ازدواج زودهنگام / علل و پیامدهای ازدواج در سن پایین
پارسینه: ازدواج زودهنگام مسئله رایجی در برخی از جوامع از جمله ایران میباشد. البته این مسئله چالش بر انگیز طرفداران و مخالفانی دارد که به نقد آن میپردازند.
ازدواج زود هنگام به ازدواج زیر ۱۸ سال گفته میشود که به علل مختلفی در ایران رواج دارد. مسائل فرهنگی، اقتصادی، مذهبی و فردی از عوامل سوق دهنده افراد به سمت ازدواج در سن پایین است. اما این پدیده خود منجر به مشکلات زیادی برای فرد، خانواده و جامعه میشود. مشاوره قبل از ازدواج میتواند افراد را برای یک تصمیم گیری منطقی آماده سازد، در چنین شرایطی خانوادهها و زوجین با دانش بر مشکلات ازدواج در سن پایین موفق میشوند که تصمیم گیری بهتری داشته باشند؛ همچنین با آگاهی از پیامدهای منفی ازدواج در سن پایین، با آمادگی بیشتری برای شروع زندگی مشترک قدم بردارند.
ازدواج زودهنگام
سن ازدواج به صورت قانونی در ایران ۱۳ سالگی میباشد. البته در سنین پایینتر تحت شرایط خاص با بررسی قاضی، اجازه ازدواج صادر میشود. این در حالی است که سن رسمی ازدواج در سطح جهان ۱۸ سال در نظر گرفته میشود. در واقع منظور از ازدواج در سن پایین، پایینتر از ۱۸ سال میباشد. در جوامع مدرن مبنای ازدواج هر فرد تمایل و انتخاب خودش میباشد. یعنی ازدواج یک انتخاب شخصی است که فرد بالای ۱۸ سال در موردش تصمیم میگیرد. معمولا در این جوامع ازدواج قبل از ۱۸ سالگی غیر قانونی بوده و مردم هم تمایلی برای آن ندارند. ازدواج امری تحمیلی در نظر گرفته نمیشود و خانوادهها در مورد آن تصمیم نمیگیرند.
در مغایرت با فرهنگ غربی، ازدواج در ایران به شکل یک سرنوشت قطعی برای فرزندان در نظر گرفته میشود و والدین از سالها قبل برای آن برنامه ریزی میکنند و حتی در انتخاب فرد مناسب برای ازدواج با فرزندشان تصمیم گیری میکنند. عاملی که باعث میشود فرد در معیارهای انتخاب همسر هیچ نقشی نداشته باشد.
شیوع ازدواج زودهنگام
ازدواج زود هنگام یعنی زیر سن ۱۸ سال، در ایران شیوع بالایی دارد؛ طبق آمارها شیوع کودک همسری برای دختران زیر سن قانونی حدود ۶۵ درصد و برای پسران حدود ۳۵ درصد است. متاسفانه حدود بیست در صد این افراد تحصیلات کمتر از دیپلم دارند.
علل ازدواج زود هنگام چیست؟
ازدواج در سن پایین در بسیاری از مناطق کشور به ویژه در شهرهای کوچکتر و فرهنگهای روستایی یک امر طبیعی بوده و اصولا تشویق و تایید میشود. برای ازدواج در سن پایین علل متنوعی وجود دارد که در ادامه آنها را بررسی میکنیم:
علل فرهنگی
در برخی از فرهنگ ها، ازدواج در سن پایین یک فضیلت و ارزش محسوب میشود. این مسئله بیشتر در مورد زنان صادق است تا مردان؛ ولی به هرحال فرهنگ غالب جامعه تشویق به ازدواج در سن پایین میباشد. در واقع تا همین چندی پیش تخطی از این امر، فشار اجتماعی زیادی بر زنان وارد میکرد. در بسیاری از خرده فرهنگها دختران هر چقدر زودتر ازدواج کنند، بهتر است و تحصیل یا اشتغال زنان ارزش پنداشته نمیشود. در واقع والدین فکر میکنند اگر دختر دیر ازدواج کند، حرف شنوی اش از والدین کاهش پیدا کرده و دیگر نمیتوان او را کنترل کرد. البته این نگرانی در مورد پسران هم وجود دارد، ولی آزادی پسران در خانواده بیشتر میباشد.
