پروانه برگ‌خوار تهدیدی جدی برای فضای سبز شمال

کارشناس گیاه پزشکی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در ساری با اعلام این خبر بیان داشت: آفت برگ‌خوار سفید اشجار نخستین بار در تابستان سال 85 در استان از نهالستان کلوده آمل گزارش شد.

امین وطن‌دوست تاکید کرد: لازم است تا اقدامات ویژه‌ای به منظور شناسایی کانون‌های آلوده و نیز پیش‌گیری از گسترش آفت صورت پذیرد.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه نسل اول آفت جمعیت پایین‌تری دارد انجام کنترل مکانیکی با حذف شاخه‌های آلوده به تخم می‌تواند نسبت به کاهش جمعیت آفت اقدام کرد که در این زمینه به ویژه ساکنان عرصه‌ها و باغداران به خوبی می‌توانند کمک کنند تا بخش اعظمی از کانون‌های آلوده تحت کنترل درآید.

این مسئول تاکید کرد: کمبود نیروی انسانی و وسیله نقلیه، ترکیبات شیمیایی مناسب و عدم هماهنگی فی‌مابین بخش‌های ذیربط از جمله شهرداری‌ها، اداره راه و ترابری، جهادکشاورزی و سایر دستگاه‌های مربوطه به عنوان مشکلات اساسی کنترل مناسب آفت مطرح است.

شناسایی آفت

کارشناس حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران افزود: حشره کامل به رنگ سفید و بدن پوشیده از کرک‌های ریز بوده و گاهی اوقات بال‌های رویی دارای لکه‌های کوچک به رنگ تیره است که به صورت ردیف‌های منظم دیده می‌شوند و بال‌های عقبی به رنگ سفید و دارای یک لکه سیاه رنگ بوده و این آفت دارای بیش از 636 گونه میزبان گیاهی است.

وطن‌دوست با بیان اینکه لاروهای این آفت از برگ‌های بیشتر درختان پهن برگ اعم از درختان مثمر و غیرمثمر، گیاهان زراعی و نباتات زینتی و حتی علف‌های هرز شدیداً تغذیه می‌کنند، افزود: لاروها با تغذیه از برگ میزبان‌ها باعث کاهش شدید حجم فتوسنتز و در نتیجه کاهش محصول در درختان میوه و گیاهان زراعی و کاهش ذخیره چوب در درختان جنگلی و ضعیف شدن درخت می‌گردند.

این مسئول ادامه داد: این آفت خسارات هنگفتی به کشاورزی، منابع طبیعی، فضای سبز و زیبایی شهرها وارد می‌آورد.

این کارشناس اضافه کرد: زمستان‌گذرانی این آفت به صورت شفیره و عموماً در خاک و زیر پوسته تنه درختان است و در شرایط آب و هوایی مازندران تعداد سنین لاروی این آفت متغیر بین پنج تا شش و عموماً شش سن بوده و این آفت دو نسل در سال دارد و حشرات کامل قادرند به مسافت چندین کیلومتر پرواز کرده که در پراکنش و گسترش آفت نقش مهمی ایفا می‌کند.

راه‌های کنترل آفت

وی بر جمع‌آوری و از بین بردن لانه‌های توری تاکید کرد و گفت: از آنجائی که لاروهای آفت تا سن پنجم لاروی به صورت دسته جمعی و در داخل لانه‌های توری فعالیت می‌کنند بنابراین جمع‌آوری و از بین بردن لانه‌های لاروی مخصوصاً در نسل اول و جمعیت این آفت را در نسل دوم کاهش می‌دهد.

این مسئول بیان داشت: این روش در باغ‌های میوه و توت‌ستان‌ها و فضای سبز حاشیه شهرها که امکان دسترسی به لانه‌های لاروی آفت میسر است مفید بوده اما در عرصه‌های جنگلی مثمر ثمر نیست.

کارشناس گیاه پزشکی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران جمع‌آوری و از بین بردن شفیره‌های آفت و مبارزه شیمیایی را از دیگر راه‌های کنترل آفت نام برد.

وی تاکید کرد: با توجه به وسعت دامنه میزبانی و 636میزبان روی انواع درختان، درختچه‌ها و بوته‌ها، دامنه فعالیت خود را در چند سال اخیر گسترش داده و علاوه بر آلوده کردن عرصه‌های جنگلی نوار ساحلی، مزارع و درختان حواشی جنگل‌ها و پارک‌ها، درختکاری حاشیه جاده‌ها و داخل شهرها را نیز مورد هجوم قرار داده و خساراتی را وارد ساخته است.

