کارگردان اولین سریال رمضانی تلویزیون: پیشرفت نکردیم

محمود عزیزی، مهین شهابی، عنایت بخشی، فاطمه طاهری، فریبرز سمندرپور، ثریا قاسمی ، تانیا جوهری، رامین پورایمان، لادن طباطبائی، سعید تهرانی یگانه، مجید جعفری، اکرم محمدی، علی طالب‌لو، فریبا متخصص، شکوفه ریاحی، جلال مقدم، اصغر سمسارزاده، حسین قاسمی‌وند و ناصر ازقندی بازیگرانی بودند که در این سریال ایفای نقش کردند.

جعفری می‌گوید: آن موقع البته تردید داشتند که برای تلویزیون در ایام رمضان سریال ساخته شود، نشود و یک ریسک جدی بود، اما با ساخت «نیمه‌ی پنهان ماه» آن تفکر از بین رفت و دیدند که هیچ دلیلی ندارد که ایام رمضان آن صورت باشد.

وی در عین حال افزود: «نیمه‌ی پنهان ماه» قدم خیلی مؤثری برای ساخت سریال‌های رمضانی شد و من از این بایت خوشحالم.

***

سابقه پخش سریال‌های ویژه ماه رمضان تقریبا به دو دهه پیش بازمی‌گردد، سریال‌هایی که به دلیل تقارن ماه رمضان و عید نوروز تولید و پخش شد.

«میهمان» (خسرو ملکان) و «نیمه پنهان ماه» (مجید جعفری) از جمله آثاری هستند که حرکت در این مسیر را پایه‌گذاری کرده و کارهایی مانند «گمگشته» (رامبد جوان) این روند را تثبیت کرد.

تولیدکنندگان این نوع آثار در ابتدا تلاش می‌کردند با توجه به مسائل دینی، مذهبی و اخلاقی داستان را بازگو کنند.

این سریال اصلا برای ماه رمضان بود

مجید جعفری - کارگردان سریال «نیمه‌ی پنهان ماه» - در سال 73 است که سریالش در ایام رمضان از شبکه یک سیما به روی آنتن می‌رفت.

او در گفت‌و‌گو با خبرنگار سرویس تلویزیون و رادیو خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، به آن روزهای پخش سریالش در ایام رمضان اشاره کرد و گفت: این سریال اصلا برای ماه رمضان بود. اگر هم بیشتر دقت کرده باشید اتفاقات این سریال در همان روزها رخ می‌دهد و آنچه می‌گذرد همان روزهاست. این سریال مقدمه‌ای شد برای سریال‌های ماه رمضان. البته تا آن موقع تردید داشتند که برای ماه رمضان سریال ساخته شود یا نشود و یک ریسک جدی بود اما با این کار آن تفکر از بین رفت و دیدند که ماه رمضان هیچ دلیلی ندارد که به صورت قبلی در تلویزیون باشد.

با «نیمه‌ی پنهان ماه» آن روزها زندگی کردیم

او در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به روزهای ساخت سریال «نیمه‌ی پنهان ماه» گفت:‌ آن روزها زندگی کردیم. حدود چهار، پنج ماه کنار هم زندگی کردیم. کار کاملا شبانه‌روزی و خیلی دوستانه بود و همکاری به یادماندنی هنرمندان و دست‌اندرکاران این سریال از آن روز تا به امروز در خاطرات تک‌تک ما وجود دارد و همیشه یاد آن‌هایی که امروز در بین ما نیستند را گرامی می‌دارم.

همه پای این سریال نشستند

این کارگردان در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه عکس‌العمل مخاطبان نسبت به اولین سریال رمضان چگونه بود؟ توضیح داد: این سریال مخاطبان بسیاری را جلب کرد، به شدت مخاطب فراوان داشت و همه پای این سریال نشستند، این را در نظرسنجی‌ها اعلام کردند، واقعیتش یک سریالی است که هنوز هم در خاطره‌هاست.

