آیا جنگ ارتش – شبه نظامیان سلفی در مصر راه می‌افتد؟

پارسینه، سرویس بین الملل - در حالی که درگیری‌های چند روز اخیر در خیابان‌های مصر، پایه‌های دولت مرسی را سست‌تر از هر زمانی کرده بود؛ ارتش و دولت در مذاکرات خود به توافق نرسیدند و «نزاع خیابانی» هم‌چنان اصلی‌ترین و تعیین کننده‌ترین عرصه در معادلات سیاسی مصر است!

به گزارش سرویس بین الملل پارسینه، در درگیری‌های روزهای اخیر مصر، دست کم 20 نفر کشته شده و آمار زخمی‌ها نیز به مراتب بالاتر است. برخی خبرگزاری‌ها از حداقل 200 زخمی در درگیری‌ها خبر می‌دهند؛ اما رسانه‌های محلی آمار را تا 560 نفر بالا می‌برند. نکته حائز اهمیت در این میان، محل درگیری‌هاست. بیش‌تر درگیری‌ها در حاشیه تجمع حامیان مرسی در میدان الرابعة رخ داده است؛ یعنی مخالفین مرسی به تجمع حامیان وی حمله برده‌اند. دومین نکته مهم در این میان، نقش اثرگذار قتل در افزایش شکاف و درگیری در مصر است؛ زیرا تشییع جنازه‌ها عمدتاً در کانون تجمع هواداران هر یک از گروه‌ها برگزار می‌شود. جسد مخالفان مرسی در میدان التحریر تشییع شده و حامیان وی نیز در میدان الرابعة "شهدا"ی خود را تشییع می‌کنند.

تشییع جنازه‌ها نقش پررنگی در افزایش درگیری‌ها دارند

در این میان، برخی تحرکات و موضع‌گیری‌های مشکوک باعث می‌شود تحلیل‌هایی ورای درگیری‌های کنونی به نظر برسد. از ابتدای انقلاب در مصر، درگیری‌های خیابانی افزایش یافته است و کم‌تر حادثه‌ای در مصر پیش آمده که درگیری را به دنبال نداشته باشد. به عبارت دیگر نزدیک به 28 ماه است که مصر آرامش واقعی را تجربه نکرده است. همین کافی است تا همگان پیش‌بینی کنند در دور جدید تظاهرات از روز 30 ژوئن، بار دیگر خیابان‌ها و مراکز شاهد درگیری‌های گسترده باشند. با این حال، در فاصله 48 ساعت مانده به موعد تظاهرات سراسری در حالی که مخالفان و حامیان مرسی به صورت پراکنده اعتصاب‌های خود را آغاز کرده بودند، ارتش در یک موضع تعجب‌برانگیز اعلام کرد مسئولیتی در قبال امنیت دفاتر «اخوان المسلمین» و دیگر احزاب مصری ندارد!!

درگیری خیابانی میان حامیان و مخالفان مرسی

نکته دوم، درگیری‌های هدفمند بود. مثلاً در استان اسکندریه، به پایانه‌ها حمله برده شد و گروهی تحت عنوان «اعتراض به سخنان مرسی» تمامی پایانه‌های شهر را ویران کردند. بدیهی است که این رفتار اتفاقی و بدون برنامه قبلی به نظر نمی‌رسد. در قاهره درگیری در دانشگاه به آتش‌سوزی مهیبی می‌انجامد و عجیب‌تر این‌که گروهی مانع عبور آمبولانس‌ها می‌شوند!

حمله به پایانه نوساز «سیدی جابر» در اسکندریه

مخالفان مرسی در واکنش به سخنرانی وی، پایانه‌های اسکندریه را به آتش کشیدند!