کارشناس گیاه پزشکی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران گفت: در حال حاضر این آفت در نوار ساحلی میرود بابلسر تا نور، بعضی از نقاط جنگلی چمستان و در اراضی کشاورزی و باغات قسمت شمالی جاده اصلی قائمشهر تا آمل روی انواع درختان به ویژه توت، توسکا، چنار، صنوبر، ون و بید فعالیت دارد با توجه به اینکه این آفت به طور پراکنده خساراتی را به عرصه‌ها وارد کرد.

وی یادآور شد: شکل حشره کامل پروانه سفید اشجار پروانه ماده در حال تخم‌ریزی، دستجات لارو در لانه توری، لاروها در سنین بالاتر، آثار خسارت آفت و حالت شفیره‌گی پروانه ابریشم‌باف ناجور در هر دوره بررسی می‌شود.

کارشناس گیاه پزشکی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران تصریح کرد: به دلیل اینکه لاروها هنگام تغذیه و تغییر میزبان در هنگام پیش شفیرگی و شفیرگی تار مختصر و ناجوری می‌تنند به خاطر اینکه حشرات نر و ماده به واسطه اختلاف کاملاً مشخص ظاهری و همچنین رنگ و نقش بال‌ها از یکدیگر متمایز هستند به این آفت پروانه ابریشم‌باف ناجور گفته می‌شود.

وطن‌دوست افزود: پروانه‌های ماده به رنگ سفید و دارای بدن سنگین و شاخک نخی شکل و فاقد قدرت پروازند اما پروانه‌های نر به رنگ قهوه‌ای تیره و دارای بدن سبک و چابک و شاخک پروش و دارای قدرت پروازند.

وی با بیان اینکه پروانه موجود برگ‌خوار بوده و در دنیا بیش از 500 گونه گیاهی میزبان دارد، اضافه کرد: درختانی که مورد تغذیه این آفت قرار می‌گیرند اعم از پهن‌برگان، سوزنی‌برگان و درختان میوه است.

وی ادامه داد: این آفت در موقع تغذیه، درختان و درختچه‌های به خصوصی را نسبت به سایر گونه‌ها ترجیح می‌دهد.

این کارشناس حفاظت تصریح کرد: این حشره در تمام مناطق جنگلی شمال کشور انتشار دارد مرحله خسارت‌زایی این آفت مربوط به لاروهای آن است که شدیداً از برگ‌های درختان میزبان تغدیه و آن‌ها را عاری از برگ می‌کنند طوری که تصور می‌شود درخت خزان کرده و خشکیده است.

وی اذعان داشت: زمستان گذرانی آفت به صورت دستجات تخم است و هر دسته تخم از 500 تا 2 هزار تخم تشکیل شده است و محل تخم‌ریزی بیشتر در نزدیکی طوقه، زیر شاخه‌ها و محل‌های صاف خواهد بود.

وطن‌دوست با اشاره به این که لاروها معمولاً با توجه به شرایط آب و هوایی از اواخر فروردین ماه ظاهر می‌شوند، گفت: دوره تغذیه لاروها حداکثر تا 12 هفته و دارای شش سن مختلف بوده و پس از تغذیه تبدیل به شفیره شده، شفیره‌ها معمولاً در شکاف پوست تنه درختان، لابلای برگ‌ها و زیرشاخه درختان آلوده تشکیل می‌شوند.

این کارشناس تاکید کرد‌: در شرایط شمالی کشور پروانه‌های نر و ماده اواخر تیرماه ظاهر شده و پس از جفت‌گیری در جاهای مختلف ماده‌ها شروع به تخم‌ریزی می‌کنند، پروانه ابریشم‌باف ناجور در سال فقط یک نسل دارد و زمستان گذرانی آن به صورت تخم است.

راه‌های کنترل آفت

کارشناس گیاه پزشکی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران با بیان اینکه راه‌های کنترل آفت متنوع است، گفت: یکی از این راه‌ها که معمولاً در عرصه‌های جنگلی صورت می‌گیرد کنترل مکانیکی است که با جمع‌آوری شفیره‌ها و تخم و از بین بردن آن‌ها جمعیت افت را تحت کنترل قرار می‌دهیم.