آشنايي با اثرات پارازيت ماهواره بر بدن انسان

شايد براي بسياري افراد مفهوم موج کمي مبهم و پيچيده به نظر آيد يا شايد بهتر است بگوييم اين پديده برايشان قابل لمس و درک نيست. اگر بخواهيم آن را علمي تعريف کنيم، بايد گفت هر پديده فيزيکي را که به صورت همزمان تابعي از مکان و زمان باشد، موج مي گوييم. فرمول رياضي تابع موج به وضوح ارتباط اين پديده را با زمان و مکان نشان مي دهد. موج يعني انرژي گسترده شده با فرکانس و طول موج، يا به عبارتي به هر آشفتگي در محيط که در فضا يا فضا- زمان منتشر شود و اغلب حامل انرژي است، موج گفته مي شود. اگر اين آشفتگي در ميدان هاي الکترومغناطيسي باشد، آن را موج الکترومغناطيسي مي نامند. در امواج الکترومغناطيسي ميدان هاي الکتريکي و مغناطيسي به طور عمود بر يکديگر نوسان مي کنند و با سرعت نور انتشار پيدا مي کنند. جالب است بدانيد که امواج با هم برخورد نمي کنند بلکه تداخل مي کنند. امواج الکترومغناطيسي که طيف وسيعي از موج ها را دربرمي گيرد، براي انتشار به محيط مادي نياز ندارد، يعني مي تواند هم در محيط مادي و هم خلأ منتشر شود ولي امواج مکانيکي که امواجي ساده تر هستند مانند صوت، امواج زلزله و امواج آب براي انتشار به محيط مادي نياز دارند.

به طور کلي امواج به دو دسته امواج طولي و عرضي تقسيم مي شوند. در موج طولي امتداد انتشار و نوسان بر هم منطبق است در حالي که در موج عرضي جهت امتداد نوسان بر امتداد انتشار عمود است. امواج الکترومغناطيسي جزء امواج عرضي هستند.

امواج صوتي جزء امواج طولي هستند. امواج صوتي مي توانند در جامدات، مايعات و گازها منتشر شوند. امواج صوتي در محدوده يي قرار گرفته اند که مي توانند گوش و مغز انسان را براي شنيدن تحريک کنند. اين محدوده بين 20 تا 20 هزار هرتر (Hz) قرار دارد. امواج الکترومغناطيسي پهنه وسيعي از فرکانس ها را دربرمي گيرد مانند امواج مرئي، راديويي، X و گاما، بنفش، فرابنفش، قرمز، مادون قرمز و... که در اين تقسيم بندي جا مي گيرند.

اما نويز يعني سيگنال ناخواسته که به سه دسته اصلي تقسيم مي شوند؛ نويز زمينه، نويز نوساني و نويز مزاحم که بيشترين بحث ما درباره مورد سوم است که همانند يک سيگنال اين امواج منتشر مي شوند و سيگنال هاي دريافتي را پوشش مي دهند به نحوي که باعث به هم ريختن سيگنال اصلي مي شوند. البته اگر بخواهيم دقيق تر نويزها را بررسي کنيم، موارد ذيل را بايد در نظر گرفت؛

1- تاثيرات داخلي سيستم (نويز زمينه)

