سفرهای سرگردان یا سفرهای استانی؟!

قانون: بیش از صد روز از روی کار آمدن دولت اعتدال، گذشت.۱۰۰ روزی که به واسطه وعده رئیس جمهور، در تمام ابعاد از اقتصاد گرفته تا فرهنگ و مسائل اجتماعی، کار را برای دولت تازه نفس سخت کرد.بسیاری از کار‌شناسان مسائل سیاسی، نمره خوبی به سیاست خارجی دولت روحانی در صد روز گذشته می‌دهند.اما دولت اعتدال، موفقیت چشم‌گیری در سیاست داخلی کسب نکرده است.

برخی اعتقاد دارند دولت، تدبیر و برنامه‌ای در این حوزه ندارد.البته دولتی‌ها این ادعا را نمی‌پذیرند.مشاوران و معاونان روحانی در نهاد رئیس‌جمهوری در برخی گفت‌وگو‌ها به این ادعا پاسخ داده‌اند.بنا به تعبیری که محمدرضا صادق، مشاور رئیس جمهور در گفت‌وگو با قانون به‌کار برده است دولت امور را به فرعی و اصلی تقسیم کرده و از ورود به مسائل فرعی پرهیز می‌کند.اما برخی مسائل چنان همه‌گیر شده‌ است که به‌نظر می‌رسد دولت نمی‌تواند با فرعی خواندن، به آن مسائل ورود نکند یا این ورود را به تاخیر بیندازد.

از آن جمله مسائل، سفرهای استانی است که در سال‌های اخیر و با روی کار آمدن دولت احمدی‌نژاد، در زمره اقدامات سیاست داخلی قرار گرفت.سفرهای استانی و دوره‌ای هیات دولت شناخته‌ترین و مهم‌ترین وجه تمایز دولت نهم و دهم با سایر دولت‌های بعد از پیروزی انقلاب به شمار می‌رود.البته احمدی‌نژاد با اجرا نکردن تمام و کمال مصوبات استانی فرصتی برای منتقدان فراهم کرد.

مشهد مقصد نخستین سفر
میراث‌های به جا مانده از دولت عدالت، امروز دست و پای دولت اعتدال را بسته است.دولتمردان نه می‌توانند در سفرهای استانی را به دلیل پر هزینه بودن، تخته کنند، نه می‌توانند به روش قبل سریال سفرهای استانی را دنبال کنند.

محمد شریعتمداری معاون اجرایی ریاست‌جمهوری در این باره گفته است که سفرهای استانی دولت یازدهم با ساختار و شیوه‌ای متفاوت از دوره‌های قبل انجام می‌شود.در حالی که مسئولان اجرایی از تغییرات ماهوی این سفر‌ها صحبت می‌کنند اما تا هفته پیش تکلیف نخستین سفر استانی مشخص نبود.محمدرضا مروارید، استاندار تازه منصوب شده ایلام، نخستین کسی بود که از سفر استانی روحانی خبرداد و گفت: اگر آمادگی لازم در استان ایلام باشد حسن روحانی، رئیس جمهور ۲۰ آبان‌ماه به استان ایلام سفر می‌کند.البته یکی از روزنامه‌های اصلاح‌طلب به نقل از یک مقام آگاه در دولت تاکید کرد که سفر استانی آبان ماه آغاز می‌شود اما مقصد ایلام نیست.

به گفته این مقام آگاه از آنجا که روحانی در زمان تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری فرصت نکرد به چند استان مثل ایلام، چهار محال و بختیاری و خراسان جنوبی سفر کند نخستین سفر دولت قطعا از میان آن‌ها انتخاب می‌شود.با این وجود اخیرا اخباری از شروع سفرهای استانی از بارگاه امام رضا (ع) منتشر شده است.

گفته می‌شود دولت اعتدال سفرهای خود را از خراسان رضوی که بالا‌ترین رای را به حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری داد، آغاز خواهد شد.این موضوع دوبار از سوی معاونت اجرایی ریاست‌جمهوری تکذیب و سپس تایید شد.محمد شریعتمداری، در حاشیه جلسه هیات دولت، با تاکید بر اینکه هنوز مقصد نخستین سفر مشخص نیست، گفته بود دولت در حال بررسی سفرهای استانی رئیس‌جمهور است.اما چند روزی از تکذیب سفر به مشهد نگذشته بود که شریعتمداری به تسنیم گفت روحانی ۱۰ روز بعد از عاشورای حسینی، سفرهای استانی را از خراسان رضوی و از بارگاه امام رضا (ع) کلید می‌زند.

