سازمان ملل شریک رژیم بعث در استفاده از تسلیحات شیمیایی

پارسینه - سمانه کرمیان| کاربرد سلاح‌های شیمیایی توسط رژیم بعث عراق علیه ایران را باید از گسترده‌ترین جنگ‌های شیمیایی جهان دانست که از حیث نوع و حجم تلفات و انتقال صدمات وارده از نسلی به نسل بعد، نوعی جنایت علیه بشریت محسوب می‌گردد. در طول هشت سال جنگ تحمیلی، بیش از ۲۵۲ مورد حمله شیمیایی عراق علیه ایران در سازمان ملل متحد ثبت شده است.

حملات شیمیایی عراق در دی ماه ۶۵، اما شدت دیگری یافت. بامداد ۶۵/۱۰/۱۹ عملیات کربلای ۵ در منطقه شلمچه آغاز گردید. عراق برای مقابله حدود دو ماه حملات گسترده شیمیایی با گاز خردل در کل مناطق عملیاتی اعم از خطوط مقدم تا عقبه فاو و مقر‌های پشتیبانی تا عمق ۸۹کیلومتری انجام داد. این حملات از شلمچه تا پادگان حمید و حتی مناطقی از آبادان را نیز در بر می‌گرفت.

تعداد مصدومین شیمیایی در عملیات کربلای ۵، ۷۰۰۰ نفر را شامل می‌شد.ارتش عراق همچنین در روز‌های ۱۰، ۱۷، ۲۲ و ۲۸ دی ۶۵، مواضع ارتش را در منطقه عملیاتی «کربلای ۶» (منطقه عمومی سومار) و بیمارستان «۵۰۲ صحرایی» این منطقه را بمب‌باران شیمیایی کرد. ارتش بعثی در ۲۰ و ۳۰ دی محل تجمع رزمندگان را در «قره‌بلاغ» سر پل ذهاب و در ۲۶ دی؛ منطقه «عین‌خوش» و نیز بمب‌باران شیمیایی کرد و تعدادی را مصدوم نموده و به شهادت رساندند.

در مجموع حاصل جنگ شیمیایی عراق در عملیات کربلای ۵ از تاریخ۱۹ دی تا پایان سال (۷۰روز) حدود ۲۰۰۰ شهید و ۸۰۰۰ نفر مصدوم بود.

گاز‌ها و عوامل شیمیایی به کارگرفته شده عبارت­ بودند از:

تاول­ زا‌های شدید به ویژه خردل سولفوره، اعصاب سری تابون، سارین و VX، خفه ­کننده فسژن، عوامل مؤثر بر خون سیابند هیدروژن (هیدروژن سیانوژن) ترکیبات سیانور، خردل، ناتوان کننده­‌ها و عوامل فسفری و آتش ­زا (ناسالم)

بنا بر اسناد به دست آمده و مصاحبه با اسرای این عملیات، رژیم بغداد قصد داشت هر رزمنده ایرانی را که از آتش جنگ­افزار‌های متعارف جان سالم بَدر برد با سلاح­های شیمیایی نابود کند، اما با عنایات و امداد‌های الهی و اتخاذ تدابیر پدافندی، آمادگی قبلی و خنثی­ سازی و رفع آلودگی فشرده و سریع عوامل، دامنه تلفات تا حد ممکن کنترل و به حداقل رسید.

نظامیان عراق نیز از صدمات دامنه جنگ شیمیایی خود بی ­نصیب نماندند، زیرا در غروب روز ۱۸ دی­ ماه در چند مورد با تغییر سمت وزش باد به سوی مواضع عراق و انتشار گاز‌های شیمیایی صد‌ها نفر از آنان مصدوم و ده­ها نفر نیز کشته شدند. همچنین در دو نوبت هوای مه ­آلود هواپیما‌های دشمن به اشتباه مواضع خود را بمب­باران و صدماتی را به نیرو‌های خود وارد آوردند.

تلاش­ها و اقدامات سیاسی ایران و واکنش­های بین المللی:

اولین نامه وزیر خارجه ایران در ۴دی ۱۳۶۵ پس از حملات عراق در خصوص سری جدید حملات شیمیایی و جنگ شهر‌ها و دومین نامه در ۸دی توسط سفیر دایم ایران در سازمان ملل تحویل دبیر کل گردید و متعاقباً تا ۲ اردیبهشت ۶۶، ۲۶ نامه پیرامون حملات شیمیایی عراق به مناطق عملیات کربلای ۴، کربلای ۵، کربلای ۶ و کربلای ۸ و هچنین حمله شیمیایی به روستا‌های کردستان و کرمانشاه به همراه اسناد و دلایل آن­ها نگاشته و تحویل دبیر کل گردید.

دبیر کل در این چهار ماه صرفاً به صدور بیانیه ۱۶ دی ۱۳۶۵ (۶ ژانویه ۱۹۸۷) بسنده نمود؛ که در آن از سرگیری استفاده از سلاح شیمیایی محکوم شده بود و شورای امنیت با صدور بیانیه S/۱۸۶۱۰ مورخ ۲۶ دی ۱۳۶۵ (۱۶ ژانویه ۱۹۸۷) از شدت گرفتن مخاصمات میان دو کشور عمیقاً اظهار نگرانی کردند و بس!

