۵ علت اصلی آتش‌سوزی در خانه

آتش‌سوزی از حوادثی است که هر لحظه ممکن است در هر مکان و برای هر کسی اتفاق بیفتد و بر اثر آن خسارت‌های جانی و مالی جبران ناپذیری وارد شود. از این‌رو همه افراد به‌ویژه کودکان، سالمندان و همه مکان‌های پرخطر نظیر منازل، دفاتر کار، مدارس، بیمارستان‌ها و کارخانجات در معرض این خطر خانمانسوز قرار دارند.

نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهند نزدیک به ۸۰‌درصد آتش‌سوزی‌ها، قابل پیش‌بینی و پیشگیری هستند و مهم این است که برای ۲۰‌درصد دیگر حریق‌های غیرقایل پیش‌بینی، تمهیدات مناسب نظیر طراحی و نصب سیستم‌های اعلام و اطفای حریق و نیز آموزش‌های مستمر افراد در نظر گرفته شود.

هرساله در ایران عده‌ای به علت آتش‌سوزی جان خود را از دست داده و بسیاری مصدوم و معلول می‌شوند. همان‌طور که گفتیم بسیاری از موارد این آتش‌سوزی‌ها قابل پیشگیری هستند. خسارات مالی ناشی از آتش‌سوزی نیز گاهی سر به میلیارد‌ها تومان در سال می‌زند. شهروندان برای مراقبت از خود، اعضای خانواده، دوستان و نیز اموال باید با ویژگی‌های آتش‌سوزی آشنایی داشته باشند. آتش‌سوزی می‌تواند در عرض دو دقیقه جان آدم را به خطر بیندازد و در عرض ۵ دقیقه محل سکونت در میان شعله‌های آتش محصور خواهد شد.

گرما و دود حاصل از آتش‌سوزی می‌تواند به مراتب از شعله‌های آن خطرناک‌تر باشد. استنشاق هوای بسیار گرم می‌تواند به ریه‌های انسان آسیب برساند. آتش‌سوزی همچنین موجب تولید گاز‌های سمی می‌شود که می‌تواند موجب اختلال شعور یا خواب‌آلودگی در انسان شود. گاهی اوقات آتش‌سوزی به جای آن‌که موجب فرار انسان از موقعیت شود باعث می‌شود تا به خواب عمیقی فرو برود.

خفگی مهمترین علت مرگ ناشی از آتش‌سوزی قلمداد شده و در مقایسه با سوختگی ۲ تا ۳ برابر تلفات بیشتری به همراه دارد. معمولا آتش‌سوزی هنگامی رخ می‌دهد که ما اصلا انتظارش را نداریم، دانش و اطلاعات مربوط به آتش و شناخت راه‌های پیشگیری و کنترل آن، از ضروریات زندگی سالم محسوب می‌شود، بنابراین با رعایت موارد زیر می‌توان تا اندازه‌ای از آتش‌سوزی جلوگیری کرد.

