.svg)
افسردگی، ارمغان وابستگی کودکان ایرانی به تلویزیون
قانون - با شروع هر صبح تابستانی صدای خنده و شیطنت‌های کودکانه از هر محله‌اي شنیده مي‌شد. تمام دغدغه‌هایشان هم انتخاب یکی از بازی‌هایی بود که شاید مادر و پدرشان نیز در دوران کودکی با همان‌ها سرگرم شده بودند. هر روز پس از چند ساعت بازی گروهی کنار هم مي‌نشستند و تازه برای روز بعد برنامه‌ریزی مي‌کردند. بعد هم به خانه‌هایشان باز مي‌گشتند و منتظر فرا رسیدن روزی دیگر مي‌شدند.
اما این روزها از کمتر کوچه یا محله‌اي صدای فریادهای شیطنت آمیز کودکانی که سرگرم بازی‌های گروهی باشند؛ به‌گوش مي‌رسد. امروزه با وجود شبکه‌های متعدد داخلی و خارجی، کودکان اغلب ساعات خود را پای رسانه‌هايی همچون تلویزیون مي‌گذرانند. دیگر نه خبری از صدای خنده‌های شیرین کودکانه است؛ نه بازی‌های گروهی بچه‌ها. همه آن شیطنت‌ها و بازی‌ها جای خود را به تماشای تلویزیون داده اند. برای اغلب کودکان امروز فرق چندانی ندارد که تابستان چه زمانی شروع شده و کی تمام مي‌شود. این روزها پدر و مادرهای جوان هم با خیال آسوده تری به کارهای روزانه شان مي‌پردازند چراکه گمان مي‌کنند برنامه‌های تلویزیونی جای آنها را برای فرزندانشان پر مي‌کنند. خیالشان راحت است که کودکشان با تماشای تلویزیون سرگرم شده و کار چندانی با آنها ندارند. تازه وقتی فرزندانشان با افزایش وزن و مشکلاتی همچون پرخاشگری روبه‌رو مي‌شوند کمی‌به خودشان مي‌آیند ولی باز هم نمی‌دانند که مشکل کار از کجاست. «قانون» در گزارشی به بررسی اثرات وابستگی‌های بیش از حد کودکان ایرانی به تلویزیون پرداخته است:
والدین نظارتی ندارند
دکتر کاظم قجاوند جامعه شناس وعضو هیات علمی‌دانشگاه در رابطه با تماشای افراطی تلویزیون توسط کودکان مي‌گوید: تلویزیون هم مانند دیگر وسایل ارتباطی هم کارکرد‌های مثبت و هم کارکرد‌های منفی دارد. از جمله کارکرد‌های مثبت تلویزیون مي‌توان به پر کردن اوقات فراغت کودکان، افزایش سطح آگاهی، حرفه آموزی و روش‌های تربیتی اشاره کرد که احترام به والدین، احترام به بزرگ ترها و بسیاری از نکات سازنده‌اي که کودکان باید بیاموزند را در بر دارد. اما مسئله نگران کننده میزان استفاده از تلویزیون است که این مورد هم با کمی‌دقت از سوی والدین قابل کنترل است. والدین با توجه به نوع و ماهیت برنامه‌های تلویزیونی و تناسب برنامه‌ها برای گروه سنی فرزندانشان مي‌توانند تا حد چشمگیری از آسیب‌های استفاده نادرست این وسیله بکاهند. این پژوهشگر و آسیب شناس اجتماعی در ادامه مي‌افزاید: ازجمله مهم‌ترین آسیب‌هايی که ممکن است در صورت تماشای بیش از حد تلویزیون به کودک وارد شود مي‌توان به وابستگی مخاطبان به این وسیله ارتباطی اشاره کرد. تحقیقات نشان داده است که کودکان کمتر از 12 سال نباید بیش از 2الی 3 ساعت در روز را صرف تماشای تلویزیون کنند. نوع برنامه‌هايی که والدین برای کودکان انتخاب مي‌کنند؛ باید آموزنده و جذاب باشد.