علل فردی
برخی نوجوانان در ارتباط با جنس مخالف که قرار میگیرند و تجربه عاطفی شدیدی را از سر میگذرانند، تصمیم به ازدواج میگیرند. در واقع انگیزه ازدواج در آنها صرفا وصال به معشوق است و بدون هیج آگاهی یا پیش زمینهای در مورد مهارتهای لازم برای ازدواج موفق تصمیم میگیرند زندگی مشترک خود را آغاز کنند. در این شرایط ممکن است حتی علیرغم مخالفتهای خانوادگی، این نوجوانان در امر ازدواج پافشاری کنند.
علل مذهبی
به گناه افتادن جوانان و وارد شدن به روابط نامشروع و افکار گناه آلود یکی از نگرانیهای اصلی جوامع مذهبی میباشد. در واقع مذهب برای صیانت نفس جوانان ازدواج زود هنگام یعنی زمانی که میل جنسی آنها فعال میشود را توصیه میکند؛ که این زمان معمولا دوران نوجوانی و بلوغ میباشد که در واقع همین تفکر و ترس از به گناه افتادن باعث میشود که والدین نوجوان خود را به سمت ازدواج سوق دهند. این مسئله باعث میشود حتی دوران نامزدی کوتاهتر از زمان معمول برای آشنایی زوجین باشد. در صورتی که این مدت، زمان مناسبی برای شناخت پیش از ازدواج است.
علل اقتصادی
فشارهای اقتصادی در خانوادههای پر جمعیت باعث میشود والدین سریعتر به این فکر بیفتند که دختر خود را به منزل شوهر بفرستند تا بار هزینه زندگیشان کاهش پیدا کند. همین مسئله عامل ازدواج با مرد سن بالا میشود. پس دختران سن پایین خود را به عقد حتی مردان مسن با تمکن مالی در میآورند.
تغییرات فرهنگی در مورد ازدواج زودهنگام
خوشبختانه در سالهای اخیر در سراسر کشور شاهد تغییر تدریجی نگرشها در مورد ازدواج شده ایم. اهمیت تحصیلات به ویژه در مورد دختران بیشتر از پیش مورد توجه قرار رفته است. این روزها دختران و همینطور پسران سالیان زیادی را صرف تحصیلات میکنند و بعد از آن به تدریج وارد بازار کار میشوند. در واقع به خاطر مسائل اقتصادی و اجتماعی سن ازدواج بالا رفته و فشار اجتماعی روی دختران و پسران برای تن دادن به ازدواج اجباری در سن پایین کاهش پیدا کرده است.
از طرف دیگر با پیش رفتن به سوی مدرن شدن جامعه، در کشور ما هم حق انتخاب فردی یک اولویت در نظر گرفته میشود و ازدواج را به زمانی موکول میکنند که دختران و پسران، خود آمادگی آن را احساس کنند. البته این مسئله در مورد همه شهرها و در همه جمعیت صادق نیست و هنوز ازدواج زود هنگام نوعی تفاخر و ارزش به نظر میرسد.
پیامدهای ازدواج زودهنگام
ازدواج زود هنگام، ممکن است در ابتدا باعث کاهش اضطراب خانوادهها شود، هزینهها را کاهش دهد یا نگرانیشان بابت این که فرزندشان به گناه آلوده شود را از بین ببرد. اما پیامدهای منفی بیشتری برای فرد، خانواده و جامعه دارد. در ادامه پیامدهای ازدواج زودهنگام را بررسی میکنیم:
پیامدهای فردی
۱- روانشناسان تا حدود ۱۸ سالگی را سنین نوجوانی در نظر میگیرند. یعنی فرد پایینتر از ۱۸ سال هنوز وارد دوران بزرگسالی نشده است. نوجوانی دوران بحران هویت و هویت یابی است. در این سن فرد هنوز به ثبات فکری و هیجانی نرسیده و نمیداند از خود، دنیا و زندگی چه میخواهد. طبعا در چنین شرایطی نمیتواند در انتخاب همسر به درستی عمل کند.
