هر آنچه از هیسترکتومی (عمل برداشتن رحم) باید بدانید!

هیسترکتومی ( عمل برداشتن رحم )

هیسترکتومی نوعی عمل جراحی است که در طی آن رحم از بدن بیرون آورده میشود. این عمل برای درمان مشکلات متعددی بکار میرود؛ مانند دردهای لگنی، مشکلات قاعدگی، تومورها و دیگر بیماریهای مربوطه. البته بر اساس مشکل بیمار ممکن است علاوه بر رحم، برداشتن لوله های فالوپ، تخمدان ها ویا دهانه رحم (سرویکس) نیز ضرورت یابد.

معمولا در موارد زیر ممکن است هیسترکتومی به بیمار پیشنهاد شود:

وجود فیبرویید یا میوم: این موارد تومورهایی غیر سرطانی هستند که معمولا بعد از یائسگی کوچک و جمع می شوند.

فیبروییدها شایعند ولی در حالت عادی نیازی به درمان ندارند مگر آنکه با علائمی همراه باشند. اما فیبروییدهای بزرگ می توانند بر اعضای داخل لگن فشار آورده، موجب خونریزی، درد در هنگام آمیزش، کم خونی، درد لگن، ویا فشار به مثانه شوند.

ابتلا به آندومتریوز: آندومتریوز حالتی است که در آن آستر پوشاننده رحم در بیرون از رحم و یا روی اعضای اطراف آن نیز وجود دارد و ممکن است باعث قاعدگی های دردناک ، خونریزی های غیر طبیعی از واژن، ایجاد جوشگاه و چسبندگی، و ناباروری گردد. آندومتریوز دومین علت شایع برای انجام هیسترکتومی بشمار می رود.

افتادگی ( پرولاپس ) رحم: در این حالت به دلیل ضعف بافت هایی که رحم را در جای خود نگه می دارند، رحم به سمت پایین و به درون واژن میرود. این وضعیت ممکن است باعث بی اختیاری ادرار، فشار بر لگن ویا اشکال در اجابت مزاج گردد.

زایمان، چاقی ، سرفه یا زور زدن مداوم ، و تغییرات هورمونی (مثلا از دست دادن استروژن بعد از یائسگی ) از علل شایع پرولاپس رحم بشمار میروند.

دردهای لگنی : این دردها علل و علائم متعددی دارند (مانند دردهای قاعدگی ، یا درد در هنگام آمیزش) ولی همه آنها از طریق هیسترکتومی بطور کامل قابل درمان نمی باشند.لذا بسیار مهم است که ابتدا مشکل به درستی تشخیص داده و با اقدامات دیگری درمان شود. بعضی از علل دردهای لگنی عبارتند از: آندومتریوز ، فیبروییدها ، چسبندگی ها ، عفونت ها ، آسیب ها

· خونریزی غیر طبیعی از واژن :

علل شایع این وضعیت عبارتند از : برهم خوردن تعادل هورمون ها ، فیبرویید ها ، پولیپ ، عفونت رحم ، و سرطان. از علائم مرتبط با آن ممکن است وجود خونریزی های شدید و طولانی در هنگام قاعدگی، خونریزی در بین قاعدگی ها و یا بعد از یائسگی باشد. البته با اعمال جراحی یا اقدامات طبی دیگر نیز میتوان این حالت را با موفقیت درمان نمود . لذا در مورد دیگر گزینه های موجود باید با پزشک صحبت کرد.

سرطان: بسته به وسعت سرطان ، جهت توقف گسترش آن به اعضای دیگر در موارد زیر ممکن است هیسترکتومی ضرورت یابد :

سرطان اندومتر و دهانه رحم ، سرطان تخمدان و لوله های فالوپ

انواع هیسترکتومی :

- هیستر کتومی توتال (کامل ): که بر خلاف اسمش، فقط رحم و سرویکس (دهانه رحم ) در آورده میشوند.

- هیسترکتومی ساب توتال (نیمه کامل ): فقط قسمت فوقانی رحم در آورده شده، دهانه رحم و اعضای دیگر باقی می مانند.