تماشای تصاویر اکشن، پر خشونت، ناراحت کننده یا غیر اخلاقی اثرات مخربی در شکل گیری شخصیت کودکان یا نوجوانان دارد. با این وجود اگر تماشای تلویزیون توسط کودکان با نظارت صحیح والدین صورت گیرد؛ نگران کننده نخواهد بود. در غیر این صورت منجر به بروز رفتارهایی از قبیل زود رنجی و افسردگی و رفتارهای پرخاشگرایانه مي‌شود. دکتر قجاوند در رابطه با آینده کودکانی که بیشترین زمان خود را صرف تماشای این وسیله ارتباطی مي‌کنند؛ تصریح مي‌کند: امروزه اغلب ساعت‌هايی که کودکان باید در کنار خانواده، دوستان وهمسالان بگذرانند به تلویزیون اختصاص داده مي‌شود. از همین رو کودک به مرور درونگرا شده ومهارت‌ها و روابط اجتماعی را فرا نمی‌گیرد و رسیدن آنها به موفقیت‌های فردی با تاخیر مواجه مي‌شود. کودکانی که صحنه‌های خشونت آمیز را از دریچه تلویزیون دیده اند یاد مي‌گیرند که مسائل پیش روی خود را با خشونت حل کنند. مخاطب کم سن و سال پرخاشگر در بزرگسالی قوانین را نادیده گرفته و نمی‌تواند با شرایط جامعه انطباق پیدا کند و حتی ممکن است مرتکب جرائمی‌شود که هزینه‌های اجتماعی آن بر دوش جامعه قرار مي‌گیرد. والدین با گذراندن زمان بیشتر در کنار فرزندانشان و ایجاد برنامه‌های متنوع و مفرح مانند بردن کودکان به پارک مي‌توانند از بروز چنین آثاری در آینده جلوگیری کنند.
برخی عوارض ناشی از تماشای افراطی تلویزیون
پروفسور محمد حسین سلطان زاده استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در رابطه با آسیب‌هايی که در نتیجه کم تحرکی ناشی از تماشای تلویزیون به سلامت کودکان وارد مي‌شود ؛ مي‌گوید: تماشای بیش از حد تلویزیون باعث کاهش قابل توجه فعالیت کودکان شده و از طرفی هم سوخت وساز بدن به درستی انجام نمی‌شود. در چنین شرایطی حتی غذای کودک به خوبی هضم نمی‌شود و در نهایت نیز به بروز مشکلاتی چون چاقی مي‌انجامد. افزایش وزن عوارض متعددی را در پی دارد که منجر به به‌هم خوردن مکانیزم طبیعی بدن شده و افزایش کلسترول و قند خون را به دنبال مي‌آورد. البته این عوارض تنها به کودکی ختم نمی‌شود و در بزرگسالی نیز گریبانگیر افراد مي‌شود. عوارضی که در قالب مشکلات قلبی وعروقی، ابتلا به دیابت وهمچنین تغییراتی در ستون فقرات و... نمایان مي‌شود.
این متخصص کودکان و نوزادان در ارتباط با نقش برنامه‌های تلویزیونی در تغییر وشکل دهی عادات غذایی کودکان مي‌افزاید: برخی از برنامه‌های تلویزیونی و به‌خصوص برنامه‌های تبلیغاتی که در تلویزیون نمایش داده مي‌شوند؛ به دلیل عدم نظارت کافی نهادهای مربوطه اثرات مخربی بر عادات غذایی کودکان مي‌گذارد. بعضی از این برنامه‌ها با تبلیغ مواد غذایی کم ارزش یا فاقد ارزش غذایی، کودکان را به استفاده از آنها ترغیب مي‌کند. استفاده از این قبیل خوراکی‌ها که اغلب هم فاقد ارزش غذایی هستند عوارضی متعددی را برای مصرف‌کنندگان خود به‌ارمغان مي‌آورند. عوارضی که از جمله آنها بر جای ماندن اثرات سوء بر سیستم گوارش و حتی ابتلا به بیماری‌هايی نظیر سرطان است.
ارائه الگوهای نامناسب رفتاری
دکتر فاطمه قاسم زاده، مشاور و روانشناس کودک و نوجوان نیز در رابطه با تماشای بیش از حد تلویزیون توسط کودکان مي‌گوید: هرچه تنوع فعالیت‌های کودکان بیشتر باشد؛ خلاقیت و درک آنها با رشد بهتری روبه‌رو مي‌شود و در نتیجه کودکان توانمندتری خواهند شد. این در صورتی است که برای تماشای تلویزیون نیازی به تحرک نیست.