نکته سوم، موضع‌گیری‌های تندی است که به تشدید شکاف می‌انجامد. ارتش هشدار می‌دهد که ورود خواهد کرد و عموم تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند ارتش با ورود به معرکه، مرسی را برکنار خواهد کرد. برخی منابع خبری رسماً نوشته‌اند که ارتش به مرسی هشدار داده است که استعفا کند و در برابر آن، 8 ماه مسئول دولت انتقالی باشد تا انتخابات‌ ریاست جمهوری مجدداً برگزار شود. منابع دولتی و ارتشی نیز با سکوتی بی‌نظیر، ای اخبار را به صورت ضمنی تأیید کرده‌اند. از سوی دیگر، سخنگوی اخوان در پاسخ به بیانیه رسمی ارتش (مهلت 48 ساعته برای ورود به خیابان) واکنش نشان داده و می‌گوید: «به نظر من این اقدام ارتش مصر به مثابه کودتاست و این تهدید قابل قبول نیست. ما تاکتیک های خود را تغییر داده ایم و از مدتی قبل سناریویی را برای مقابله با این موضع ارتش اتخاذ کرده ایم.» الحداد افزود: «اگر نظامیان دست به تحرکی بزنند ما طرحی برای مقابله با آن در اختیار داریم.»

عبدالفتاح السیسی، وزیر دفاع

آیا او علیه مرسی کودتا می‌کند؟

در این میان باید دو موضوع مهم را در نظر گرفت. نخستین موضوع، خبر ورود ایمن الظواهری به مصر که البته با گذشت نزدیک به 24 ساعت از انتشار آن، هنوز تأیید یا تکذیب نشده است. این خبر می‌تواند معادلات منطقه را به کل تغییر دهد. در خبرهای منابع فلسطینی نوشته شده بود گروهی در غزه می‌خواهند خود را به سلفیان در مصر برسانند و این خبر می‌تواند قطعه دوم پازل حضور ایمن الظواهری و اعلام حوکمت امارت اسلامی در صحرای سینا باشد.

موضوع دوم را باید در موضع‌گیری‌های مرسی دانست. پس از نشست با فرمانده ارشد ارتش با مرسی، طرفین موضع‌گیری شدیدی علیه هم گرفتند. فرمانده ارتش رسماٌ خواستار کناره‌‌گیری مرسی شد؛ اما مرسی دیشب در یک سخنرانی تلویزیونی با تحریک هواداران خود گفت: «آماده‌ام تا این خون ناقابل و کم‌بهای خود را برای این وطن و ثبات آن فدا کنم؛ زیرا خداوند چنین می‌پسندد ... اگر خون من، هزینه ثبات در مصر باشد، من آن را با خدای خود معامله کرده‌ام ... هرگز به کسی اجازه نخواهم داد با شریعت‌گرایی ما مخالفت کند ... من حافظ و پاسدار شریعت‌گرایی هستم و سکولارها را از برای همیشه کنار خواهم زد ... اطمینان دارد که خداوند برای این وطن، خیر را مقدّر کرده است.» {گفتنی است ادبیات حماسی مرسی در این خطابه، فراتر از ترجمه است.}

به راستی چه کسی مرسی را به قتل تهدید کرده که او این چنین موضع‌گیری می‌کند؟ آیا او به صورت غیررسمی علیه ارتش اعلان جنگ کرده است؟ شاید یک معیار مهم و مؤثر، مشاهده واکنش حامیان و مخالفانش به این سخنرانی باشد.

تجمع میلیونی حامیان محمد مرسی

یک سئوال مهم‌تر، آیا مصر به سمت سوریه در حال حرکت است؟ پس از سقوط مبارک و آغاز العتراضات در سوریه، چندین تظاهرات در حمایت از مخالفان بشار اسد برگزار شد. حتی در تظاهرات‌های بعدی مخالفان مرسی نیز کسی در حمایت از بشار شعار نمی‌داد؛ اما این بار در میدان التحریر، عده‌ای شعار دادند: «الشعب السوري ياحمار . . . خود مرسي وهات» از سوی دیگر، حامیان مرسی نیز پرچم مخالفان بشار را با خود به تظاهرات آورده‌اند که امری بی‌سابقه است.

تجمع میلیونی مخالفان مرسی