2- تاثيرات حرارتي يا گرمايي زمين بر ماهواره

3- از دست دادن سيگنال توسط فضا و جو

4- تاثيرات باران روي ماهواره

5- امواج راديويي يا ميکروويو مزاحم

6- تاثيرات خورشيد روي ماهواره

بحث اصلي اين مقاله امواج راديويي يا ميکروويو مزاحم است. اين امواج زميني راديويي يا ميکروويو همانند سيگنال از برج راديويي فرستاده مي شوند و روي سيگنال هاي اصلي ماهواره سوار مي شوند و باعث مي شوند تصاوير به صورت شطرنجي ديده شوند. معمولاً اين برج ها در مکان هاي بلند شهر نصب مي شوند. اين امواج براي اولين بار در سال 1965 در امريکا براي فرستادن امواج راديويي به کار گرفته شد. آنها مي خواستند يک دهم هزينه اصلي فرستادن يک باند راديويي را بپردازند ولي با پيشرفت تکنولوژي از سال 1980 اين سيستم منسوخ شد. اين امواج در همان برج راديويي توسط دستگاهي مخصوص توليد و منتشر مي شود. امواج پارازيتي علاوه بر کانال هاي تلويزيوني، تلفن همراه، اينترنت، سيستم هاي الکترونيکي کليه دستگاه هاي ايمني، مراکز تحقيقاتي، علمي، سنجش دما و هوا و... اختلال ايجاد مي کند.

جهت دريافت فرکانس هاي ميکروويو در محدوده سه مگاهرتز تا 300 گيگاهرتز بايد آنتني به طور صحيح مقابل ماهواره قرار گيرد تا امواج به طور موازي با آن برخورد کند و در کانون جمع شود. دستگاه هاي پارازيت انداز با توجه به فرکانس هاي ارسال شده روي فرستنده هاي مختلف، روي آنها اختلال ايجاد مي کنند. مشخصاً توان اين پارازيت اندازها بايد بيشتر از امواج ارسال شده باشد. نکته مهم اين است که به خاطر اثر زمين، برد امواج ميکروويو دو کيلومتر است و براي آنکه يک نقطه را پوشش دهند، نياز به تعداد زيادي دکل در مکان هاي مختلف دارند. لازم به ذکر است که دستگاه هاي توليدکننده امواج ميکروويو، بسيار گران هستند. امواج ميکروويو با فرکانسي بالاتر از 300 مگاهرتز بيشترين اثر را روي بدن دارد. طبق مطالعات انجام شده از بين رفتن تعادل دماي بدن، به طوري که بيش از پنج درجه سليسوس باشد خطر مرگ را براي انسان دارد. هنگامي که امواج ميکروويو با بدن برخورد مي کند، مقداري از آن جذب بدن مي شود و مقداري هم عبور مي کند. عضلات بدن انسان قدرت جذب بيشتر اين امواج را دارد. اين امواج پس از جذب در بدن توليد گرما مي کند. اين گرما جريان هاي القايي در بدن به وجود مي آورد که اين جريان هاي يوني القا شده، باعث بالا رفتن دماي بدن مي شود و اثر سوء خود را بر بدن مي گذارد. به طور کلي ضررهايي که اين امواج هنگام ارسال ايجاد مي کنند، عبارتند از؛ تداخل در سيستم هدايت هواپيما، تداخل در سيستم گيرندگي و فرستندگي کليه دستگاه هاي ماهواره يي، تاثيرات سوء روي مغز و اعصاب و... به طور کلي امواج پارازيتي بدون ضرر وجود ندارد و مادام که پخش مي شوند روي هر رسانايي، از جمله بدن انسان، آب و موجودات مي نشينند و عکس العمل نشان مي دهند. امواج در مسافت معيني نمي مانند و در برخورد با کوه ها، آب ها، ساختمان ها، شيرواني ها، آينه ها و... مي توانند چند بار تکرار و تا مسافت هاي طولاني بازپخش شوند.

با توجه به توضيحات فوق، امواج نقشي انکارناپذير در پهنه تکنولوژي بازي مي کنند و در تبادل اطلاعات نقشي اساسي ايفا مي کنند.اين امواج بيشترين استفاده را در علوم نظامي و فضايي دارد به طوري که هر روز اخباري از آن در پهنه صنعت و فناوري شنيده مي شود ولي جهت جلوگيري از ضررهاي احتمالي آن بايد قوانين مدون و استانداردي با ضمانت هاي اجرايي تدوين شود تا استفاده از اين پديده فيزيکي مشکلي براي اين کره خاکي به وجود نياورد.

رامتين راوندي/ مدرس دروس فني دانشگاه جامع علمي- کاربردي
روزنامه اعتماد