سکوت مجامع بین‌المللی موجب شد عراق بار دیگر همزمان با عملیات خیبر (اسفند ۱۳۶۲) در منطقه عملیاتی طلاییه-جزایر مجنون به طرز وسیع و بی سابقه‌ای از سلاح شیمیایی علیه نیرو‌های استفاده کند.

عراق از کجا تسلیحات شیمیایی خرید؟

منابع تامین کننده تسلیحات شیمیایی برای عراق، به طور عمده، دو کشور انگلستان و آلمان غربی بودند. علاوه بر این، دلایل زیادی برای ارسال تسلیحات شیمیایی از کشور‌های شوروی (سابق)، آمریکا، یوگسلاوی (سابق)؛ بلژیک، ایتالیا، اسپانیا، چین، آفریقای جنوبی و شیلی به عراق وجود دارد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱ اسفند۱۳۶۴ یک منبع وزارتخانه انگلیس فاش کرد که انگلیس مقادیری مواد شیمیایی که در ساخت سلاح‌های شیمیایی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد به عراق صادر گردیده است.

مدارک و شواهد کافی وجود دارد که ایالات متحده در جنگ تحمیلی بزرگترین حامی رژیم صدام و تامین کننده اصلی سلاح‌های شیمیایی و کشتارجمعی لجستیکی بوده، در این راستا به جهت کاربرد اینگونه سلاح‌های مرگبار که با پشتیبانی اطلاعاتی ایالات متحده انجام گردید متجاوز از ۶۵۰۰۰ نفر از ایرانیان با این سلاح‌ها مصدوم و مجروح و یا یه شهادت رسیدند و هزاران نفر نیز طی دو دهه گذشته از آثار و صدمات بکارگیری این سلاح‌ها در رنج و بیماری هستند.

در طول جنگ تحمیلی بین سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۸هفت بازرسی از طرف تیم‌های بازرسی سازمان ملل انجام شد، ۶ تیم به مناطق جنگی فرستاده شد و یک تیم هم با قربانیان تسلیحات شیمیایی را در بیمارستان‌های انگلیس -بلژیک-آلمان ملاقات کرد.

گزارش این هیات، که بازدیدشان از ۲۳ تا ۲۹ اسفند صورت پذیرفت حکایت از کاربرد گاز‌های خردل و تابون از طریق بمباران هوایی داشت که دبیر کل و مجمع عمومی تسلیم شد.

درنهایت شورای امنیت اقدام به صدور ۴ بیانیه و ۲ قطعنامه کرد: بیانیه ۳۰ مارس ۱۹۸۴ که صرفا به محکوم کردن کاربردسلاح شیمیایی پرداخته بود، بیانیه ۲۵ آوریل ۱۹۸۵ که اذعان کرده بود سلاح شیمیایی علیه نیرو‌های ایران بکاررفته است، بیانیه ۲۱ مارس ۱۹۸۶ که برای نخستین بار از عراق به عنوان به کاربرنده سلاح شیمیایی یاد کرد و کاربرد این سلاح را محکوم کرد و بیانیه ۱۴مه ۱۹۸۷ که اشاره می‌کند غیرنظامیان در ایران بر اثر سلاح‌های شیمیایی مجروح شدند.

دو قطعنامه‌ای هم که به شورای امنیت به سلاح شیمیایی توجه می‌کند: یکی قطعنامه ۶۱۲ است که بازهم در آن از عراق به عنوان استفاده کننده از این سلاح یاد نمی‌کند، اما از تمامی کشور‌ها درخواست می‌کند که برای ادامه اعمال یا برقرای کنترل شدید بر صدور تولیدات شیمیایی که در ساخت سلاح‌های شیمیایی به کار گرفته می‌شود به طرف‌های مخاصمه تلاش بیشتری داشته باشند؛ و دیگری قطعنامه ۶۲۰ می‌باشد که استفاده از سلاح‌های شیمیایی علیه ایران شدت و تکرار پیدا کرده است. این قطعنامه مهمترین سندی است که شورای امنیت در طی هشت سال استفاده مکرر عراق از سلاح‌های شیمیایی علیه افراد غیرنظامی و نظامی ایران صادر کرده است.

جمهوری اسلامی در این راستا درباره چگونگی کاربرد توسعه توانایی‌های جنگ افزار‌های شیمیایی عراق، طی سندی که به کنفرانس خلع سلاح ارائه کرد تعداد تک‌های شیمیایی عراق را از دی ماه ۱۳۵۹ تا اسفند ۱۳۶۶، ۱۴۲ مورد تک با ۴۴ هزار قربانی ذکر کرد.

بیش از ۶۰ هزار جانباز شیمیایی

همان طور که تسنیم نوشته، محمد اسفندیاری رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی بنیاد شهید و امور ایثارگران اعلام کرده است که مجموعا ۵۴۸ هزار و ۴۹۹ نفر جانباز در سراسر کشور داریم که از این تعداد ۵۱۷ نفر جانباز شیمیایی شدید، ۱۶ هزار و ۴۸۶نفر شیمیایی متوسط و۴۲ هزار و ۹۳۵ نفر شیمیایی خفیف هستند.