۲- معمولا افراد بعد از چند سال که از ۱۸ سالگی شان میگذرد با وارد شدن به دنیای بزرگسالی تمام تصورات نوجوانی شان تغییر میکند و سلیقه و نظرشان در مورد ازدواج هم متفاوت میشود. یعنی ازدواج زود هنگام ممکن است باعث شود نارضایتی فرد در آینده از ازدواجش افزایش پیدا کند.
۳- یکی از عیوب ازدواج زودهنگام بازماندن از تحصیل میباشد. ممکن است این ازدواج زودهنگام به فرزندآوری هم ختم شود. در نتیجه امکان تحصیل به ویژه برای دختران از بین برود و این به معنی محدود شدن فرصتهای رشد فردی و نداشتن مهارتهای لازم برای فرزندپروری است.
۴- ازدواج زودهنگام، پذیرفتن و یا تحمیل یک مسئولیت بزرگ به فردی میباشد که احتمالا ظرفیت پذیرش چنین مسئولیتی را ندارد. چنین اتفاقی باعث میشود فرد به شکل ناگهانی از زندگی کودکی خود وارد بزرگسالی شود. برخی در مواجهه با چنین شرایطی فشار روانی زیادی را متحمل شده و اختلالات سازگاری نشان میدهند و برخی دیگر ممکن است سالهای بعدی، از اینکه کودکی نکرده اند شکایت داشته باشند.
پیامدهای خانوادگی
طلاق یا طلاق عاطفی میتواند پیامد ازدواج زودهنگامی باشد که نارضایتی زناشویی را برای طرفین به ارمغان آورده است. از طرف دیگر هنگامی که زوجین در سن پایین ازدواج کنند و بچه دار شوند، بلوغ کافی برای تربیت فرزند هم ندارند و بنابراین هم خود و هم فرزندانشان دچار مشکلاتی خواهند شد.
پیامدهای بلندمدت و اجتماعی
ازدواجهای زود هنگامی که طلاق را در جامعه بالا ببرد، تاثیرات مخربی بر سلامت جامعه خواهد گذاشت. فرزندانی که در چنین خانوادههایی بزرگ شوند و درگیر فرایند طلاق والدینشان شوند، سطح سلامت روان پایین تری خواهند داشت و در نتیجه نسل آینده هم به طور کلی تحت تاثیر قرار میگیرند.
ازدواج زودهنگام
سن ازدواج به صورت قانونی در ایران ۱۳ سالگی میباشد. البته در سنین پایینتر تحت شرایط خاص با بررسی قاضی، اجازه ازدواج صادر میشود. این در حالی است که سن رسمی ازدواج در سطح جهان ۱۸ سال در نظر گرفته میشود. در واقع منظور از ازدواج در سن پایین، پایینتر از ۱۸ سال میباشد. در جوامع مدرن مبنای ازدواج هر فرد تمایل و انتخاب خودش میباشد. یعنی ازدواج یک انتخاب شخصی است که فرد بالای ۱۸ سال در موردش تصمیم میگیرد. معمولا در این جوامع ازدواج قبل از ۱۸ سالگی غیر قانونی بوده و مردم هم تمایلی برای آن ندارند. ازدواج امری تحمیلی در نظر گرفته نمیشود و خانوادهها در مورد آن تصمیم نمیگیرند.
در مغایرت با فرهنگ غربی، ازدواج در ایران به شکل یک سرنوشت قطعی برای فرزندان در نظر گرفته میشود و والدین از سالها قبل برای آن برنامه ریزی میکنند و حتی در انتخاب فرد مناسب برای ازدواج با فرزندشان تصمیم گیری میکنند. عاملی که باعث میشود فرد در معیارهای انتخاب همسر هیچ نقشی نداشته باشد.
