لاغری بیش از حد چه خطراتی دارد؟

لاغری حتی نتایج خوبی دارد و باعث می‌شود تا بیماری‌هایی مثل ناراحتی قلبی، مرض قند، ناراحتی‌های ستون فقرات و… کمتر گردد. با این توضیح ممکن است با خود فکر کنید که در این صورت چه نیازی به افزایش وزن وجود دارد؟ جواب این است که اگر لاغری همراه مشکلی نباشد، هیچ نیازی به افزایش وزن وجود ندارد. منظور از نوشتن این قسمت همین است که نشان دهد، لاغری چه موقع باعث ایجاد مشکل می‌گردد و چه خطراتی دارد. سال‌های پیش، لاغری، کمبود مواد غذایی، قحطی، گرسنگی‌های طولانی و… یکی از مسائل عمدهٔ مردم بود. در آن زمان، به راحتی می‌توانستیم لاغری را به عنوان یک مشکل مورد بررسی قرار دهیم. افزایش امکانات و پیشرفت‌های علمی در مسألهٔ غذا و بالا رفتن سطح اقتصاد خانواده‌ها باعث شده است که در زمان ما بیشترین مشکل به بدی تغذیه، افزایش تغذیه و این جور مسائل مربوط شود. این موضوع سبب می‌شود تا هنگام صحبت در مورد خطرات لاغری، کمی با احتیاط سخن بگوییم و متذکر شویم که کاهش وزن به میزان جزئی، باعث ایجاد مشکلی نمی‌شود و نیاز به هیچ اقدام یا درمانی ندارد. لاغری در چند حالت باعث بروز مشکل می‌شود و نیاز است که فکری برای آن نمائیم. حالت‌هایی که باعث می‌شوند تا مسألهٔ لاغری جدی شود عبارتند از:

۱- زمانی که وزن، بیش از حد، کم باشد. در قسمت تشخیص لاغری، روش شناخت لاغری را بیان کرده ایم. در این قسمت از میان جدول‌های مختلف، حداقل وزن مناسب را نوشته ایم. با این حال، کمتر بودن یکی دو کیلو وزن، زیاد مهم نیست، ولی اگر وزن شما با وزن طبیعی خیلی فاصله دارد، حتی اگر مشکلی دیگر ندارید، بهتر است که وزن خود را مقداری افزایش دهید.

۲- کمبود وزن همراه با مشکلات دیگری باشد که آن مشکلات، مربوط به کاهش مواد مغذی هستند. ممکن است مقدار کمبود وزن شخصی زیاد نباشد و حتی دارای وزن طبیعی باشد، ولی یکی از مواد مغذی، کمتر از مقدار لازم به بدن می‌رسد. کمبود این مادهٔ مغذی، باعث ایجاد مشکلاتی می‌گردد و این موضوع باعث می‌شود تا نیاز باشد برای مشکل خود فکری نماید. کمبود مواد مغذی و نشانه‌های آن در قسمت‌های بعدی توضیح داده می‌شود.

۳- کسی که کمبود وزن دارد، جزء گروه‌های خاص باشد. مادران حامله، مادران شیرده، نوزادان، کودکان، نوجوانان و افراد بیمار جزء گروه‌های خاص محسوب می‌شوند. کمبود وزن این افراد، حتما همراه با مشکلاتی می‌باشد، هر چند که این مشکلات، ظاهر نباشند. در بخش‌های بعدی، کمبود وزن این گروه‌ها به طور جداگانه مورد بحث قرار می‌گیرد.

۴- وزن شخص در حال کاهش باشد. به این معنی که شخص، دارای وزنی کمتر از حد معمولی و حتی دارای وزن متناسب است، ولی وزن او ثابت نیست و پیوسته در حال کم کردن وزن می‌باشد. چنین شخصی باید قسمت «علت‌های کاهش وزن» را بخواند و مشکل خود را برطرف نماید.

۵-پزشک تشخیص دهد که این شخص نیاز به افزایش وزن دارد. اگر هیچ یک از مسائل بالا در شما وجود ندارد، ولی باز هم مایل به افزایش وزن می‌باشید، ابتدا به پزشک مراجعه نمائید و نظر او را جویا شوید. چنانچه نظر پزشک این بود که بهتر است وزن شما افزایش پیدا کند، آنگاه اقدام به افزایش وزن نمائید. اکنون به بررسی بعضی از مشکلاتی که در اثر لاغری ایجاد می‌شود می‌پردازیم. لازم به ذکر است که این مشکلات همیشه ایجاد نمی‌شوند.

