عابران خیابان ۱۶آذر از ۱۶آذر چه می‌دانند/ وقتی۱۳آبان روزدانشجو می‌شود!

خبرنگار گروه حوزه و دانشگاه خبرگزاری مهر به مناسبت 16 آذر به خیابانی که جنب دانشگاه تهران به همین عنوان نامگذاری شده است رفت تا از مردم درباره روز دانشجو سئوال کند اما با پاسخهایی مانند روز کشته شدن،‌ روز خودسوزی، روز انتخابات، 13 آبان و نمی دانم مواجه شد.

به گزارش خبرنگار مهر، شاید عابران خیابان 16 آذر فکرش را هم نمی کردند که روزی طرف این سئوال قرار گیرند که "خیابانی که اکنون در آن راه می روید خیابان 16 آذر است. فلسفه نامگذاری آن را می دانید؟" این سئوال با این همه تبلیغاتی که سالانه در رسانه های رسمی و غیر رسمی کشور درباره 16 آذر صورت می گیرد شاید سئوال چندان دشواری به نظر نرسد اما شهروندانی که در یک عصر پائیزی نزدیک 16 آذر 88 در حال عبور از 16 آذر هستند واقعیت دیگری را ابراز می کنند.

رانندگانی که حاشیه خیابان 16 آذر برای آنها ایستگاهی غیر رسمی جهت جابجا کردن مسافران کرج تبدیل شده، دانشجویان، کارکنان و انتظامات دانشگاه تهران، هنری هایی که از تالار مولوی دانشگاه تهران بیرون آمده اند، دانشجوی اخراجی، نوجوانان، جوانان و مسن ترها، بانوانی که البته کمتر حاضر به پاسخ دادن جواب سلام می شدند و باورشان نمی شد که فردی که به طرف آنها می رود فقط قصد تهیه گزارش دارد، طرف این پرسش قرار گرفتند که "فلسفه نامگذاری خیابان 16 آذر چیست؟"

افرادی که با گفتن یک "نمی دانم" با چاشنی طعنه و کنایه همه چیز را از سر خود باز کرده و از 16 آذر عبور می کردند نیز طرف این پرسش واقع شدند که "فلسفه 16 آذر چیست؟" یکی از آنها گفت: "نه نمی دانم، ببخشید، سرد است."

از 60 نفری که مورد این پرسش واقع شدند 11 نفر با ابراز پاسخهایی نظیر "مصاحبه نمی کنم، گفتگو برای چه، دانستن و ندانستنش هیچ مشکلی را حل نمی کند، (سکوت) و ..." رفتند تا سریعتر از 16 آذر عبور کنند.

شهروندی 33 ساله اولین نفری بود که در آستانه 16 آذر (روز دانشجو) از وی درباره فلسفه نامگذاری خیابان 16 آذر سئوال شد. وی گفت: "16 آذر، نمی دانم."

دانش آموز 17 ساله که از هم اکنون خود را برای ورود به دانشگاه آماده می کند نیز گفت: "دقیقا بچه اینجا نیستم." وقتی از او پرسیده شد که 16 آذر از نظر تاریخی چه روزی است؟ "دقیقا نمی دانم 16 آذر چه روزی بوده است."

پاسخهای رانندگان خط تهران - کرج در خیابان 16 آذر نیز پاسخهایی خواندنی بود. راننده 62 ساله درباره فلسفه نامگذاری خیابان 16 آذر گفت: "اطلاع ندارم." وی پس از اندکی تامل ادامه داد: "به 16 آذر معمولا روز دانشجو می گویند." وقتی از وی پرسیده شد که در روز 16 آذر چه اتفاقی رخ داده که "روز دانشجو" نام گرفته است گفت: "حقیقتا اطلاعی ندارم."

راننده دیگری که خود را 28 ساله و فارغ التحصیل دانشگاه تهران معرفی می کرد نیز درباره فلسفه نامگذاری خیابان 16 آذر گفت: "نمی دانم." وی نیز با تامل گفت: "16 آذر روز دانشجو است. سه دانشجویی که در درگیری داخل دانشگاه در زمان شاه شهید شده اند."

