کارت اعتباری انرژی جایگزین یارانه نقدی می شود؟

پارسینه -گروه اقتصادی: با وجود اجرایی شدن فاز دوم هدفمندی یارانه ها با 1000 تومانی شدن بنزین آزاد و همچنین انصراف حدود 10 در صد مردم از دریافت یارانه نقدی هنوز هم بحث و جدل ها درخصوص چگونگی تخصیص یارانه به بخش تولید و مردم ادامه دارد و به نظر می رسد هنوز تکلیف دولتی ها در این خصوص مشخص نیست.

به تازگی نیز خبر رسیده است که همزمان با اجرای فاز دوم قانون هدفمندی یارانه‌ها، شرکت ملی نفت طرح جدیدی را کلید زده است که به موجب آن قرار است یارانه نقدی بخش تولید و مردم را حذف کنند و یارانه پرداختی معمول در قالب کارت‌ اعتباری انرژی شارژ و ماهانه صرف پرداخت قبض حامل‌های انرژی شود.

در واقع در طرح کارت اعتباری انرژی که شرکت ملی نفت ایران ارایه کرده است ، اینگون عمل می شود که در گام اول به تولید و در گام بعدی به هر خانوار ایرانی یک کارت اعتباری انرژی ارایه شود و افراد بتوانند از طریق این کارت هزینه‌های قبض‌های آب، برق و گاز و هزینه بنزین و گازوییل و گاز مایع مصرفی ماهانه خود را بپردازند.

این کارت‌ها بر اساس الگوی مصرف خانوارها شارژ می‌شود و چنانچه خانواده‌ای مازاد بر الگوی تعیین‌شده مصرف کند، باید مازاد هزینه‌ها را به‌صورت نقدی و با قیمت آزاد بپردازد.

البته این طرح پیش از این نیز در دولت دهم و در سال 88 توسط مرکز پژوهش‌های مجلس به دولت پیشنهاد داده شده بود؛ طرحی که عنوان می‌کرد دولت می‌تواند به‌جای پرداخت یارانه نقدی به مردم، کارت‌های اعتباری را در اختیار افراد قرار دهد تا هزینه‌ حامل‌های انرژی را با کمک آن بپردازند و اگر در مصرف انرژی صرفه‌جویی کردند و توانستند مبلغی از اعتبار شارژشده را پس‌انداز کنند، این اعتبار هر سه‌ماه یک‌بار در قالب پول نقد قابل برداشت است.

اما در طرح ارایه‌شده کنونی هنوز به چنین جزییاتی اشاره نشده و مشخص نیست در صورت مصرف کمتر، اعتبار موجود در کارت قابل برداشت نقدی است یا خیر.

تنها موضوعی که در توضیح این طرح عنوان شده این است که اگر میزان مصرف بیش از هزینه شارژشده باشد، افراد باید آن را شخصا و با هزینه آزاد پرداخت کنند.

انتقاد اصلی که به این طرح وارد است نبود منابع اطلاعاتی برای شناسایی درآمد خانوارها است و نکته‌ای که در این خصوص مطرح می‌شود نحوه تخصیص یارانه و پرداخت آن به مردم است.

آنچه مسلم است، الگوی مصرف در نقاط مختلف متفاوت است و این الگو از خانواری به خانوار دیگر هم فرق دارد و این بدان معنا است که میزان مصرف انرژی یک خانوار دارای اتومبیل شخصی با یک خانوار فاقد اتومبیل یا یک خانوار شهری با روستایی متفاوت است.

نداشتن بانک‌های آماری برای شناسایی افراد مختلف یکی از مهم‌ترین مواردی است که در فرآیند حذف یارانه‌بگیران در آغاز فاز دوم خود را به‌خوبی به رخ کشید و سبب شد دولت به شیوه خوداظهاری روی بیاورد.

بر این اساس باید دید در صورت حذف یارانه نقدی، دولت به چه نحوی قرار است این یارانه را واریز کند. از طرفی برای نمونه شاید مصرف انرژی ماهانه یک خانوار روستایی پنج‌نفره معادل یارانه نقدی 227هزارتومانی ماهانه کنونی‌شان نباشد. پس دولت قرار است چگونه باقیمانده این یارانه را بپردازد؟

اینها سوالاتی است که در خصوص این طرح مطرح است و از سوی دیگر مردم هم نشان داده اند به یارانه نقدی نیاز دارند و به این ترتیب به نظر می‌رسد دولت برای حذف یا عدم حذف یارانه نقدی در دوراهی بسیار پیچیده ای باقی مانده که باید منتظر ماند و دید در این خصوص سرانجام چه تصمیمی اتخاذ خواهد شد.