۶- لاغری بیش از حد باعث از بین رفتن زیبایی می‌شود. اشخاص خیلی لاغر، بد فرم می‌شوند و زشت به نظر می‌رسند. البته این موضوع را نمی‌توان مشکل چندانی حساب کرد، هر چند که گاهی همین مسأله، بیشترین انگیزه را برای افزایش وزن ایجاد می‌کند. ۲- کاهش مقاومت در برابر بیماری‌های عفونی یکی دیگر از مشکلات لاغری می‌باشد. افرادی که دچار لاغری شدید هستند، زودتر از سایر افراد، به بیماری عفونی مبتلا می‌شوند و دیرتر از آن‌ها بهبود پیدا می‌کنند. ۳- ضعف، بی حالی، سرگیجه و… از مشکلات دیگری هستند که افراد لاغر با آن‌ها درگیر می‌باشند. این حالت‌ها در اثر کاهش برخی از مواد غذایی ایجاد می‌شوند و نشان دهندهٔ ضعیف شدن بدن می‌باشند. ۴- کاهش حجم و قدرت عضلات در اثر لاغری به وجود می‌آید. این سخن بدین معنی نیست که افرادی که لاغر نیستند، عضلات قوی تری دارند، بلکه می‌خواهیم بیان کنیم که لاغری باعث می‌شود که قدرت عضلات فرد، نسبت به خودش کاهش پیدا کند.

۷- کاهش مواد مغذی مختلف و اثراتی که از این موضوع به وجود می‌آید، می‌تواند گریبانگیر افراد لاغر شود. ممکن است که شخص، وزن طبیعی داشته باشد و حتی وزنی بیش از مقدار معمول داشته باشد، ولی یکی از مواد غذایی مثل پروتئین، آهن، ویتامین A. و… به میزان کافی در اختیار او قرار نگیرد؛ بنابراین کمبود مواد مغذی مشکلی نیست که تنها در افراد لاغر وجود داشته باشد، ولی احتمال آن در افراد لاغر بیشتر است. کاهش مواد مغذی در قسمت‌های بعدی بررسی می‌گردد.

کاهش وزن می‌تواند باعث اثرات دراز مدت پایداری شود که جبران آن ممکن نیست. این اثرات بیشتر در گروه‌های خاص مانند کودکان و نوجوانان ایجاد می‌شود. به طور مثال کاهش وزن در دوران خردسالی می‌تواند باعث کوتاه شدن قد شود که بعد‌ها قابل جبران نمی‌باشد. ۷- کاهش مقاومت در برابر صدمات فیزیکی یکی دیگر از مسائل لاغری است. یکی از وظایف بافت چربی، ایجاد پوشش جهت محافظت از بدن در برابر عوامل فیزیکی مانند سرما، ضربه و… می‌باشد. اشخاصی که مقدار زیادی از چربی بدنشان را از دست داده اند، مقاومت خود را در برابر این عوامل از دست می‌دهند. به طور مثال: وقتی در برابر سرما قرار گیرند و یا ضربه‌ای به بدن آن‌ها وارد شود، به راحتی آسیب می‌بینند.

۸- افراد لاغر ممکن است با بعضی از مسائل روانی، درگیر شوند. برخی از این مسائل به طور مستقیم با لاغری در ارتباط نیستند. به طور مثال: اطرافیان و دوستان، شخص لاغر را مسخره می‌کنند و او را لاغر مردنی می‌خوانند. این موضوع باعث ایجاد ناراحتی و نگرانی شخص لاغر می‌شود. نوجوانانی که خیلی لاغر هستند، خصوصا اگر قد آن‌ها نیز کوتاه باشد، از طرف اقوام و دوستان و… کودک شناخته می‌شوند. خیلی‌ها با توجه به وضعیت آنها، مانند بچه‌های کوچکتر با آن‌ها رفتار می‌کنند و باور نمی‌کنند که بزرگ شده اند. این مسأله می‌تواند باعث مشکلات روانی شود. مسائل روانی دیگری نیز وجود دارند که به طور مستقیم با لاغری در ارتباط می‌باشند. این مسائل در اثر کاهش برخی از مواد مغذی ایجاد می‌شوند. کاهش بعضی از ویتامین ها، مانند ویتامین‌های گروه B. به طور مستقیم باعث مسائل روانی، مثل افسردگی می‌گردد.

دکتر کرمانی