رمزگشایی از پاسخ فردوسی‌پور به قلعه‌نویی

خبر ورزشی: چند ماه پیش بود که یکی از اهالی فوتبال، به این نکته انتقاد داشت که وقتی انتقادی به عادل فردوسی‌پور وارد می‌شود، او نباید پاسخ آن انتقاد را در برنامه‌ی 90 بدهد، چراکه این‌طور، مساوات و فرصت برابر رعایت نمی‌شود.

چند روز پیش هم محمد رویانیان - مدیر‌عامل باشگاه پرسپولیس - در سخنانی که مشابه آن بارها گفته شده است، تأکید کرد: « فردوسی‌پور می‌خواهد برنامه‌اش جذاب باشد، اما یک اشکال اساسی او این است که نقد نمی‌پذیرد، ولی می‌خواهد همه را نقد کند. او از تریبونی که دستش است، استفاده می‌کند؛ اما در مقابل، نقدپذیر نیست. اگر اشکالاتی را که دارد بپذیرد، می‌تواند به این فوتبال خیلی خدمت کند، اما وقتی برنامه‌اش نقدپذیر نباشد، 90 تخریبی می‌شود. »

اما در آخرین برنامه‌ی 90، بینندگان این برنامه‌ در حالی‌ که طبق معمول، منتظر یک برنامه‌ی جنجالی و پاسخ‌های آتشین فردوسی‌پور به اتهام‌های واردشده به او از سوی امیر قلعه‌نویی - مدیرعامل تیم استقلال - مبنی بر خیانت به فوتبال بودند، مجری برنامه‌ی 90 فقط به گفتن چند جمله‌ی کوتاه و یک بیت شعر اکتفا کرد و از کنار این مسأله گذشت.

حالا شاید طرفداران این برنامه، فرضیه‌های زیادی را درباره‌ی نوع واکنش فردوسی‌پور مطرح کنند؛ عده‌ای این واکنش را براثر انتقادات امثال رویانیان می‌دانند و عده‌ای آن را تغییر روش فردوسی‌پور می‌انگارند؛ شاید هم برخی معتقد باشند، او یا مدیرانش موقتا صلاح را در این نوع بی‌تفاوتی دیده‌اند، اما موضوع اینجا است که این برخورد تأثیرگرفته از هر چیزی که بود، کوتاه و بسیار تأثیرگذار بود.

علی جوادی - کارشناس رسانه و ورزش و سردبیر روزنامه‌ی خبر ورزشی - در این‌باره به ایسنا گفت: عادل فردوسی‌پور باب جدیدی را در فرهنگ رسانه‌ی تصویری باز کرده و مدل اجرا، نحوه‌ی پاسخگویی و پرداختن او به موضوعات، شیوه‌ی جدیدی است که فردوسی‌پور آن را باب کرده است. او رسانه را می‌فهمد و از هوش خود، نهایت استفاده را می‌برد. از نظر من، دلیل ماندگاری برنامه‌ی 90 در بیش از یک دهه‌ی گذشته، همین موضوع است.

سردبیر روزنامه‌ی خبر ورزشی درباره‌ی نحوه‌ی پاسخگویی فردوسی‌پور، اظهار کرد: پاسخ فردوسی‌پور در آخرین برنامه‌ی 90، هوشمندانه‌ترین پاسخی بود که یک مجری می‌توانست به منتقدش بدهد. باید توجه داشت که هیچ‌ کسی در این‌که برنامه‌ی 90 ضرورت ورزش ما است، تردیدی ندارد و من نیز معتقدم، نقش درون آیینه‌ی 90، درست اتفاقات درون ورزش ما است و نباید این آیینه را شکست. برنامه‌ی 90 آبروی صداوسیما است و پشتوانه‌ی آن مردم است.

او اضافه کرد: دلیل این‌که فردوسی‌پور در آن شب، پاسخی طولانی به صحبت‌های قلعه‌نویی نداد، حضور استقلال در لیگ باشگاه‌های آسیا بود. او می‌دانست که هر توضیحی می‌تواند به تضعیف استقلال تعبیر شود و به همین دلیل، ترجیح داد که با یک جمله‌ی کوتاه از کنار ماجرا بگذرد و به هدف خودش هم رسید.

اما از این حواشی که بگذریم، در قانون مطبوعات، بندهایی درباره‌ی نحوه‌ی پاسخگویی به اتهامات واردشده به یک فرد حقوقی یا حقیقی از سوی یک رسانه وجود دارد و در حقیقت، رسانه را موظف می‌کند که به آن فرد حقوقی و حقیقی، فضایی برای انتشار گفته‌هایش بدهد. خوشبختانه در بیشتر مواقع، به‌دلیل آن‌که در رسانه‌های مکتوب از ادبیات رسمی استفاده می‌شود، این دست از اتفاقات کمتر به جنجال ختم می‌شود؛ اما در رسانه‌ی ملی شرایط به این صورت نیست.

صداوسیما هیچ قانون رسمی و مشخصی در این زمینه ندارد و در بیشتر اوقات، بویژه در برنامه‌هایی با موضوعات سیاسی و ورزشی، کار به جنجال می‌کشد و اسامی افراد بسیاری به میان می‌آید که شاید هیچ‌گاه فرصت دفاع از خود را در آن رسانه پیدا نکنند. به همین دلیل است که نحوه‌ی پاسخگویی یک مجری به اتهام‌هایی که به او وارد شده، زمانی که تا این حد به دور از جنجال باشد، تعجب‌برانگیز هم می‌شود؛ اما آیا واقعا اگر نقدی ازسوی فردی در روزنامه‌ها و خبرگزاری ها مطرح شد، یک مجری و برنامه‌ساز، باید در همان روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها به آن پاسخ دهد یا مختار است که در رسانه‌ی خودش به این موضوع بپردازد. حال اگر در رسانه‌ی خودش به این موضوع پرداخت، نباید فضای مشابهی را برای طرف مقابلش در آن برنامه قائل باشد؟