فسیل زنده زندگی ایلاتی در تهران؛ محله " جاویدآباد یا کمپ"

وقتی به بهانه پرسیدن قیمت خانه و ملک ( و در حقیقت برای سر درآوردن و ارضای حس خبرنگارانه!)از کاسب محل در مورد قیمت خانه و اجاره در محله "کمپ" پرسیدیم، با تعجب گفت "چرا اینجا؟ مگر جا قحط است؟" گفتیم "شنیده ایم قیمت ها ارزان است"، از زیرعینک ته استکانی اش، نگاه معناداری به ما کرد و گفت :"بی علت نیست!"...

با ترس و تردید وارد محله شدیم ، انگار مثل فیلم های سینمایی "فلاش بک" کرده باشند، یکهو می روی به 50 سال قبل! فضای این محله اصلا شباهتی به محله ها و مناطق غرب تهران ندارد که دست کمی از محله "لیان شامپو" ندارد!

سه زن با پوشش محلی و کاملا روستایی، جلوی درب خانه هایشان، توی پیاده رو ، سبزی پاک می کردند و آشغال سبزی ها را برای مرغ و خروس هایشان پرت می کردند و البته با نگاه ما را می پائیدند،آن طرف تر مرد میانسالی با سیبل های از بناگوش درفته ای با موتور پیکانش ور می رفت و او هم زیرچشمی حواسش به ما بود، هرچه جلوتر می رفتیم کوچه پیچ می خورد تنگ تر و باریک تر می شد .


جوان دیگری هم که بالای پشت بام کفتر بازی می کرد متوجه حضور ما شده بود ،یاد حرف های پیرمرد کاسب افتادیم که گفته بود "جماعت اینجا شب ها تا نصف شب توی کوچه (....) و داد و فریاد و دعوا می کنند و اصلا از غریبه ها خوششان نمی آید!" با احتیاط و البته اعتماد به نفس خیلی زیاد! با دوربین گشتی می زنیم و البته عکاس پارسینه فقط اینقدر جرات کرد که از خانه ها و کوچه ها عکس بگیرد نه از آدمها و ساکنان!

محله عجیب "جاویدآباد با کمپ" منطقه و محله ای است به قدمت پنجاه سال در غرب تهران که یک ورودی به شاهراه تهران یعنی خیابان آزادی دارد، محصور است بین کارخانه پارس الکتریک سابق و دانشگاه صنعتی شریف، با خانه هایی قدیمی و فرسوده،کوچه های بسیار باریک با عرض باورنکردنی "حدود نود سانتیمتر"،کج و معوج ،تو در تو و بن بست . اکثر این کوچه های عجیب هم با نام ثمره (ثمره یک ،ثمره دو و سه و...) نامگذاری شده است.

تراکم بسیار زیاد آرایشگاههای زنانه ، فاضلاب روان وسط کوچه، زباله های انباشته شده ، دیش ماهواره و بالکن ها و پشت بام ها آلونکی کفتر بازانه جزو اولین چیزهایی است که چشم رهگذران جدید-مثل ما را- می نوازد!

تایرهای کهنه کامیون و تریلی در گوشه و کنار کوچه ها هم یک نوع تزیین خودجوش از سوی ساکنان است که هم محل بازی بچه ها است و هم محل خواب مرغ و خروس ها!


آنطور که ما متوجه شدیم ساکنان این محله اکثرا کامیوندار هستند و به گفته آن کاسب محترم که ذکرش در بالا آمد، "اهل دعوا".زنها هنوز لباس محلی و ایلات و عشایر، شلیته و دامن و روسری های مخصوص خودشان را می پوشند، روزها توی کوچه کارهای خانه را انجام می دهند و شبها شاهد دعوا و ماجراجویی مردهایشان!


محله عجیب و البته جالب "کمپ" را می توان یک مدل زنده از زندگی دفرمه شده عشایر در تهران توصیف کرد،.مردمانی که می گویند از ایل شاهسون هستند، ایلاتی از دشت مغان و اردبیل و سراب.

در منابع تاریخی ایل شاهسون اینطور توصیف شده است: ایل شاهسون يك اتحاديهٔ طوایف است كه در زمان شاه عباس صفوی از ادغام تعدادی از تیره‌های قزلباش و به منظور تضعیف سرکردگان قزلباش ایجاد شد.


شاهسون به زبان ترکی آذربایجانی به معنای شاهدوست است، جمعی از قزل باشان که بر شاه عباس خروج کرده ، پای جرات و جسارت پیش نهادند، شاه فرمود: شاه سون گلسون . یعنی هرکه شاه رادوست دارد بیاید . لهذا از هرفرقه ای آمده طاغیان شاه راشکست دادند، پادشاه آن جماعت را (شاه سون) یعنی «دوستدار شاه » نام نهاد .


ایل بزرگ شاهسون در مناطق مختلف ایران استقرار یافته‌اند؛ ولی قسمت عمدۀ آنان در آذربایجان، نواحی اردبیل، سراب و حدود هشت‌هزار خانوار ازاین ایلات در ارتفاعات اهر، مشکین‌شهر و کناره‌های رود ارس ییلاق و قشلاق می‌کنند. گروهی دیگر در شمال دریاچه ارومیه و سهند مستقرند.

گروه‌های دیگر این ایل در شهرستان ساوه، همدان و اطراف زنجان زندگی می‌کنند. همچنین گروهی از ایل شاهسون در منطقۀ نیریز و استهبان فارس(منطقۀ خیر روستای محمدآباد) در ساحل جنوبی دریاچۀ بختگان سکونت دارند. شاهسونهای فارس تیره‌ای از ایل اینانلو یا اینالّو به‌شمار می‌آیند. گروهی از شاهسون‌ها در شهرستان شاهین‌دژ ییلاق را در کوهستان‌ها به سر می‌برند که به شاهسوان یا شایسوان معروفند.

اینکه چطور این بازماندگان ادعایی ایل شاهسون به تهران آمده اند و کامیوندار شده اند و بعد از حدود 50 سال هنوز سبک زندگی خود را حفظ و حراست کرده اند، خود ماجرایی جالب است که تحقیقات ما جوابی برایش نداشت.