این کم تحرکی منجر به عدم رشد خلاقیت مي‌شود. از طرفی نمایش برخی از برنامه‌های تلویزیون برای مخاطبان کم سن و سال به هیچ وجه مناسب نیست و اثرات سويی را بر ذهن آنها باقی مي‌گذارد. برنامه‌هايی که برخی اوقات حتی متناسب با فرهنگ ما هم نیستند. بسیاری از این برنامه تنها بر جنبه سرگرمی‌مخاطب تاکید دارند و حتی گاهی ما شاهد ارائه الگوهای نامناسبی از سوی آنها به کودکان هستیم که ناشی از نبود نظارت بر پخش این برنامه‌هاست. رفتارهای نامناسب،غیر اصولی و خشونت‌آمیزی که در برخی از برنامه‌ها نمایش داده مي‌شود اثرات مخربی برای کودک به همراه دارد. از همین رو تماشای افراطی و بدون نظارت تلویزیون به هیچ وجه روش مناسبی برای پر کردن اوقات فراغت کودک نیست و اگر والدین متوجه این امر نشوند هزینه آن را در آینده خود خانواده و جامعه خواهند پرداخت.
این استاد دانشگاه در ارتباط با فاصله‌اي که از این طریق در روابط میان فردی ایجاد مي‌شود؛ مي‌افزاید: یکی از مهم‌ترین آسیب‌های این رسانه به مخاطبان مورد نظر، کاهش ارتباطات کلامی‌در ارتباط با اعضای خانواده و گروه همسالان است. از این طریق کودک از بسیاری از موادی که از طریق تعامل با اعضای خانواده مي‌آموزد محروم خواهد شد و این مسئله در دراز مدت رشد اجتماعی کودکان را هم تحت تاثیر خود قرار مي‌دهد.
متاسفانه اغلب برنامه‌هایی که در سیما برای کودکان و نوجوانان به نمایش گذاشته مي‌شوند؛ تنها به بعد سرگرمی‌تماشاچیان خود توجه دارند. بیشتر این دسته از کودکان دربرقراری ارتباط با همسن و‌سالان خود چندان موفق نیستند. ایجاد هیجانات کاذب، بروز استرس و وحشت‌زدگی و بروز اضطراب از جمله نتایج تماشای افراطی برنامه تلویزیونی در کودکان است.
اما این روزها از کمتر کوچه یا محله‌اي صدای فریادهای شیطنت آمیز کودکانی که سرگرم بازی‌های گروهی باشند؛ به‌گوش مي‌رسد. امروزه با وجود شبکه‌های متعدد داخلی و خارجی، کودکان اغلب ساعات خود را پای رسانه‌هايی همچون تلویزیون مي‌گذرانند. دیگر نه خبری از صدای خنده‌های شیرین کودکانه است؛ نه بازی‌های گروهی بچه‌ها. همه آن شیطنت‌ها و بازی‌ها جای خود را به تماشای تلویزیون داده اند. برای اغلب کودکان امروز فرق چندانی ندارد که تابستان چه زمانی شروع شده و کی تمام مي‌شود. این روزها پدر و مادرهای جوان هم با خیال آسوده تری به کارهای روزانه شان مي‌پردازند چراکه گمان مي‌کنند برنامه‌های تلویزیونی جای آنها را برای فرزندانشان پر مي‌کنند. خیالشان راحت است که کودکشان با تماشای تلویزیون سرگرم شده و کار چندانی با آنها ندارند. تازه وقتی فرزندانشان با افزایش وزن و مشکلاتی همچون پرخاشگری روبه‌رو مي‌شوند کمی‌به خودشان مي‌آیند ولی باز هم نمی‌دانند که مشکل کار از کجاست. «قانون» در گزارشی به بررسی اثرات وابستگی‌های بیش از حد کودکان ایرانی به تلویزیون پرداخته است:
والدین نظارتی ندارند
