ایمن الظواهری چگونه با موشک شش تیغه کشته شد

درست بیش از یک ساعت پس از طلوع آفتاب در ۳۱ ژوئیه، ایمن الظواهری، که سال‌ها رهبر القاعده بود، به بالکن یک مجتمع در مرکز شهر کابل رفت - بنا بر گزارش‌ها، رفتن به بالکن از فعالیت‌های مورد علاقه این جهادگر کهنه‌کار مصری بعد از نماز بود. این آخرین کاری بود که او انجام داد.

در ساعت ۰۶:۱۸ به وقت محلی (۰۱:۳۸ به وقت گرینویچ)، دو موشک به این بالکن اصابت کرد و این مرد ۷۱ ساله را کشت، اما به همسر و دخترش که داخل خانه بودند هیچ آسیبی نرساند. به نظر می‌رسد تمام صدمات ناشی از این حمله ناگهانی در بالکن متمرکز شده بود.

چطور ممکن بود اینقدر دقیق حمله شود؟ در گذشته، ایالات متحده به دلیل حملات و هدف‌گیری‌های اشتباهی که باعث کشته شدن غیرنظامیان شده است، با انتقاد مواجه شده بود.

اما در این مورد، بررسی می‌کنیم که چگونه نوع موشک، و بررسی دقیق عادات الظواهری، تحقق آن را ممکن کرد - و چرا ممکن است حملات دیگری هم در پی باشد.

دقت لیزری

نوع موشک استفاده‌شده کلید ماجرا بود - و مقامات آمریکایی گفتند که اینها، موشک‌های هل‌فایر بودند که از طریق پهپاد شلیک می‌شوند. هل‌فایر نوعی موشک هوا به زمین است که در دهه‌های پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ به یکی از عناصر اصلی عملیات ضد تروریستی ایالات متحده در خارج از کشور تبدیل شده است.

این موشک را می‌توان از انواع سکوها، از جمله هلیکوپتر، خودرو‌های زمینی، کشتی‌ها و هواگرد‌های ثابت‌بال - یا در مورد الظواهری، از یک پهپاد بدون سرنشین شلیک کرد.

گمان می‌رود که ایالات متحده از هل‌فایر برای کشتن قاسم سلیمانی در بغداد در اوایل سال ۲۰۲۰ و جهادگر بریتانیایی‌تبار دولت اسلامی معروف به «جان جهادی» در سوریه در سال ۲۰۱۵ استفاده کرده باشد. یکی از دلایل اصلی استفاده مکرر از هل‌فایر، دقت آن است.

هنگامی که موشکی از پهپادی پرتاب می‌شود، یک اپراتور اسلحه - که گاهی در یک اتاق کنترل دارای تهویه مطبوع در مکانی دوردست در آمریکا نشسته است - یک ویدئوی زنده از هدف را مشاهده می‌کند که حسگر‌های دوربین پهپاد از طریق ماهواره آن را می‌فرستند.

با استفاده از مجموعه‌ای از «علامت‌های هدف‌گیری» روی نمایشگر، اپراتور دوربین می‌تواند هدف را «قفل» کند و لیزر را به سمت آن نشانه بگیرد. پس از شلیک، موشک مسیر آن لیزر را تا اصابت به هدف طی می‌کند.

رویه‌های متوالی و واضحی وجود دارد که خدمه هدایت پهپاد باید قبل از اقدام، از آن پیروی کنند تا خطر تلفات غیرنظامی را به حداقل برسانند. در حملات گذشته ارتش ایالات متحده یا سازمان سیا، این رویه‌ها شامل فراخواندن وکلای نظامی برای مشورت قبل از صدور دستور شلیک بود.

پروفسور ویلیام بنکس، کارشناس قتل‌های هدفمند و بنیانگذار موسسه سیاست امنیتی و قانون دانشگاه سیراکیوز، گفت که مقامات باید خطر مرگ غیرنظامیان را با ارزش هدف موازنه می‌کردند.

او افزود که حمله به الظواهری «به نظر می‌رسد از مصادیق استفاده از این روند است.»

پروفسور بنکس گفت: «به نظر می‌رسد که آن‌ها در این مورد بسیار محتاط و سنجیده عمل کرده‌اند تا او را در مکانی و زمانی پیدا کنند که فقط او را هدف بگیرند و به شخص دیگری آسیب نرسانند.»
موشک هل فایر

در مورد حمله به ظواهری، گفته شده است، اما تایید نشده است، که ایالات متحده همچنین از یک نسخه نسبتا ناشناخته هل‌فایر - R۹X - استفاده کرده است که شش تیغه را برای برش دادن اهداف با استفاده از انرژی جنبشی خود باز می‌کند.