بی‌برنامگی روحانی برای سفر‌ها
ضد و نقیض گویی‌های مسئولان از سفرهای استانی، تاییدی است بر اینکه، دولت برنامه مشخصی در این زمینه ندارد.شاید هم برنامه دولت این باشد که سفرهای استانی را پراکنده و غیر متمرکز مدیریت کند!؟

برخی دولتی‌ها هم به عمر کوتاه دولت اشاره کرده و می‌گویند نباید انتظار ساختار منسجمی را داشت.درشرایطی دولت اعتدال در سیاست داخلی و برپایی سفرهای استانی بی‌برنامه است که روحانی بلافاصله پس از پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۴ خرداد، از برنامه‌های بلند‌مدت و کوتاه مدت اقتصادی و سیاست‌خارجی صحبت کرد و وعده ارائه گزارش عملکرد در ۱۰۰ روز نخست را داد.

با این حساب به نظر می‌رسد برای دولت یازدهم سیاست‌خارجی مهم‌تر از سیاست‌داخلی و سفرهای استانی است.چرا که روحانی سیاست خارجی را کلید گشایش در اقتصاد و معاش مردم می‌داند.

پایش و پویش
برای اینکه سفرهای استانی از انحصار دولت احمدی‌نژاد، خارج شود، تیم اجرایی روحانی به فکر تغییر نام سفر‌ها افتادند.دولتمردان می‌خواهند، استعدادهای درونی هر استان با هدف رشد استان‌ها شکوفا شود برای همین نام «پویش و پایش» را روی سفر‌ها گذاشتند.یکی از افراد نزدیک به رئیس جمهور ، تصریح کرد منظور از پویش و پایش این است که در ابتدا با کار کار‌شناسی به بررسی شرایط منطقه در اجرای پروژه‌ها بپردازد و بعد سفر انجام شود.

مرتضی بانک، قائم مقام نهاد ریاست جمهوری با تاکید بر اینکه سفرهای روحانی از زمین تا آسمان با سفرهای استانی احمدی‌نژاد متفاوت خواهد بود، تصریح کرد: در دور قبل هم به دلیل محدودیت‌های اعتباری سفرهای استانی به نتیجه نرسیده یا برنامه‌ها آنقدر گسترده بوده که از توان استان‌ها خارج بوده است.نخستین سال سفرهای استانی دولت احمدی‌نژاد در وضعیت خوبی از درآمد افسانه‌ای نفت انجام شد و هزینه بالغ بر ۲۵۰ میلیارد تومان روی دست دولت گذاشت.اما با کاهش درآمد نفتی، شانس از دولت عدالت روی برگرداند و سفرهای استانی احمدی‌نژاد بودجه قابل توجه خود را از دست داد تا پروژه‌هایی بزرگ روی دست دولت بگذارد.

پا فشاری دولت به ادامه این سفر‌ها با توجه به شرایط نامناسب اقتصادی کشور شایعه تبلیغاتی بودن سفرهای استانی در دوره سوم و چهارم قوت گرفت.منتقدان بر این باور بودند که سفرهای استانی، بیش از آنکه سرکشی به مناطق محروم کشور باشد، میتینگ تبلیغاتی برای رفیق گرمابه و گلستان‌ احمدی‌نژاد است.با معرفی اسفندیار رحیم مشایی برای حضور در رقابت انتخاباتی ریاست‌جمهوری، مهر تاییدی به انتقادات زده شد.به نظر می‌رسد تیم روحانی برای فاصله گرفتن از این انتقادات به فکر تغییر نام سفرهای استانی افتاده‌اند.

با این حال تدبیر روحانی در سفرهای استانی محدود به رفع مشکلات و انتقادهای وارده به سفرهای دولت گذشته است.با توجه به جزئیات مطرح شده از سوی مسئولان اجرایی به نظر نمی‌رسد دولت اعتدال ایده‌ای نو و تازه برای این سفر‌ها داشته باشد.یکی دیگر از انتقاداتی که به احمدی‌نژاد در این زمینه وارد بود همراهی تمام اعضای کابینه در سفر‌ها بود که حسین فریدون، برادر و دستیار ارشد رئیس‌جمهور تاکید کرد روحانی و بخشی از اعضای کابینه در سفرهای استانی دولت حاضر می‌شوند.

