نماز خواندن هم می تواند بدعت باشد !

پارسینه- رضا مهدوی: در گیر و دار ایام انتخابات و هیاوهوی رسانه ای مطلبی در برخی سایت های اینترنتی منتشر شد که شاید کمتر دیده و شنیده شد. اما پس از انتخابات هم این موضوع باز هم دست به دست و سایت به سایت و حتی کار به نقل این مطلب در یکی از خبرگزاری های محترم رسید که تعمق بیشتر در آن را لازم می دارد.

عنوان مقاله "با سنگ به قبر زدن بدعت است یا سنت؟" بود که احتمالا برای اولین بار توسط برخی سایت های مذهبی منتشر شده بود. بخش هایی از این پرسش و پاسخ بدین شرح است:

"در منطقه ای مرسوم است که مردم بر سر قبر می روند و با سنگ کوچک یا انگشت بر سنگ قبر می زنند و فاتحه می خوانند، آیا این بدعت است یا سنت؟ در پاسخ به این پرسش آمده است:

در روایات برای زیارت کردن قبر، آدابی ذکر شده است که در پاسخ تفصیلی تعدادی از آنها بیان می شود. اما علاوه بر موارد مذکور در روایات، در میان عرف نیز سنت هایی وجود دارد. یکی از این سنت ها زدن سنگ به قبر است که گاه با این دلیل همراه است که مرده صدایمان را بشنود.

در کتاب های حدیثی، روایتی در تأیید این کار وجود ندارند. البته، در میان مردم به غیر از این سنت، سنت های دیگری نیز وجود دارد که بر آنها دلیل شرعی وجود ندارد، اما نبود دلیل شرعی به این معنا نیست که آنها را به صورت کلی رها کنیم؛ زیرا گاه، سنت هایی وجود دارد با این که منبعی شرعی ندارند، اما سنت حسنه ای هستند و عقل نیز آنها را تأیید می کند."

نکته قابل توجه در این پاسخ عبارتی است که تصریح بر جواز و بالاتر از آن ترجیح استحبابی سنت هایی است که دلیل شرعی بر وجود آن نیست. بدون هیچ توضیحی احتمالا تکرار همین عبارت برای افرادی که با فقه و اصول نیز آشنایی نداشته باشند و فقط ذهنی منطقی و آشنایی مختصری با کلمات مصطح دینی داشته باشند "تناقض" را آشکار و نمایان می سازد. برای روشن شدن بیشتر موضوع به عبارت دیگر در پاسخ آمده است: سنت های غیر شرعی اگر حسنه باشند شرعی هستند و باز ملخص آن یعنی کار غیرشرعی شرعی می شود! و این یعنی همان تناقض !

البته ممکن است اینطور شبهه شود که خیلی کار ها و سنت ها هستند که عقل و شرع آن را تائید می کنند اما اسمی از آن ها در قرآن و روایات نیامده است پس باید تمام آن ها را تعطیل کرد !

برای پاسخ به این پرسش باید بین دو تفاوت ظریف سنت حسنه غیرشرعی و سنت حسنه شرعی اشاره کرد، چرا که هر سنتی ولو این که حسنه و ظاهری زیبا و حتی موافق عقل داشته باشد الزاما شرعی نیست و برای شرعی بودن سنت حتما و حتما باید مبنایی شرعی وجود داشته باشد و عمل مصداقی از کلیات حسنات باشد.

نکته دیگری که برای روشن شدن بیشتر بحث لازم است به آن اشاره شود تعریف دقیق و کاملی است که حضرت علی علیه السلام از سنت و بدعت بیان می کنند:السنة ما سنّ رسول الله (صلی الله عليه وآله) والبدعة ما حدث من بعده. امیرالمؤمنین (علیه السلام) در پاسخ به معنای سنت و بدعت فرمود: سنت عملی است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بنیان نهاده باشد و بدعت، عملی است که پس از ایشان، و به نام دین، پدید آمده باشد.

درحقیقت با این تعریف مشخص می شود انجام عمل حسنه اگر دلیل شرعی نداشته باشد به خودی خود نیکو و پسندیده است اما اگر آن به نام دین انجام شود حتی کار حسنه نیز بدعت و حرام خواهد شد.

به عنوان مثال صدقه دادن مستحب و حسنه است اما اگر کسی بدون هیچ دلیل و حکم شرعی شکل خاصی از صدقه مثلا صدقه در روزهای یکشنبه و چهارشنبه ساعت پنج بعد از ظهر را ترویج و انجام دهد و یا در مکان و زمان خاصی حتی دو رکعت نماز بخواند که در دین نیامده بدعت بوده و فعل حرامی را مرتکب شده است.

در موضوع اصلی بحث نیز برای سنگ به قبر زدن - که معلوم نیست از کی و کجا مرسوم شده است- چون دلیل شرعی وجود ندارد اگر با نیت انجام یک عمل دینی و مستحب انجام شود با توجه به تعریف حضرت علی (علیه السلام) از بدعت حتما بدعت به شمار رفته و حرام قطعی است.

نبی مکرم اسلام می فرمایند: مَنْ تَبَسَّمَ فِي وَجْهِ مُبْتَدِعٍ فَقَدْ أَعَانَ عَلَى هَدْمِ الْإِسْلَامِ. كسي كه لبخند بزند به صورت كسي كه بدعت گزار است كمك كرده كه اسلام را منهدم كند.

و نکته آخر خطر مبتدعین است که دین خدا ملعبه سلیقه و مدگرایی آنان شده است !