شیوع ازدواج زودهنگام
ازدواج زود هنگام یعنی زیر سن ۱۸ سال، در ایران شیوع بالایی دارد؛ طبق آمارها شیوع کودک همسری برای دختران زیر سن قانونی حدود ۶۵ درصد و برای پسران حدود ۳۵ درصد است. متاسفانه حدود بیست در صد این افراد تحصیلات کمتر از دیپلم دارند.
علل ازدواج زود هنگام چیست؟
ازدواج در سن پایین در بسیاری از مناطق کشور به ویژه در شهرهای کوچکتر و فرهنگهای روستایی یک امر طبیعی بوده و اصولا تشویق و تایید میشود. برای ازدواج در سن پایین علل متنوعی وجود دارد که در ادامه آنها را بررسی میکنیم:
علل فرهنگی
در برخی از فرهنگ ها، ازدواج در سن پایین یک فضیلت و ارزش محسوب میشود. این مسئله بیشتر در مورد زنان صادق است تا مردان؛ ولی به هرحال فرهنگ غالب جامعه تشویق به ازدواج در سن پایین میباشد. در واقع تا همین چندی پیش تخطی از این امر، فشار اجتماعی زیادی بر زنان وارد میکرد. در بسیاری از خرده فرهنگها دختران هر چقدر زودتر ازدواج کنند، بهتر است و تحصیل یا اشتغال زنان ارزش پنداشته نمیشود. در واقع والدین فکر میکنند اگر دختر دیر ازدواج کند، حرف شنوی اش از والدین کاهش پیدا کرده و دیگر نمیتوان او را کنترل کرد. البته این نگرانی در مورد پسران هم وجود دارد، ولی آزادی پسران در خانواده بیشتر میباشد.
علل فردی
برخی نوجوانان در ارتباط با جنس مخالف که قرار میگیرند و تجربه عاطفی شدیدی را از سر میگذرانند، تصمیم به ازدواج میگیرند. در واقع انگیزه ازدواج در آنها صرفا وصال به معشوق است و بدون هیج آگاهی یا پیش زمینهای در مورد مهارتهای لازم برای ازدواج موفق تصمیم میگیرند زندگی مشترک خود را آغاز کنند. در این شرایط ممکن است حتی علیرغم مخالفتهای خانوادگی، این نوجوانان در امر ازدواج پافشاری کنند.
علل مذهبی
به گناه افتادن جوانان و وارد شدن به روابط نامشروع و افکار گناه آلود یکی از نگرانیهای اصلی جوامع مذهبی میباشد. در واقع مذهب برای صیانت نفس جوانان ازدواج زود هنگام یعنی زمانی که میل جنسی آنها فعال میشود را توصیه میکند؛ که این زمان معمولا دوران نوجوانی و بلوغ میباشد که در واقع همین تفکر و ترس از به گناه افتادن باعث میشود که والدین نوجوان خود را به سمت ازدواج سوق دهند. این مسئله باعث میشود حتی دوران نامزدی کوتاهتر از زمان معمول برای آشنایی زوجین باشد. در صورتی که این مدت، زمان مناسبی برای شناخت پیش از ازدواج است.
علل اقتصادی
فشارهای اقتصادی در خانوادههای پر جمعیت باعث میشود والدین سریعتر به این فکر بیفتند که دختر خود را به منزل شوهر بفرستند تا بار هزینه زندگیشان کاهش پیدا کند. همین مسئله عامل ازدواج با مرد سن بالا میشود. پس دختران سن پایین خود را به عقد حتی مردان مسن با تمکن مالی در میآورند.
تغییرات فرهنگی در مورد ازدواج زودهنگام
خوشبختانه در سالهای اخیر در سراسر کشور شاهد تغییر تدریجی نگرشها در مورد ازدواج شده ایم. اهمیت تحصیلات به ویژه در مورد دختران بیشتر از پیش مورد توجه قرار رفته است. این روزها دختران و همینطور پسران سالیان زیادی را صرف تحصیلات میکنند و بعد از آن به تدریج وارد بازار کار میشوند. در واقع به خاطر مسائل اقتصادی و اجتماعی سن ازدواج بالا رفته و فشار اجتماعی روی دختران و پسران برای تن دادن به ازدواج اجباری در سن پایین کاهش پیدا کرده است.