نه استقبال مردمی، نه نامه مردمی
احمدی‌نژاد در دوره سوم سفرهای استانی به این باور رسید که سفرهای استانی‌اش با شکست مواجه شد.البته هرگز به این مسئله اشاره نکرد تا در سفر‌ها را تخته کند.اما با برچیدن بساط نامه‌های مردمی، اعترافی غیر‌مستقیم کرد.دولت احمدی‌نژاد که نامه‌های مردمی را برگ برنده خود در سفرهای استانی می‌دانست و آمار ۲ میلیون و ۲۰۰ هزارتایی دریافت نامه در دوره اول را با افتخار اعلام می‌کرد، مجبور شد در دوره سوم این برنامه را حذف کند و بر میتینگ بودن سفر‌ها صحه بگذارد.دولت دلیل این کار را عدم بودجه کافی برای رسیدگی به نامه‌های مردمی اعلام کرد.اما همین کار باعث شد مردم از او روی برگردانند و از سفرهای دوره چهارم استقبال نکنند.

البته مشاور و رئیس حوزه معاونت اجرايی رئیس جمهور در دولت یازدهم به قطع نامه‌نگاری در سفرهای استانی اشاره کرد.محسن بهرامی تاکید کرد که دولت جدید هم قصد ندارد نامه‌های مردمی را در برنامه سفرهای استانی خود قرار دهد.حتی استقبال مردمی نیز جایی در سفرهای استانی روحانی ندارد.به نظر می‌رسد بودجه، مهم‌ترین دلیل دولت یازدهم برای تاخیر در انجام سفرهای استانی است.

بی‌اطلاعی از هزینه‌های سفر
شاید اگر پروژه‌های سفرهای استانی احمدی‌نژاد عملیاتی می‌شد، منتقدان به هزینه‌های هنگفت سفر ایرادی نمی‌گرفتند و روحانی راه گذشتگان را ادامه می‌داد.به گفته دولت دهمی‌ها ۲ هزار و ۸۷۰ طرح عمرانی نیمه‌تمام و نیمه‌تعطیل از سفرهای استاني به یادگار ماند.از سوی دیگر نیز مصطفی پورمحمدی رئیس سابق سازمان بازرسی پس از بررسی سفرهای استانی در یکی از وزارتخانه‌ها ادعا کرد مصوبات سفراستانی احمدی‌نژاد در این وزارتخانه نیاز به ۳۱ سال زمان دارد.نصرا..ترابی، نماینده مجلس هشتم با انتقاد از سفرهای پر هزینه دولت احمدی‌نژاد تاکید کرد که دولت در سال نخست بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان به استقبال‌کنندگانش داده است. همچنین وام‌های ۵۰۰ هزار تومانی برای کمک به مردم پرداخت شده است.

با این حال هیچ نهاد نظارتی از هزینه‌های سفر استانی دولت احمدی‌نژاد در هشت سال گذشته اطلاعی ندارد.عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هشتم و نهم نیز با تایید این مسئله توضیح داد که برای این سفر‌ها دو بودجه در اختیار دولت بود، بودجه نهاد ریاست‌جمهوری و بودجه استان.عزت‌ا...یوسفیان‌ملا به «قانون» گفت: بر این اساس نمی‌توان عدد درستی از هزینه سفر‌ها داشت، بلکه باید امکاناتی که در اختیار هیات دولت قرار می‌گرفت از جمله هواپیمای شخصی و بالگرد، تنها برآوردی از هزینه امکان پذیر است.با توجه به اینکه دغدغه دولت یازدهم بودجه سفرهای استانی است تا امروز مشخص نشده با چه بودجه‌ای قصد ادامه سفر‌ها را دارد.

احتمال تغییر در ارتباط مردمی
از آنجا که ارتباط مردمی برای دولت اعتدال مهم است و وزیر ارشاد اخیرا اعلام کرد که عضویت در فیس‌بوک را جزو مصادیق مجرمانه نمی‌داند، این احتمال وجود دارد که روحانی راه دیگری غیر از نامه‌نگاری را در نظر دارد.البته پیش از این نیز برخی وزیران و مسئولان کشور با عضویت در برخی شبکه‌های اجتماعی، ارتباط نیم بند با مردم را از طريق اینترنت محک زدند. هرچند این روش نیاز به تقویت اینترنت در کشور و رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی دارد.

علاوه بر عضویت در شبکه‌های اجتماعی، مسئولان کشوری با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای اینترنتی و رایگان برای تلفن همراه، از جمله wechat و viber، راه‌های جدیدی برای برقراری ارتباط محک می‌زنند.محمد شریعتمداری، معاون اجرایی یکی از مسئولانی است که از این دو نرم‌افزار استفاده می‌کند. اما با توجه به وضعيت اينترنت در كشور به نظر نمي‌رسد اين روش توانايي برعهده گرفتن ارتباط بين مردم و مسئولان را داشته باشد.