشت ولی عمارت باغ اتابک که شاهد این حادثه تاریخی بود، به زودی نصیب روسیه، همسایه شمالی ایران شد.

به گزارش پارسینه، پس از آنکه میرزا علی اصغر خان اتابک صدر اعظم ایران بدرود زندگی گفت ، اموال و املاک او در میان وراث تقسیم شد . وراث اتابک نیز محل فعلی سفارت شوروی را که به پارک اتابک معروف بوده به انضمام " یک رشته قنات و یکباب طویله و یک گلخانه " در تاریخ 20 آبانماه 1282 مطابق با 13 نوامبر 1907 بیک ایرانی زرتشتی بنام ( اردشیر مهربان ) پارسی می فروشند . پس از چندی مهربان پارسی پارک اتابک را در مقابل مبلغی نزد "بانک استقراضی ایران" به رهن می گذارد و چون موفق به پرداخت بدهی خود در سر موعد معین نمی گردد ناچار پارک را به مبلغ سیصد و شش هزار تومان به همان بانک می فروشد .

از آنجائیکه بانک استقراضی ایران به موجب ماده یک امتیازنامه حق معاملات غیر منقول را نداشته ، معامله به نام ( پطرس کورتن ) رئیس بانک ثبت می شود ولی در حاشیه قباله قید می شود که رئیس بانک به وکالت از طرف بانک به این معامله مبادرت نموده و پارک قانونا متعلق به بانک می باشد .

در 11 سپتامبر 1915 سفارت روس تصمیم می گیرد پارک مزبور را برای محل خریداری یا اجاره نماید . پس از مذاکرات مفصل پارک مزبود در تاریخ 15 اکتبر 1915 به سفارت روس تحویل می شود و مقرر می گردد سفارت روس سالیانه شش هزار منات بابت "مال الاجاره" بپردازد و مبلغ 1650 منات نیز بابت مال الاجاره از روز تحویل تا آخر سال پرداخت می شود .

دولت روسیه تزاری مال الاجاره پارک اتابک را تا 1917 پرداخته بود . پس از آن در روسیه انقلاب می شود و دولت شوروی برای سفارتخانه خود در پامنار محلی را اجاره می نماید .

در ژوئن 1919 یعنی دو سال پس از انقلاب پارک مزبور را در مقابل 40 هزار تومان در بانک شاهی گرو می گذارند و بعد دوازده هزار تومان آنرا می پردازند، پس از اینکه به موجب عهد نامه 1921 تمام اموال غیر منقول بانک مزبور به دولت ایران واگذار می شود ، بانک ایران در تاریخ دهم اسفند 1310 بقیه طلب بانک شاهی را از بودجه دولتی پرداخته و پارک را از گرو بیرون آورده و به مالکیت خود در می آورد .

اداره ثبت اسناد ایران حتی در آذر ماه 1306 در روزنامه رسمی کشور و روزنامه کوشش ، چندین بار اعلانی درباره ثبت پارک اتابک منتشر می نماید و چون هیچگونه اعتراضی ازطرف سفارت شوروی به عمل نمی آید لذا پارک اتابک به مالکیت رسمی دولت ایران در می آید .

با اینکه به موجب مقاوله نامه اخیر ایران و شوروی مقرر گردیده بود که کلیه اختلافات مالی و ارضی دو کشور حل و فصل گردد ، معذالک باز هم پاره ای از مسائل مالی باقی مانده که نه تنها حل نشده بلکه دامنه اختلاقات وسیع تر نیز شده است . یکی از این مسائل موضو پارک اتابک محل فعلی سفارت شوروی در تهران و باغ معروف به" خونی" در مشهد محل سابق کنسولگری شوروی می باشد.

ناسپاسی روسها و یادداشت لنین

در سال 1917 پس از اینکه حکومت تزاری روسیه سرنگون شد و لنین زمام امور را در دست گرفت ، ایران اولین دولتی بود که حکومت جدید شوروی را به رسمیت شناخت . در آنموقع که تقریبا همه کشورهای اروپا مخالف با رژیم جدید شوروی بودن شناسایی دولت لنین از طرف دولت ایران بزرگترین کمک به لنین محسوب می شود . لنین در مقابل این کمک بزرگ طی اعلامه ای به دولت ایران اطلاع داد که از این تاریخ کلیه امتیازات دولت سابق تزاری و کلیه طلب های آن دولت از ایران ملغی است . به موجب این اعلامیه کلیه امتیازات دولت تزاری ، همچنین کلیه موسسات آن دولت به ایران واگذار شد .