شهروند 43 ساله دیگری که راننده خط بود با مزاح گفت: "16 آذر 2 روز قبل از 14 آذر است." و سپس جدی شد و گفت: "نه، نمی دانم."

رهگذر دیگری که از خیابان 16 آذر تردد می کرد نیز به مهر گفت: "می گویند 16 آذر روز دانشجو بوده است." این شهروند 53 ساله در پاسخ به اینکه چه اتفاقی و در چه سالی روی داده که 16 آذر به عنوان روز دانشجو نامیده شده است گفت: "تعدادی از دانشجویان در زمان شاه شهید شدند اما دقیقا نمی دانم در چه حادثه ای. فقط می دانم که 16 آذر روز دانشجو است.

شهروند دیگری گفت: "16 آذر مربوط به حادثه ای در سال 1342 می شود که دانشجویان بر سر قضیه شرکت واحد اعتراض کردند."

دانشجوی 28 ساله دانشگاه شهید بهشتی در پاسخ به اینکه "16 آذر چه روزی در تاریخ ماست؟" گفت: "روزی که سه دانشجو را زخمی کرده بودند." وی در پاسخ به اینکه در چه سالی این حادثه رخ داده است، اظهار داشت: "اگر اشتباه نکنم در سال 1323."

فرد دیگری که همراه این دانشجوی دانشگاه شهید بهشتی بود ضمن تایید اظهارات وی، خود را دانشجوی دانشگاه تهران معرفی کرد.

جمعی از هنری ها از تالار مولوی دانشگاه تهران بیرون می آمدند. یکی از آنها خود را 23 ساله و فارغ التحصیل دانشگاه آزاد اسلامشهر معرفی کرد. دیگری جوان 24 ساله ای بود که تا دیپلم درس خوانده بود. دختر خانمی که همراه آنها بود نیز خود را 22 ساله و دانشجوی موسیقی کنسرواتوآر معرفی کرد. جوابهای آنها به ترتیب درباره فلسفه روز 16 آذر چنین بود: " 16 آذر روز تظاهرات دانشجویی بوده، نمی دانم و نمی دانم."

وقتی خبرنگار مهر به دانشجوی موسیقی کنسرواتوآر گفت "حال که نمی دانید 16 آذر چه روزی است پس بگویید روز دانشجو چه روزی است؟" با این پاسخ مواجه شد: "13 آبان روز دانشجو است."

مرد 40 ساله ای که اظهار می کرد از دانشگاه اخراج شده است نیز درباره فلسفه نامگذاری خیابان 16 آذر گفت: "سال 1332 و این صحبتها" و رفت.

شهروند 35 ساله فارغ التحصیل دانشگاه علمی کاربردی، شهروند 24 ساله فارغ التحصیل دانشگاه آزاد، شهروند لوله کش 23 ساله که ابراز می کرد تحصیلات دانشگاهی ندارد، دانشجوی 23 ساله دانشگاه کرمان، دانشجوی 23 ساله دانشگاه آزاد تاکستان، دانشجوی مهندسی برق دانشگاه آزاد آشتیان، دانشجوی معماری دانشگاه غیرانتفاعی لاهیجان، دانشجوی 25 ساله حسابداری دانشگاه تهران، شهروند 42 ساله با شغل آزاد نیز صادقانه بدون اینکه بخواهند آدرس غلط بدهند، گفتند: "نه، نمی دانم. اطلاع دقیقی ندارم."

دانشجوی رشته ادیان دانشگاه تهران در حالی از خیابان 16 آذر عبور می کرد که وقتی از وی درباره فلسفه نامگذاری این خیابان سئوال شد، گفت: "فلسفه اش را نمی دانم."



رهگذران خیابان 16 آذر علت این نامگذاری را نمی دانند!

یک دانشجوی دانشگاه خواجه نصیر نیز در حالی که یادآور شد 16 آذر روز دانشجو است درباره اینکه در این روز چه اتفاقی رخ داده که روز دانشجو نام گرفته است، گفت: "تسخیر لانه جاسوسی."

شهروند 26 ساله فارغ التحصیل دانشگاه آزاد نیز می دانست که 16 آذر روز دانشجو است و به سه دانشجوی شهید این روز اشاره کرد و سال وقوع حادثه تاریخی 16 آذر را سال 1340 دانست.