در سال ۲۰۱۷ بنا بر گزارش‌ها یکی دیگر از رهبران القاعده و یکی از معاونان الظواهری به نام ابوخیر المصری با هل‌فایر R۹X در سوریه کشته شد. عکس‌هایی که از خودروی او پس از حمله گرفته شده نشان می‌دهد که موشک سوراخی در سقف ایجاد کرده و سرنشینان آن را تکه تکه کرده است، اما هیچ نشانه‌ای از انفجار یا تخریب بیشتر در خودرو دیده نمی‌شود.

ایالات متحده «عادت بالکن رفتن» الظواهری را ردگیری کرد

به تدریج جزئیات اطلاعاتی که ایالات متحده قبل از شروع حمله کابل جمع آوری کرده بود، آشکار می‌شوند.

با این حال، پس از حمله، مقامات آمریکایی گفتند که اطلاعات کافی برای درک «الگوی زندگی» الظواهری در خانه - مانند عادت بالکن رفتن او - داشتند.

این نشان می‌دهد که جاسوسان ایالات متحده هفته‌ها، و شاید ماه‌ها، این خانه را زیر نظر داشته‌اند.

مارک پلیمروپولوس، یکی از مقامات ارشد سابق سیا، به بی‌بی‌سی گفت که به احتمال زیاد قبل از حمله از انواع روش‌های اطلاعاتی از جمله جاسوس‌های مستقر در محل و شنود الکترونیکی استفاده شده است.

برخی همچنین حدس می‌زنند که پهپاد‌ها یا هواپیما‌های آمریکایی، که از روی زمین قابل مشاهده نبودند و صدایشان شنیده نمی‌شد، به نوبت این مکان را هفته‌ها یا ماه‌ها زیر نظر گرفته بودند.

مارک پلیمروپولوس گفت: «شما چیزی لازم دارید که کمابیش به یقین بداند که او همان فرد است، و همچنین این کار باید در محیطی بدون تلفات ناخواسته انجام شود، یعنی هیچ‌گونه تلفات غیرنظامی نداشته باشد. صبر زیادی می‌خواهد.»

آقای پلیمروپولوس افزود، حمله به الظواهری از ده‌ها سال تجربه جامعه اطلاعاتی ایالات متحده در ردیابی شخصیت‌های القاعده و دیگر اهداف تروریستی بهره برد.

او گفت: «ما در این امر فوق العاده هستیم. دولت ایالات متحده در بیش از ۲۰ سال در این زمینه بسیار خوب شده است؛ و آمریکایی‌ها به خاطر آن امنیت بسیار بیشتری دارند.»

با این حال، این نوع عملیات‌های ایالات متحده همیشه طبق برنامه پیش نمی‌رود. در ۲۹ ماه اوت ۲۰۲۱ یک حمله پهپادی به یک خودرو در شمال فرودگاه کابل که قصد داشت یک شاخه محلی داعش را هدف قرار دهد، به جای آن ۱۰ غیرنظامی بی‌گناه را کشت. پنتاگون اذعان کرد که مرتکب «اشتباه غم‌انگیزی» شده است.

از خانه‌ای که گمان می‌رود الظواهری در آن کشته شده است دود بلند می‌شود

بیل روجیو، یکی از اعضای ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها که سال‌ها حملات پهپادی ایالات متحده را دنبال می‌کند، گفت که با توجه به عدم حضور دولتی ایالات متحده و نداشتن هیچ نیرویی در آن نزدیکی، اجرای حمله به الظواهری احتمالاً «بسیار دشوارتر» از قتل‌های قبلی بوده است.

به عنوان مثال، حملات پهپادی گذشته علیه پاکستان، از افغانستان در همسایگی آن انجام می‌شد، در حالی که حملات علیه سوریه از محدوده خودی در عراق انجام می‌شد.

او گفت: «[در آن مکان‌ها]دسترسی ایالات متحده به آن مناطق بسیار آسان‌تر بود. نیرو‌هایی در محل داشت. این حمله بسیار پیچیده‌تر بود. این اولین حمله علیه القاعده یا داعش در افغانستان از زمان خروج ایالات متحده است. این یک رخداد عادی نیست.»

آیا ممکن است دوباره این اتفاق بیفتد؟

آقای روجیو گفت که اگر حملات مشابهی علیه اهداف القاعده دوباره در افغانستان انجام شود، «تعجب نخواهد کرد».

او گفت: «کمبود هدف نداریم. رهبران بالقوه بعدی [القاعده]اگر تا به حال به افغانستان نرفته باشند، به احتمال زیاد از این پس به افغانستان نقل مکان خواهند کرد.»

او افزود: «سوال این است که آیا ایالات متحده هنوز می‌تواند به راحتی این کار را انجام دهد یا کار برای‌اش دشوارتر خواهد شد؟»