دکتر کاظم قجاوند جامعه شناس وعضو هیات علمی‌دانشگاه در رابطه با تماشای افراطی تلویزیون توسط کودکان مي‌گوید: تلویزیون هم مانند دیگر وسایل ارتباطی هم کارکرد‌های مثبت و هم کارکرد‌های منفی دارد. از جمله کارکرد‌های مثبت تلویزیون مي‌توان به پر کردن اوقات فراغت کودکان، افزایش سطح آگاهی، حرفه آموزی و روش‌های تربیتی اشاره کرد که احترام به والدین، احترام به بزرگ ترها و بسیاری از نکات سازنده‌اي که کودکان باید بیاموزند را در بر دارد. اما مسئله نگران کننده میزان استفاده از تلویزیون است که این مورد هم با کمی‌دقت از سوی والدین قابل کنترل است. والدین با توجه به نوع و ماهیت برنامه‌های تلویزیونی و تناسب برنامه‌ها برای گروه سنی فرزندانشان مي‌توانند تا حد چشمگیری از آسیب‌های استفاده نادرست این وسیله بکاهند. این پژوهشگر و آسیب شناس اجتماعی در ادامه مي‌افزاید: ازجمله مهم‌ترین آسیب‌هايی که ممکن است در صورت تماشای بیش از حد تلویزیون به کودک وارد شود مي‌توان به وابستگی مخاطبان به این وسیله ارتباطی اشاره کرد. تحقیقات نشان داده است که کودکان کمتر از 12 سال نباید بیش از 2الی 3 ساعت در روز را صرف تماشای تلویزیون کنند. نوع برنامه‌هايی که والدین برای کودکان انتخاب مي‌کنند؛ باید آموزنده و جذاب باشد.
تماشای تصاویر اکشن، پر خشونت، ناراحت کننده یا غیر اخلاقی اثرات مخربی در شکل گیری شخصیت کودکان یا نوجوانان دارد. با این وجود اگر تماشای تلویزیون توسط کودکان با نظارت صحیح والدین صورت گیرد؛ نگران کننده نخواهد بود. در غیر این صورت منجر به بروز رفتارهایی از قبیل زود رنجی و افسردگی و رفتارهای پرخاشگرایانه مي‌شود. دکتر قجاوند در رابطه با آینده کودکانی که بیشترین زمان خود را صرف تماشای این وسیله ارتباطی مي‌کنند؛ تصریح مي‌کند: امروزه اغلب ساعت‌هايی که کودکان باید در کنار خانواده، دوستان وهمسالان بگذرانند به تلویزیون اختصاص داده مي‌شود. از همین رو کودک به مرور درونگرا شده ومهارت‌ها و روابط اجتماعی را فرا نمی‌گیرد و رسیدن آنها به موفقیت‌های فردی با تاخیر مواجه مي‌شود. کودکانی که صحنه‌های خشونت آمیز را از دریچه تلویزیون دیده اند یاد مي‌گیرند که مسائل پیش روی خود را با خشونت حل کنند. مخاطب کم سن و سال پرخاشگر در بزرگسالی قوانین را نادیده گرفته و نمی‌تواند با شرایط جامعه انطباق پیدا کند و حتی ممکن است مرتکب جرائمی‌شود که هزینه‌های اجتماعی آن بر دوش جامعه قرار مي‌گیرد. والدین با گذراندن زمان بیشتر در کنار فرزندانشان و ایجاد برنامه‌های متنوع و مفرح مانند بردن کودکان به پارک مي‌توانند از بروز چنین آثاری در آینده جلوگیری کنند.
برخی عوارض ناشی از تماشای افراطی تلویزیون
پروفسور محمد حسین سلطان زاده استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در رابطه با آسیب‌هايی که در نتیجه کم تحرکی ناشی از تماشای تلویزیون به سلامت کودکان وارد مي‌شود ؛ مي‌گوید: تماشای بیش از حد تلویزیون باعث کاهش قابل توجه فعالیت کودکان شده و از طرفی هم سوخت وساز بدن به درستی انجام نمی‌شود. در چنین شرایطی حتی غذای کودک به خوبی هضم نمی‌شود و در نهایت نیز به بروز مشکلاتی چون چاقی مي‌انجامد. افزایش وزن عوارض متعددی را در پی دارد که منجر به به‌هم خوردن مکانیزم طبیعی بدن شده و افزایش کلسترول و قند خون را به دنبال مي‌آورد. البته این عوارض تنها به کودکی ختم نمی‌شود و در بزرگسالی نیز گریبانگیر افراد مي‌شود. عوارضی که در قالب مشکلات قلبی وعروقی، ابتلا به دیابت وهمچنین تغییراتی در ستون فقرات و... نمایان مي‌شود.