یک دانشجوی واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد نیز درباره فلسفه نامگذاری خیابان 16 آذر به مهر گفت: "16 آذر روز دانشجو است." وی در پاسخ به اینکه در 16 آذر چه اتفاقی رخ داده که تحت عنوان روز دانشجو نامگذاری شده است نیز گفت: "چیز زیادی نمی دانم. فکر می کنم چند دانشجوی دانشکده فنی بودند که در تظاهرات شرکت می کنند و به شهادت می رسند."

دانشجوی رشته عمران دانشگاه آزاد تهران جنوب که عابر یک عصر پائیزی خیابان 16 آذر شده بود نیز در پاسخ به مهر گفت: "فکر می کنم مربوط به یک تظاهرات دانشجویی در زمان انقلاب می شود که تعداد کثیری از دانشجویان شهید شدند." وی درباره دلیل تظاهرات دانشجویی مورد اشاره گفت: "به نظرم تظاهرات دانشجویان به دلیل دستگیری امام بود. دقیقا نمی دانم دانشجویان به چه دلیل تظاهرات کرده بودند اما مرتبط با انقلاب بود."

دانشجوی رشته برق دانشگاه تهران نیز گفت: "16 آذر روز دانشجو است." وی برای پاسخ به این پرسش که در این روز چه اتفاقی روی داده که با عنوان روز دانشجو نامگذاری شده است گفت: "یک تعداد زیادی را سال 42 شهید کرده اند."

یک فارغ التحصیل دانشگاه تهران نیز که با سرعت از 16 آذر عبور می کرد درباره فلسفه نامگذاری این خیابان گفت: "در زمان شاه یک شلوغی دانشجویی بوده است که در آن تعدادی دانشجو شهید شدند." وی درباره سال و تعداد دانشجویان شهید 16 آذر گفت: "نمی دانم چه سالی بوده، نمی دانم چند دانشجو شهید شدند."

شهروند میان سالی که از 16 آذر می گذشت هم گفت: "چون اینجا دانشگاه تهران است و 16 آذر هم روز دانشجو است به این علت نام این خیابان را 16 آذر گذاشته اند." وی درباره اینکه چرا 16 آذر را روز دانشجو نام نهاده اند، ابراز بی اطلاعی کرد.

یک دانشجوی 20 ساله دانشگاه آزاد که "نمی دانم، یادم نیست" دستمایه پاسخهایش شده بود درباره 16 آذر گفت: "مثل اینکه قبل از انقلاب در این روز سه دانشجو را به شهادت رسانده اند." وی درباره علت این حادثه گفت: "مثل اینکه اعتراض کرده بودند، دقیقا یادم نیست."

دانشجوی 29 ساله دانشگاه علامه طباطبایی نیز درباره فلسفه نامگذاری خیابان 16 آذر گفت: "16 آذر روز دانشجو است. فکر کنم سال 56 سه دانشجو در این روز در اعتراض به سفر رئیس جمهور آمریکا (نیکسون) به دست عوامل شاه شهید شدند."

دانشجوی 21 ساله فقه و حقوق دانشگاه مذاهب اسلامی نیز گفت: "16 آذر مربوط به دانشجویان است." وی در پاسخ به اینکه چه اتفاقی در این روز افتاده است، گفت: "زیاد اطلاعی ندارم."

دانشجوی برق مخابرات دانشگاه امام حسین (ع) نیز گفت: "16 آذر روزی است که سه دانشجو در قبل از انقلاب - سال 52 یا 53 - علیه نخست وزیر آمریکا که به ایران آمده بود قیام کردند و شهید شدند.

مرد مسنی که لباس فرم انتظامات دانشگاه تهران را بر تن داشت نیز درباره فلسفه نامگذاری خیابان 16 آذر مورد پرسش قرار گرفت.

* حاج آقا 16 آذر چه روزی بوده است؟

- "16 آذر روزی بود که دانشجویان به هیجان افتادند. به اصطلاح برنامه این بود که به خاطر امنیت و رفع مشکلات مردم حرکتی انجام دهند."