- هیسترکتومی رادیکال (ریشه ای): که در آن رحم ، دهانه رحم ، قسمت فوقانی واژن ، بافتهای حمایتی و معمولا غدد لنفاوی لگن در آورده میشود . این نوع معمولا برای درمان سرطان بکار میرود.

علاوه بر هیسترکتومی ممکن است در آوردن یک یا هر دو تخمدان نیز لازم شود . در این صورت عمل جراحی سالپینگو اوفارکتومی (salpingo-oopharectomy ) نامیده میشود .اما در کل تخمدان و لوله های فالوپ در هنگام هیسترکتومی برداشته نمی شوند مگر آنکه مشکلی داشته باشند.

نحوه عمل

هیسترکتومی به دو صورت قابل انجام است: از طریق واژن، و از طریق شکم

خطرات هیسترکتومی

هیسترکتومی عملی ایمن است با این حال، از معدود خطرات همراه با سایر اعمال جراحی نیز برخوردار است و در موارد بسیار نادر عوارض شدید و حتی مرگ را به دنبال دارد.

عوارض احتمالی آن عبارتند از :

- مشکلات مربوط به بیهوشی

- ایجاد لخته در سیاهرگ ها (DVT ) که ممکن است کنده شده و به ریه ها بروند.

- عفونت

- خونریزی

- آسیب به اعضای داخلی (دستگاه ادراری ، مثانه ، روده ها ) و پوست

- از دست دادن عملکرد تخمدان

مراقبت های بعد از عمل

بعد از عمل جراحی، بسته به نظر پزشک بیمار چند روز بستری و جهت جلوگیری از عفونت به وی آنتی بیوتیک و نیز مسکن تجویز میشود.

در صورتی که عمل جراحی از طریق شکم انجام شده باشد، بهبودی به 8-6 هفته زمان نیاز دارد.در این صورت بیمار نباید فعالیت های سنگین انجام دهد، بخصوص در دو هفته اول باید استراحت کامل داشته و از بلند کردن اجسام خودداری کند . اما بعد از آن میتواند کم کم کارهای سبک را انجام دهد. بعد از توقف خونریزی، درد و فشار بر لگن بیمار میتواند فعالیت های خود را از سر بگیرد . در حوالی هفته ششم نیز می تواند فعالیت های جنسی را آغاز نماید. البته تا 3 ماه بعد از عمل باید کماکان از انجام فعالیت های سنگین خودداری نماید.

در زنانی که از طریق واژن هیسترکتومی می شوند، سرعت بهبودی بیشتر است و سریعترمی توانند فعالیت های خود را از سر بگیرند.

تغییرات پس از هیسترکتومی

اگر هیسترکتومی قبل از یائسگی انجام شود، بعد از عمل قاعدگی متوقف شده و بیمار دیگر نمیتواند باردار شود . در صورتی که تخمدان ها نیز در آورده شده باشند، ممکن است علائم زجر آور یائسگی نیز بروز کنند (مانند گر گرفتگی، تغییر خلق و خو، اختلالات خواب ،خشکی واژن ). حتی ممکن است این علائم نسبت به یائسگی نرمال شدیدتر هم باشند.

بعضی زنان اظهار کرده اند که بعد از این جراحی، میل جنسی شان کاهش یافته است ولی این مطلب بطور علمی هنوز ثابت نشده است، بر عکس در واقع اکثر زنان افزایش یا عدم تغییر میل جنسی را گزارش کرده اند.

نکات :

در موارد زیر باید بیمار بلافاصله با دکتر تماس بگیرد و یا به بیمارستان مراجعه کند :

- خونریزی شدید واژینال

- تب : دمای بالاتر از 38 درجه سانتی گراد یا بالاتر

- هر گونه بی اختیاری ادرار، نشت یا قطره قطره آمدن ادرار یا درد در موقع ادرار کردن

- درد شدید در واژن ، شکم ، ساق پا یا قفسه سینه

- ترشح از زخم، باز شدن زخم یا التهاب آن

- باد کردن شکم ، عدم توانایی در دفع گازهای روده ای

- تنگی نفس

منبع : www. Sogc.org