پیشگیری از آتش‌سوزی در منزل

آژیر شناسایی دود یا آشکارساز دود را در محل سکونت یا کار نصب کنید. اگر این آژیر یا آشکارساز درست کار کند، احتمال مرگ‌ومیر به دلیل آتش‌سوزی را به نصف کاهش می‌دهد. باید در هر طبقه از ساختمان محل سکونت یا کار خود آشکارساز نصب کنید. بهتر است آشکارساز خارج از اتاق خواب روی سقف یا نزدیک سقف (۱۰ تا ۲۵ سانتی‌متر پایین‌تر از سقف)، در بالای راه‌پله‌ها یا در مجاورت آشپزخانه (اما نه در داخل آن) نصب شود. این آژیر‌ها باید هر ماه یک‌بار تست و تمیز و باتری آن‌ها نیز سالی یک‌بار تعویض شود. هر ۱۰‌سال یک‌بار هم آژیر‌ها جایگزین شود.
با اعضای خانواده راه‌های فرار از آتش‌سوزی را بررسی و فرار از هر کدام از اتاق‌ها را تمرین کنید.
دقت داشته باشید نباید پنجره‌ها میخکوبی شده باشد یا رنگ‌کاری مانع از بازشدن آن‌ها شود.
چارچوب پنجره‌ها باید دارای حفاظ ایمنی در برابر آتش‌سوزی باشد و به راحتی از داخل باز شود.
اگر محل سکونت یا کار شما چند طبقه است، باید به فکر تهیه نردبان فرار باشید. حفاظ‌های بیرونی را طوری طراحی کنید که بتوانید آن‌ها را به راحتی از سمت داخل باز کنید.
به اعضای خانواده آموزش دهید تا هنگام فرار از آتش به کف اتاق نزدیک‌تر باشند، زیرا هوای آن‌جا ایمن‌تر است.
انبار‌ها را به‌طور مداوم پاکسازی کنید. نباید اجازه دهید زباله‌ها (مانند روزنامه‌ها و مجلات قدیمی) در آن‌جا انبار شود.
بهتر است از مایعات قابل اشتعال نظیر بنزین، نفت و گازوییل در محیط داخلی خانه به هیچ‌وجه استفاده نکنید. این‌گونه مایعات باید در ظروف مخصوص و در جای مناسب نگهداری شود. نباید در مجاورت این مایعات سیگار کشید.
پارچه‌های آغشته به مایعات قابل اشتعال را بعد از استفاده دور بریزید.
دودکش‌های خانه را عایق‌کاری کنید. دودکش باید حدود یک متر از سقف بلندتر باشد. در اطراف دودکش یا بالای آن نباید چیزی آویزان باشد.
هنگام استفاده از منابع گرمایی جایگزین، موارد احتیاط به دقت رعایت شود.
چراغ‌های نفتی مورد استفاده در خانه باید استاندارد باشد. این چراغ‌ها باید در فضای بیرون از منزل پر از نفت شود و باید مطمئن شد که کاملا سرد شده باشند.
فاصله منابع گرما (چراغ و بخاری نفتی و‌…) تا مواد قابل اشتعال باید حداقل یک متر باشد. کف اتاق و دیوار‌های مجاور باید عایق کاری مناسبی داشته باشد.
فقط از همان نوع سوختی استفاده کنید که برای دستگاه گرمایی به‌ویژه توسط شرکت سازنده توصیه شده است.
خاکستر‌ها باید در ظروف فلزی مخصوص و در فضای باز و دور از محل سکونت انبار شود.
شعله‌های باز باید دور از دیوار، اثاثیه خانه، پرده و سایر مواد قابل اشتعال قرار داشته باشد.
در جلوی اجاق گاز صفحه‌ای محافظ قرار دهید.
هر ساله امکانات گرمایی مورد استفاده در خانه را توسط فرد باصلاحیت بررسی کنید.
کبریت و فندک را در جایی بلند و دور از دسترس کودکان قرار دهید.
نباید در رختخواب یا هنگام خواب‌آلودگی یا هنگام مصرف دارو، سیگار بکشید. برای افراد سیگاری، زیرسیگاری (دارای گودی و ضخامت مناسب) تهیه کنید. قبل از انداختن ته سیگار در ظروف زباله باید آن را با آب خاموش کنید.
هنگام خروج از هر نوع دودی بهتر است سینه‌خیز حرکت کنید، زیرا دود‌های سنگین و گاز‌های سمی در مرحله اول در زیر سقف متراکم می‌شود.
هنگام فرار بهتر است در‌های پشت سر را ببندید تا سرعت گسترش آتش‌سوزی به تأخیر بیفتد.
بعد از خروج، بهتر است کماکان در محیط بیرون بمانید و وارد خانه نشوید و فورا به ۱۱۵ تلفن بزنید.

گاهی وقت‌ها، خطا‌های کوچک و قابل پیشگیری، عواقب خطرناک و جبران ناپذیری در پی دارند. یکی از همین خطا‌های کوچک ‏اما خطرناک، سهل‌انگاری در استفاده صحیح از وسایل گازسوز یا برقی در خانه است. این سهل‌انگاری ممکن است به قیمت جان ‏یک خانواده تمام شود. آتش‌سوزی‌های خانگی از رایج‌ترین انواع آتش‌سوزی است که صرفا به استفاده نادرست از وسایل برقی و ‏گازی ختم نمی‌شود‎. ‎‏ اگر می‌خواهید مهمترین عوامل موثر در‎ ‎آتش‌سوزی‌های خانگی‎ ‎را بشناسید و از آن‌ها پیشگیری کنید، ‏خواندن این توصیه‌ها می‌تواند کمکتان کند.