* دانشجویان در چه سالی این حرکت را انجام دادند؟

- "سال گذشته یک برنامه ای اینجا بود که ملت اینجا جمع شدند و شعار می دادند."

*چند سال است که مامور انتظامات دانشگاه تهران هستید؟

- 29 سال

* قبل از سال گذشته آیا چنین اتفاقاتی نیفتاده بود؟

- چرا جلوتر هم این اتفاقات افتاده بود.

* ریشه 16 آذر مربوط به چه سالی می شود؟

- در حدود پیش از انقلاب هم چنین برنامه ای بود دیگر. 16 آذر تا الآن هم مانده است.

*چه اتفاقی در 16 آذر افتاده؟

- ملت همبستگی خود را اعلام کرده اند.

شهروند 31 ساله ای که با سئوال ما مواجه شد خنده ای کرد و گفت: "آخه من که نمی دانم چه بگویم. 31 ساله هستم و هر 31 سال را در همین جا (سر کوچه 16 آذر) زندگی می کنم."

فردی که همراه وی بود درباره 16 آذر گفت: "روز انتخابات است؟"!

فردی که خود را کارمند دانشگاه تهران معرفی کرد نیز درباره فلسفه نامگذاری خیابان 16 آذر گفت: "این طور که من شنیدم 16 آذر روزی بوده که دانشجویان دانشگاه تهران برای تغییر رژیم فعالیت می کردند که باعث و بانی انقلاب هم همین دانشجویان شدند." وی در پاسخ به اینکه در چه سالی و چند نفر در آن روز شهید شدند نیز گفت: "دقیقا اطلاعی ندارم."

شهروند دیگری درباره علت نامگذاری 16 آذر به عنوان روز دانشجو گفت: "زمان آقای خاتمی، درگیری دانشجویان در کوی دانشگاه."

دانشجوی 23 ساله دانشگاه تبریز نیز درباره علت نامگذاری خیابان 16 آذر گفت: "شاید به خاطر روز دانشجو باشد." وی در پاسخ به اینکه چه حادثه ای و در چه سالی در 16 آذر رخ داده که این روز را روز دانشجو می نامند، گفت: "نمی دانم."

شهروند 50 ساله ای که ادعا می کرد یک آدم سیاسی نیز است گفت: "به خاطر سفر نیکسون به ایران، سه نفر در روز 16 آذر همین جا خودشان را آتش زدند که یکی از آنها برادر زن شریعتی بود و دو نفر دیگر، یک دختر و یک پسر." وی در پاسخ به اینکه این حادثه در چه سالی اتفاق افتاده است کمی فکر کرد و اصرار داشت که نشان دهد در حال فشار آوردن به ذهن خود است. اما در نهایت گفت: "به خاطر نمی آورم."

شهروند 24 ساله با دیپلم ریاضی نیز درباره 16 آذر به مهر گفت: "یک حق دانشجویی بوده زمان انقلاب (البته دقیق نمی دانم چه سالی) ولی حرکتی بوده ضد رژیم شاهنشاهی که از آن موقع اسمش مانده است." وی درباره اینکه چند نفر در 16 آذر شهید شده اند، گفت: "اطلاعی ندارم."

فارغ التحصیل رشته فلسفه دانشگاه آزاد تهران شمال نیز گفت: "دانشجویان دانشگاه تهران در 16 آذر ماه در حادثه ای به شهادت رسیدند و این خیابان هم به همین خاطر به عنوان 16 آذر نامگذاری شده است." وی در پاسخ به اینکه این حادثه در چه سالی و به چه خاطر رخ داده است، گفت: "فکر می کنم روزولت رئیس جمهور آمریکا آمده بود ایران. فکر می کنم سال 1338 بوده است."

شهروند 33 ساله فارغ التحصیل دانشگاه آزاد نیز عنوان کرد: "16 آذر روز دانشجو است. سه نفر از دانشجویان دانشگاه تهران در یک حادثه ای شهید شده اند." وی درباره علت شهادت این دانشجویان گفت: "دقیقا نمی دانم ولی حتما مبارزاتی بوده است."