عهد نامه 1921

همین اعلامیه بعدها در قرارداد 1921 منعکس شد و به موجب فصل نهم از همین قرار داد که دولت شوروی بارها بدان استناد کرده و حتی به موجب ماده ششم آرتش خود را وارد ایران کرده است مقرر گردید که کلیه املاک غیر منقول بانک سابق استقراض روسی نیز به دولت ایران واگذار شود .
نمای دیگری از پارک اتابک

آخر فصل نهم همین قرار داد تصریح می کند >

صرفنظر از اینکه به موجب اعلامیه لنین و اول فصل نهم قراداد 1921 کلیه موسسات منجمله " املاک غیر منقول بانک استقراضی روسیه " متعلق به ایران میباشد در آخر همین فصل نهم نیز که مورد استناد دولت شوروی است تصریح شده است که خانه های متعلقه بانک استقراضی به دولت ایران واگذار می شود و فقط دولت ایران رضایت می دهد یکی از خانه ها را برای محل کنسولگری شوروی در اختیار آنها بگذارند .

بی اعتنایی روسها به مالکیت ایران بر پارک اتابک

در دوران پهلوی و بعد از پایان جنگ جهانی دوم،دولت ایران بارها به سفارت شوروی تذکر داده است که محل سفارت را تخلیه نماید ولی سفارت شوروی به استناد آخر فصل نهم از قرارداد 1921 از تخلیه محل مزبور خودداری نمود.

اولا به موجب پیمان قسمت آخر فصل نهم مقرر شده است که برای محل کنسولگری یکی از خنه ها در اختیار کنسولگری گذاشته شود و در اینجا کلمه " کنسولگری " مشخص است ، در حالیکه پارک اتابک محل کنسولگری نبوده و محل سفارت شوروی می باشد . از طرف دیگر باغ معروف به " خونی " در مشهد نیز که به موجب همین فصل مجانا در اختیار کنسولگری گذاشته شده بود تا موقعی معتبر است که دولت شوروی در مشهرد کنسولگری داشته باشد و می دانیم که از دهه 30 شمسی تا کنون به موجب تصویب نامه دولت ایران کلیه کنسولگری های روسیه در ایران تعطیل شده و با وجود این دولت روسیه حاضر به تخلیه باغ خونی مشهد نشد و گذشته از آن مقرر بود که یک یاز خانه ها در اختیار کنسولگری باشد در حالی که باغ خونی مشهد دارای 5 دستگاه خانه است .

بدین ترتیب دولت روسیه بایست مال الاجاره پارک اتابک از سال 1310 تا کنون ، اگر مال الاجاره را سالی همان 6 هزار منات باشد، دولت روسیه بابت پارک اتابک میلیونها دلار به دولت ایران بدهکار است، البته بگذریم از اینکه اکنون روسها خود را نه تنها بدهکار نمی دانند که "صاحب خانه" هم می دانند، خانه ای که بر طبق مدارک و اسناد تاریخی متعلق به دولت ایران است.

گفتنی است کنفرانس تهران از ۶ تا ۹ آذرماه ۱۳۲۲ با شرکت وینستون چرچیل نخست‌وزیر انگلیس، فرانکلین روزولت رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا و ژوزف استالین دبیرکل اتحاد جماهیر شوروی و به صورت مخفیانه در سفارت وقت شوروی در تهران برگزار شد.

پرونده فوق که نخستین بار پارسینه آن را مطرح می کند، می تواند بهانه ای برای طرح موضوع و ورود صاحبنظران تاریخ و کارشناسان حقوقی دولتی در این مسئله باشد، چرا که نباید فراموش کرد این گونه عمارتهای تاریخی که مصداق عینی میراث فرهنگی ایرانیان محسوب می شوند، باید در اختیار ایرانی ها باشد، موضوع پارک اتابک علاوه بر اینکه مصداقی از این موضوع است، نمونه ای از لیست بلند و بالای ناسپاسی ها و بی احترامی همسایه شمالی نیز محسوب می شود، به امید آن روز که یکی از یادگارهای جاوید مشروطیت در تهران تبدیل به موزه ای بزرگ و باشکوه شود.

ارسال نظر

  • محمد

    قلهک چی شد؟

  • ali

    خاک بر سر شاهان بی عیرت ایرن

  • مهرداد

    بهتر است پرونده ای برای دریای خزر هم که روسیه و کشورهایی که تا چندی پیش جزِیی از خاک ایران بودند ادعای مالکیت بر آن را دارند، باز کنید.

  • امید

    سلام
    موقعیت دقیقش کجاست؟
    الان که سفارت روسیه سمت ولیعصره

  • ناشناس

    مکان سفارت روس غصبی است !! واویلا نماز روسها باطل است !!

اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    اخبار از پلیکان

    نمای روز

    اخبار از پلیکان

    داغ

    حواشی پلاس

    صفحه خبر - وب گردی

    آخرین اخبار