از طرف دیگر با پیش رفتن به سوی مدرن شدن جامعه، در کشور ما هم حق انتخاب فردی یک اولویت در نظر گرفته میشود و ازدواج را به زمانی موکول میکنند که دختران و پسران، خود آمادگی آن را احساس کنند. البته این مسئله در مورد همه شهرها و در همه جمعیت صادق نیست و هنوز ازدواج زود هنگام نوعی تفاخر و ارزش به نظر میرسد.
پیامدهای ازدواج زودهنگام
ازدواج زود هنگام، ممکن است در ابتدا باعث کاهش اضطراب خانوادهها شود، هزینهها را کاهش دهد یا نگرانیشان بابت این که فرزندشان به گناه آلوده شود را از بین ببرد. اما پیامدهای منفی بیشتری برای فرد، خانواده و جامعه دارد. در ادامه پیامدهای ازدواج زودهنگام را بررسی میکنیم:
پیامدهای فردی
۱- روانشناسان تا حدود ۱۸ سالگی را سنین نوجوانی در نظر میگیرند. یعنی فرد پایینتر از ۱۸ سال هنوز وارد دوران بزرگسالی نشده است. نوجوانی دوران بحران هویت و هویت یابی است. در این سن فرد هنوز به ثبات فکری و هیجانی نرسیده و نمیداند از خود، دنیا و زندگی چه میخواهد. طبعا در چنین شرایطی نمیتواند در انتخاب همسر به درستی عمل کند.
۲- معمولا افراد بعد از چند سال که از ۱۸ سالگی شان میگذرد با وارد شدن به دنیای بزرگسالی تمام تصورات نوجوانی شان تغییر میکند و سلیقه و نظرشان در مورد ازدواج هم متفاوت میشود. یعنی ازدواج زود هنگام ممکن است باعث شود نارضایتی فرد در آینده از ازدواجش افزایش پیدا کند.
۳- یکی از عیوب ازدواج زودهنگام بازماندن از تحصیل میباشد. ممکن است این ازدواج زودهنگام به فرزندآوری هم ختم شود. در نتیجه امکان تحصیل به ویژه برای دختران از بین برود و این به معنی محدود شدن فرصتهای رشد فردی و نداشتن مهارتهای لازم برای فرزندپروری است.
۴- ازدواج زودهنگام، پذیرفتن و یا تحمیل یک مسئولیت بزرگ به فردی میباشد که احتمالا ظرفیت پذیرش چنین مسئولیتی را ندارد. چنین اتفاقی باعث میشود فرد به شکل ناگهانی از زندگی کودکی خود وارد بزرگسالی شود. برخی در مواجهه با چنین شرایطی فشار روانی زیادی را متحمل شده و اختلالات سازگاری نشان میدهند و برخی دیگر ممکن است سالهای بعدی، از اینکه کودکی نکرده اند شکایت داشته باشند.
پیامدهای خانوادگی
طلاق یا طلاق عاطفی میتواند پیامد ازدواج زودهنگامی باشد که نارضایتی زناشویی را برای طرفین به ارمغان آورده است. از طرف دیگر هنگامی که زوجین در سن پایین ازدواج کنند و بچه دار شوند، بلوغ کافی برای تربیت فرزند هم ندارند و بنابراین هم خود و هم فرزندانشان دچار مشکلاتی خواهند شد.
پیامدهای بلندمدت و اجتماعی
ازدواجهای زود هنگامی که طلاق را در جامعه بالا ببرد، تاثیرات مخربی بر سلامت جامعه خواهد گذاشت. فرزندانی که در چنین خانوادههایی بزرگ شوند و درگیر فرایند طلاق والدینشان شوند، سطح سلامت روان پایین تری خواهند داشت و در نتیجه نسل آینده هم به طور کلی تحت تاثیر قرار میگیرند.
منبع:ساعدنیوز
ارسال نظر