دانشجوی علوم اجتماعی دانشگاه شاهد نیز درباره علت نامگذاری خیابان 16 آذر گفت: "فکر می کنم به مناسبت روز دانشجو بوده است." وی در پاسخ به اینکه در روز دانشجو چه اتفاقی و در چه سالی افتاده است، اظهار داشت: "دقیقا نمی دانم. سعی می کنم متوجه فلسفه اش شوم."

شهروندی که مشخص است زحمتکش است اما از زور سرما شال گردن خود را طوری بسته بود که حداقل نیمی از صورتش را بپوشاند، در تاریکی شب پائیزی با یک زنبیل دستی وارد 16 آذر شد. از وی سوال شد "آیا فلسفه نامگذاری خیابان 16 آذر را می دانید؟" گفت: "نه"

از وی درباره سن و سالش سوال شد. وی گفت: "30 سالمه". از وی پرسیده شد که آیا تجربه دانشجو بودن را دارید؟ گفت: "دانشجو چیه آقاا؟"

سرعتش را بیشتر کرد. نزدیک ماشینهای خطی تهران - کرج شد و با لحنی که گویا دلش می خواهد هر چه سریعتر از این شهر بیرون برود در اعلام مقصدش خطاب به رانندگان گفت: "آخر؟ (آخر اتوبان)"

به نظر می رسد با توجه به اهمیت روز دانشجو هنوز درباره این روز به اندازه کافی اطلاع رسانی صورت نگرفته و تنها سالانه انتشار اخباری در این باره تکرار می شود. در پی خلاصه ای از واقعه ای که باعث شده است 16 آذر روز دانشجو شود، می آید.

بعد از کودتاى 28 مرداد 1332 رژیم پهلوى که توانسته بود با کمک آمریکاییها بر اریکه قدرت باز گردد درصدد برآمد تا پایه هاى حکومت خود را تثبیت کند، اما غافل از اینکه مقاومت مردم به طور کامل از بین نرفته و ایران در اولین فرصت خشم و انزجار خویش را نسبت به حکومت کودتا نشان خواهد داد.

نیکسون معاون رئیس جمهور امریکا در پائیز سال 1332 راهی ایران می شود. نیکسون به عنوان معاون آیزنهاور به ایران آمد و مانند یک مهمان عالیرتبه پذیرایی شد اما دانشجویان خواب خوش را از شاه و نیکسون گرفتند و فریادهای "مرده باد شاه" از هر سوی دانشگاه شنیده شد.

تظاهرات دانشجویان دانشگاه تهران به عنوان اعتراض به ورود "دنیس رایت" کاردار جدید سفارت انگلیس در ایران از روز 14 آذر 1332 آ‎غاز شد. دانشجویان دانشکده هاى حقوق و علوم سیاسى، علوم، دندانپزشکى، فنى، پزشکى، داروسازى در دانشکده هاى خود تظاهرات پرشورى علیه رژیم کودتا برپا کردند. رژیم پهلوى که به خوبى از خشم ملت و خصوصا دانشجویان نسبت به خود و آمریکا از پیش آگاه بود با تمام قوا متوجه دانشگاه شد.

روز 15 آذر تظاهرات به خارج از دانشگاه کشیده شد و ماموران انتظامى، در زد و خورد با دانشجویان، شمارى را مجروح و گروهى را دستگیر و زندانى کردند. صبح روز 16 آذر 1332، گارد مسلح رژیم پهلوى براى اولین بار وارد صحن دانشگاه شد تا فریاد مخالفان را در گلو خفه کند.

در یکى از کلاسهاى درس دانشکده فنى، چند تن از دانشجویان در اعتراض به حضور ماموران گارد رژیم شاه در صحن دانشگاه آنها را به مسخره مى گیرند و همین بهانه کافى بود تا گارد وارد کلاس درس شود و با ایجاد جو رعب و وحشت محیط را براى بهره بردارى و گرفتن زهر چشم دانشجویان آماده سازند.

ماموران گارد شاهنشاهی با حمله به دانشجویان بى پناه سه تن از آنان به نامهای مصطفی بزرگ نیا، مهدی شریعت رضوی و احمد قندچی را به شهادت مى رسانند و به همین مناسبت 16 آذر روز دانشجو نامگذاری و هر ساله این روز گرامی داشته می شود.