آقا زهیر روزه فرزند شما صحیح است؛ اما چه کنیم با اعتقادات مردم !

پارسینه- رضا مهدوی: سایت الف یادداشتی از آقای زهیر توکلی با عنوان " رنجی که از بی اطلاعی برخی روحانیون می بریم " منتشره کرده که خلاصه آن دغدغه ایشان نسبت به عدم آگاهی کامل برخی روحانیون نسبت به مسائل شرعی و مشکلات ناشی از آن برای مردم می شود.

مسئله فقهی مورد اشاره ایشان این است که فرزند وی با توجه به اطمینانی که از نقل فتوا توسط ایشان به نقل از یکی از روحانیون پیدا کرده هنگام غروب شرعی افطار کرده است و نه مغرب و پس از آن متوجه شده است مرجع تقلید وی مغرب را زمان افطار می دانند.

حالا نیز ایشان می گوید"چه كسي جواب يك پدر شرمنده را خواهد داد كه باعث باطل شدن نه روزه پسر نوجوانش در اين گرماي وحشت‌ناك شده است و دستش به هيچ جا هم بند نيست و نمي‌داند شكايتش را به كجا ببرد"

در خصوص این مسئله فقهی و حاشیه آن ذکر چند نکته خالی از فایده نیست:

حدیث رفع ، از احادیث مشهور و حائز اهمیت در مباحث اصول فقه است. متن حدیث بنا به روایت شیخ صدوق چنین است: «عن ابی عبدالله علیه السلام قال، قال رسول الله صلی الله علیه و آله: رفع عن امتی تسعه: الخطأ و النسیان، و ما اكرهوا علیه، و ما لا یطیقون، و ما لا یعلمون، و ما اضطروا الیه، و الحسد، و الطیره و التفكر فی الوسوسه فی الخلق ما لم ینطق بشفه» (توحید، 353، خصال، 2/417، بحار الانوار، 2/280) . و به روایت شیخ كلینی در كافی، 2/باب ما رفع عن الامه، به سند دیگری آمده: «وضع عن امتی تسع خصال...» كه از نظر معنی ظاهرا با نقل فوق تفاوتی ندارد. ترجمه حدیث چنین است: «امام صادق (ع) فرمود: رسول خدا (ص) فرمودند: نه چیز از امت من برداشته شده است: خطا و فراموشی، و آن چه بر آن وادار شوند و آن چه توان انجامش را ندارند، و آن چه ندانند و آن چه به ناچار تن دهند و حسد و طیره (فال بد) ، و اندیشیدن در وسوسه در آفرینش تا وقتی كه آن را به زبان نیاورند». بنا بر این حدیث از جاهل رفع مواخذه شده است.

پیرو مباحث فقهی مستنبط از این روایت بحث می شود که آیا جاهل مقصر هم در این حدیث وارد می شود یا خیر که فعلا وارد آن بحث نمی شویم چرا که علی الظاهر فرزند جناب زهیر توکلی قاصر بوده و به میزان عرفی و مقبول به دنبال کسب احکام مبتلی به خود بوده است.

همچنین دومین بحث فقهی درمورد این افطار سهوی این است که آیا غیر از این که از لحاظ تکلیفی کار حرامی انجام نشده است آیا از لحاظ وضعی قضای این روزه لازم است یا خیر که بنا بر نظر بسیاری از فقها این حدیث شریف تنها رفع مواخذه نمی کند و احکام وضعی از جمله قضای روزه را هم شامل می شود و نیازی به تکرار ندارد. ضمنا با توجه به اطلاق روایت سهوحکمی و سهوموضوعی هر دو در این حدیث وارد می شوند و همانطور که سهوا افطار کردن با توجه به فراموشی زمان روزه مبطل آن نیست سهوی افطار کردن با توجه به اشتباه در حکم شرعی نیز همان حکم را دارد.

مضاف بر آن با توجه به نظر اکثر فقهای معظم در باب تقلید اعمال مکلفین در صورتی که از فقهایی که می توانسته از آن ها تقلید کرده باشند نیز صحیح است و در صورت این مسئله نیز اگر فرزند آقای زهیر توکلی به این رسیده باشند که این مراجع بزرگوار در یک حدود علمی هستند می توانسته از هر یک تقلید کند و هرچند در تمام مسائل از حضرت ایت الله سیستانی تقلید می کنند در این مسئله نیز می توانند برای صحت روزه خود به حکم مرجعی که قائل به افطار در غروب شرعی باشند رجوع نماید.

البته در تمام موارد مطرح شده بهتر است به فتاوای مراجع رجوع شود و ذکر این چند نکته فقط برای اشاره نسبت به احتمال پیدا کردن راه های شرعی صحت روزه های قبلی فرزند ایشان بود.

در آخر این که بله واقعا می بایست روحانیون باسواد را در معرض سئوالات شرعی قرار داد هرچند این مسائل فقهی که با توجه به مبنای تمام تکالیف که آسان گیری است قابل حل است اما مهم تر از آن روحانیونی هستند که علم کافی برای مسائل فکری و عقیدتی نداشته و در کانون های مراجعه عمومی قرار می گیرند و در این صورت قطعا آسیب بیشری می توانند بر پیکره دین مردم وارد سازند.