١- ‏‎ ‎پخت و پز
رها کردن ماهی‌تابه حاوی روغن یا قابلمه غذا روی شعله گازی که در کنار مواد اشتعال‌زا، پرده و کابینت‌ها قرار دارد‎. ‎
راه حل: ‏‎ ‎
هیچ‌گاه خانه را هنگامی که غذایی درحال پختن روی اجاق گاز است، ترک نکنید. وسایل اشتعال‌زا مانند انواع اسپری‌ها را ‏حداقل یک متر دورتر از اجاق گاز قرار دهید. وسایل اشتعال‌زا را در کابینت بالایی اجاق گاز قرار ندهید. سعی کنید اجاق گاز را در ‏دورترین نقطه نسبت به پرده آشپزخانه قرار دهید. وقتی که برای سرخ کردن مواد غذایی، روغن را درون ماهی تابه می‌ریزید و ‏مثلا تلفن زنگ می‌زند و شما مجبور به ترک کردن آشپزخانه می‌شوید، حتما قبل از این کار شعله گاز را خاموش کنید‎.

٢-‏‎ ‎وسایل گرمازا
‎ ‎گرم شدن تدریجی لوازم چوبی، پلاستیکی یا حتی پارچه‌ای نزدیک بخاری‌های برقی، گازی یا شومینه و آتش گرفتن آن‌ها در اثر ‏گرمای زیاد، یکی دیگر از عوامل موثر در آتش‌سوزی‌های خانگی است‎. ‎
راه حل:‎ ‎
وسایل گرمازا را حداقل یک متر دورتر از لوازم منزل مانند مبلمان، تخت خواب یا پرده‌ها قرار دهید. بهتر است هنگام خواب، گرم ‏کننده‌های برقی را خاموش کنید. لباس‌های خیس را برای خشک شدن روی بخاری یا میله‌های محافظ شومینه قرار ندهید. ‏وسایل اشتعال‌زا مانند اسپری‌ها یا مواد شوینده را حداقل یک متر و نیم دورتر از وسایل گرمایشی بگذارید. اگر شرایط منزل‌تان ‏مناسب است، بخاری را در محلی بگذارید که حداقل یک متر با فرش یا مبلمان فاصله داشته باشد. سرمایی بودن شما هم دلیل ‏مناسبی برای خوابیدن کنار شومینه یا بخاری نیست. برخی آتش‌سوزی‌ها در اثر سوختن پتو و ملحفه در تماس با وسایل گرمازا ‏رخ می‌دهد.

‎ ‎‏٣ - لوازم برقی
تماس سیم و کابل‌های لوازم برقی که روکش آن‌ها از بین رفته با وسایل منزل، بخصوص فرش و استفاده نادرست از برخی ‏از وسایل برقی، عامل بعدی است‎.
راه حل:
اگر روکش سیم وسیله برقی از بین رفته، تا درست کردنش توسط یک تعمیر کار مجرب از آن استفاده نکنید. هنگام خروج از ‏منزل، سیم لوازم برقی (اتو، بخاری برقی و حتی لوازم صوتی و تصویری) را از پریز خارج کنید. اگر هنگام اتو کردن لباس‌ها کاری ‏برایتان پیش آمد، حتما قبل از انجام آن کار، سیم اتو را از پریز جدا کنید. برای لامپ سرویس بهداشتی و حمام از حباب‌های ‏مخصوص لامپ استفاده کنید‎.