وی به دشواری‌های کار در آن زمان نیز اشاره کرد و گفت: کار بسیار مشکل بود و سریال حجم بالایی داشت. ساختن چنین تصویری در آن زمان خیلی مشکل بود، با مشکلات زیادی هم مواجه بودیم به ویژه ساخت یک سریال در آن موقع و آن شرایط و با دوربین‌های آن موقع، همه‌ی مشکلات اولیه را داشت اما یک مشکل اساسی هم که داشت این بود که باید به زمان به خصوصی که در نظر داشتند، برسد. گاهی اوقات هنرپیشه‌ها، دو شیفت و سه شیفت کار می‌کردند و در بخش فنی گاهی اوقات طوری می‌شد که تصویربردار به دلیل سختی کار جایش را با فرد دیگری عوض می‌کرد.

وی ادامه داد: خود من به دلیل اینکه سریال باید در ماه رمضان پخش می‌شد، واقعا انگیزه داشتم، از طرفی بچه‌ها همه حرفه‌یی بودند.

خاطره‌ای با عنایت بخشی در «نیمه پنهان ماه»

جعفری در بخش دیگری از صحبت‌هایش از خاطره‌ای که با عنایت‌ بخشی در این سریال داشته است، گفت و توضیح داد: آقای عنایت‌ بخشی در «نیمه پنهان ماه» نقش عمو را بازی می‌کردند،‌ فشردگی کار هم به اندازه‌ای بود که در طول شبانه‌روز کار می‌کردیم و مجبور بودیم سکانس‌های شب را هم بگیریم. در این شرایط بودیم که عنایت بخشی را برای استراحت یک ساعته تنها گذاشتیم تا پس از یک ساعت دوباره کار را ادامه دهیم، عنایبت بخشی پس از یک ساعت که برگشت اصلا شکل آقای بخشی نبود، آنقدر خسته و بهم ریخته بود که قابل تشخیص نبود که آیا این همان عنایت بخشی‌ است یا نه؟ منتهی این انگیزه وجود داشت. این‌ها هنرپیشه‌هایی بودند که از مهارت‌های بالایی برخوردار بودند و نقش‌هایشان هر کدام حساب شده و سر جای خود بود با مهارت کافی و کفایت کافی کار می‌کردند. خوشبختانه این کار یک کار خاطره‌انگیز بود.

چرا مجید جعفری به کارش در ساخت سریال‌های رمضانی ادامه نداد؟

او در ادامه در پاسخ به این که چرا مجید جعفری به کارش در ساخت سریال‌های رمضانی ادامه نداد؟ گفت: شرایط تلویزیون طوری بود که با شرایط من سازگار نبود، واقعا از شرایطی که داشت، خسته شده بودم. آدم یک سریالی را با آن حجم در آن موقع و با آن انگیزه می‌سازد، اما بابت یک نکته کوچولو که شاید هیچ‌کس به آن توجهی نکرده بود، خرده گرفته می‌شود و یا مسائل دیگری که قابل گفتن نیست. در نتیجه ترجیح دادم اگر از این به بعد هم برای تلویزیون کار کنم به عنوان بازیگر همکاری کنم.

نزدیک به 14 سال است به تلویزیون نرفتم

وی گفت: نزدیک به 14 سال است به تلویزیون نرفتم و در طول این‌ سال‌ها در تئاتر بودم. در حال حاضر با پیشنهاد عباس رنجبر قرار است در سریال «خط ویژه» ایفای نقش کنم. البته چند طرح هم برای تلویزیون دارم که ارائه خواهم داد.