این متخصص کودکان و نوزادان در ارتباط با نقش برنامه‌های تلویزیونی در تغییر وشکل دهی عادات غذایی کودکان مي‌افزاید: برخی از برنامه‌های تلویزیونی و به‌خصوص برنامه‌های تبلیغاتی که در تلویزیون نمایش داده مي‌شوند؛ به دلیل عدم نظارت کافی نهادهای مربوطه اثرات مخربی بر عادات غذایی کودکان مي‌گذارد. بعضی از این برنامه‌ها با تبلیغ مواد غذایی کم ارزش یا فاقد ارزش غذایی، کودکان را به استفاده از آنها ترغیب مي‌کند. استفاده از این قبیل خوراکی‌ها که اغلب هم فاقد ارزش غذایی هستند عوارضی متعددی را برای مصرف‌کنندگان خود به‌ارمغان مي‌آورند. عوارضی که از جمله آنها بر جای ماندن اثرات سوء بر سیستم گوارش و حتی ابتلا به بیماری‌هايی نظیر سرطان است.
ارائه الگوهای نامناسب رفتاری
دکتر فاطمه قاسم زاده، مشاور و روانشناس کودک و نوجوان نیز در رابطه با تماشای بیش از حد تلویزیون توسط کودکان مي‌گوید: هرچه تنوع فعالیت‌های کودکان بیشتر باشد؛ خلاقیت و درک آنها با رشد بهتری روبه‌رو مي‌شود و در نتیجه کودکان توانمندتری خواهند شد. این در صورتی است که برای تماشای تلویزیون نیازی به تحرک نیست.
این کم تحرکی منجر به عدم رشد خلاقیت مي‌شود. از طرفی نمایش برخی از برنامه‌های تلویزیون برای مخاطبان کم سن و سال به هیچ وجه مناسب نیست و اثرات سويی را بر ذهن آنها باقی مي‌گذارد. برنامه‌هايی که برخی اوقات حتی متناسب با فرهنگ ما هم نیستند. بسیاری از این برنامه تنها بر جنبه سرگرمی‌مخاطب تاکید دارند و حتی گاهی ما شاهد ارائه الگوهای نامناسبی از سوی آنها به کودکان هستیم که ناشی از نبود نظارت بر پخش این برنامه‌هاست. رفتارهای نامناسب،غیر اصولی و خشونت‌آمیزی که در برخی از برنامه‌ها نمایش داده مي‌شود اثرات مخربی برای کودک به همراه دارد. از همین رو تماشای افراطی و بدون نظارت تلویزیون به هیچ وجه روش مناسبی برای پر کردن اوقات فراغت کودک نیست و اگر والدین متوجه این امر نشوند هزینه آن را در آینده خود خانواده و جامعه خواهند پرداخت.
این استاد دانشگاه در ارتباط با فاصله‌اي که از این طریق در روابط میان فردی ایجاد مي‌شود؛ مي‌افزاید: یکی از مهم‌ترین آسیب‌های این رسانه به مخاطبان مورد نظر، کاهش ارتباطات کلامی‌در ارتباط با اعضای خانواده و گروه همسالان است. از این طریق کودک از بسیاری از موادی که از طریق تعامل با اعضای خانواده مي‌آموزد محروم خواهد شد و این مسئله در دراز مدت رشد اجتماعی کودکان را هم تحت تاثیر خود قرار مي‌دهد.
متاسفانه اغلب برنامه‌هایی که در سیما برای کودکان و نوجوانان به نمایش گذاشته مي‌شوند؛ تنها به بعد سرگرمی‌تماشاچیان خود توجه دارند. بیشتر این دسته از کودکان دربرقراری ارتباط با همسن و‌سالان خود چندان موفق نیستند. ایجاد هیجانات کاذب، بروز استرس و وحشت‌زدگی و بروز اضطراب از جمله نتایج تماشای افراطی برنامه تلویزیونی در کودکان است.
ارسال نظر