٤-آبگرمکن‎
‎ ‎کمبود هوای تازه در اطراف آبگرمکن و در نتیجه گرم شدن هوای محیط و آتش گرفتن مواد قابل اشتعال و وسایل نزدیک ‏آبگرمکن‎. ‎
راه حل:‎ ‎
مطمئن شوید که آبگرمکن در محلی قرار دارد که تهویه مناسب دارد. مواد قابل اشتعال، پارچه یا هر وسیله دیگر را حداقل یک ‏متر دورتر از آبگرمکن قرار دهید. سالی یک بار مشعل آبگرمکن را تمیز کنید. از قراردادن آبگرمکن‌های دیواری درون کابینت (به ‏ویژه، کابینت‌های چوبی) خودداری کنید‎.

‎ ‎‏٥- سیگار‎
‎ ‎بیشترین آمار مرگ و میر در اثر آتش‌سوزی‌های خانگی، مربوط به سیگار نیم سوخته رها شده و توسط یکی از اعضای خواب‌آلود ‏خانواده در خانه و آتش‌سوزی ناشی از آن است‎.
راه حل:
‎ ‎در خانه سیگار نکشید یا حداقل هنگام خواب آلودگی و وقتی که در تختخواب یا روی کاناپه دراز کشیده اید، این کار را نکنید. ‏از یک زیر سیگاری بزرگ شیشه‌ای یا چینی استفاده کنید‎. امکان آتش گرفتن زیرسیگاری‌های چوبی زیاد است و زیرسیگاری‌های ‏فلزی هم، بعد از داغ شدن ممکن است سبب آتش گرفتن رومیزی شوند. خاکستر و ته مانده سیگار را خیس کنید و آن‌ها را وقتی ‏که داغ هستند درون سطل زباله نریزید.

هنگام وقوع آتش‌سوزی چه نکاتی را رعایت کنید

سرعت عمل هنگام روبه‌رو شدن با آتش‌سوزی برای نجات جان خود و مصدومان احتمالی، کاملا حیاتی است.
همان‌طور که می‌دانید آتش خیلی سریع گسترده می‌شود، بنابراین بلافاصله آتش‌نشانی و اورژانس را خبر کنید و تا آن‌جا که می‌توانید اطلاعات کاملی در مورد بروز حادثه به آن‌ها بدهید.
سعی کنید افراد را از ساختمان بیرون ببرید.
با رعایت جوانب احتیاط به خاموش‌کردن آتش بپردازید.
به هیچ وجه وارد ساختمان آتش‌گرفته نشوید مگر آن که مجهز به ماسک تنفسی باشید و کاربرد آن را بدانید.
اگر به هر دلیل ناچار هستید وارد اتاق پر از دود شوید، ابتدا مطمئن شوید جانتان به خطر نخواهد افتاد.
قبل از فرار از اتاقی که در آن بسته است، در را لمس کنید. اگر در داغ باشد از خروجی‌های دیگر استفاده کنید.
اگر در ساختمان آتش‌گرفته گرفتار شدید، فورا به اتاقی که دارای پنجره است، بروید و در را ببندید، سپس پتو یا فرش را طوری زیر در قرار دهید که دود وارد اتاق نشود و آنگاه از طریق پنجره تقاضای کمک کنید.
اگر دود، حرارت یا شعله‌های آتش مسیر‌های خروجی شما را مسدود کرده است، در را ببندید و در اتاق بمانید. تنها با استفاده از پارچه سفید از طریق پنجره کمک بخواهید. اگر در اتاق تلفن وجود دارد با اداره آتش‌نشانی تماس بگیرید و موقعیت خود را خبر دهید.
زمانی که در جریان حریق واقع می‌شوید، با حفظ خونسردی تمام تهویه‌های ساختمان را خاموش کنید، تا به این ترتیب از ورود اکسیژن به داخل ساختمان جلوگیری شود.
در صورت امکان فورا مواد سالم و قابل استفاده را از محل خارج کنید.
امدادگران یا افرادی که در جریان حریق واقع شده‌اند، باید لباس‌های دارای الیاف مصنوعی و پلاستیکی را از خود دور کنند.
در فرو نشاندن آتش‌سوزی سوخت‌های نفتی از آب استفاده نکنید.
ظرف مشتعل را حرکت ندهید، شعله را با شن، نمک، پتوی نمناک یا پوشش‌های دیگر خفه کنید.

منبع: شهروند