هنرهای نمایشی از حالت حرفه‌ای دیگر خارج شده

جعفری در بخش دیگری از صحبت‌هایش به وضعیت حال حاضر سریال‌های ماه رمضانی اشاره کرد و با اعتقاد بر اینکه متاسفانه هنرهای نمایشی در تئاتر، تلویزیون و سینمای ما از آن حالت حرفه‌ای دیگر خارج شده است، گفت: هیچ کس برای این کار تربیت نشده‌ است. افرادی هستند که بار اول جلوی دوربین می‌روند و نقش‌های اساسی می‌گیرند. طبعا سریال‌های خوبی هم درنمی‌آید. البته علت آن هم می‌تواند به بحران اقتصادی برگردد. در این راستا کسانی را می‌آورند که گاهی اوقات می‌خواهند پول هم از آن‌ها بگیرند. این در حالی است که در سریال «نیمه‌ی پنهان ماه» همه‌ی این بازیگران و عوامل انتخاب شده بودند و بر اساس روابطی که بین ما و هنرمندان بود در سریال‌ حاضر شدند. اگر هم کم و زیاد صورت می‌گرفت و یا بودجه‌ای نبود آن‌ها کوتاه می‌آمدند و بالاخره با انگیزه‌هایی که وجود داشت هنرپیشه‌های مورد نظر انتخاب می‌شدند.

انبوه‌سازی هم یکی از مشکلات دیگر صداوسیما است

او با اشاره به اینکه انبوه‌سازی هم یکی از مشکلات دیگر صداوسیما است، گفت: ما مدام انبوه‌سازی می‌کنیم و این همه هزینه می‌کنیم بدون اینکه توجهی به مخاطب داشته باشیم و اینکه باید آن‌ها را تغذیه کنیم. منظورم این نیست که تلویزیون سهل‌انگاری می‌کند اما انبوه‌سازی به این معنا که تعداد زیادی سریال بسازیم و بعد هم بخواهیم هشت کانال را پر کنیم و کمیت را مد نظر بگیریم و کیفیت را پایین بیاوریم ناصحیح است.

چرا هیچ کس روی مسائل فنی سریال‌ها دقت نمی‌کند؟

این کارگردان با بیان اینکه رسانه‌ی ملی نباید از کارگردانی که تازه سر کار آمده است و هیچ دانایی نسبت به خود کار ندارد استفاده کند، گفت: همه‌ی این مسائل است که دست‌ به دست هم می‌دهند و هیچ کدام از آدم‌ها سر کار خودشان نیستند. گاهی اوقات می‌بینم که متن‌ها غلط است. این‌ها را تصحیح نمی‌کنند و جمله‌ای که در دهان بازیگر می‌گذارند مال آن آدم نیست و غلط است. به هر حال باید یکی باید این متن‌ها را خوانده باشد و نظارتی کرده باشد. چرا هیچ کس روی مسائل فنی دقت نمی‌کند؟ اینگونه است که مردم به سریال‌های ماهواره‌ای مبتذل و غیراخلاقی روی می‌آورند.

گاهی اوقات سریال‌هایی همچون «امام علی(ع)» می‌سازیم

مجید جعفری همچنین در ارتباط با وضعیت سریال‌های امروزی که در ماه رمضان پخش می‌شوند، گفت: آن موقع که ما سریال می‌ساختیم ترکیه اصلا بلد نبود و نمی‌توانست سریال بسازد اما اکنون می‌بینید که در سریا‌ل‌سازی چه کرده‌اند. گاهی اوقات ما سریال‌هایی همچون «امام علی(ع)» می‌سازیم اما آن‌ها مکرر به ساخت سریال‌های کیفی ادامه می‌دهند. متاسفانه ما با سرعتی که جهان و تکنولوژی پیشرفت کرد، و متوقف ماندیم و اکنون نیز خیلی از معضلات را تا رفع نکنیم به جایی نمی‌رسیم. اما نکته‌ای که وجود دارد کشوری هستیم که دارای سابقه‌ی تاریخی و فرهنگ و نشانه‌هایی از مجد و عظمت در این قوم است که باید نهایت استفاده را ببریم.