گزارش‌های مغرضانه گروسی زمینه‌ساز جنگ ایران و اسرائیل

دومین نشست فوق‌العاده شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پی حملات نظامی به تأسیسات هسته‌ای ایران، با ابراز نگرانی گسترده کشورهای عضو نسبت به تبعات این اقدامات تجاوزکارانه و تاکید بر لزوم احترام به حقوق بین‌الملل، حفظ نظام عدم اشاعه و بازگشت به مسیر دیپلماسی پایان یافت.

 زمینه‌سازی برای تجاوز  از  دل گزارش‌های مغرضانه گروسی

رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از زمان تصدی این سمت در سال ۲۰۱۹، بارها با گزارش‌های جانبدارانه و سیاسی، برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران را زیر سؤال برده است. این گزارش‌ها که اغلب با فشار تروئیکای اروپا (بریتانیا، فرانسه، آلمان) و آمریکا تهیه می‌شدند، اتهامات بی‌اساسی علیه ایران مطرح می‌کردند، در حالی که خود گروسی در ۲۸ ژوئن ۱۴۰۴ اعتراف کرد هیچ شواهدی از تلاش ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای وجود ندارد. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، این اعتراف را «بسیار دیر» خواند و گفت «گروسی این حقیقت را در گزارش جانبدارانه خود پنهان کرد تا قطع‌نامه‌ای علیه ایران در شورای حکام تصویب شود». این قطع‌نامه که در شصتمین روز مهلت ادعایی دونالد ترامپ برای مذاکره تصویب شد، بهانه نهایی برای حملات اسرائیل و آمریکا را فراهم کرد. گروسی با پنهان‌کاری عمدی، زمینه حقوقی و سیاسی این تجاوز را مهیا کرد.

 نقش گروسی در یک سناریوی هماهنگ

حملات اسرائیل و آمریکا به ایران نتیجه یک سناریوی از پیش طراحی‌شده بود که آژانس و گروسی در آن نقش کلیدی داشتند. در ابتدای سال ۱۴۰۴، ترامپ یک فرصت ۶۰روزه‌ برای مذاکره با ایران اعلام کرد. اما مذاکرات غیرمستقیم در عمان با تحریم‌های جدید علیه بخش نفت و پتروشیمی ایران همراه شد که نشان‌دهنده عدم صداقت واشنگتن در پیشبرد مذاکرات مؤثر و جدی بود. اروپا نیز به جز یک نشست در استانبول، از گفت‌وگو با ایران امتناع کرد و مواضع ضدایرانی خود را تشدید کرد. در شصتمین روز، شورای حکام آژانس، با پیش‌نویس تروئیکای اروپا و گزارش گروسی، قطع‌نامه‌ای علیه ایران تصویب کرد که ۱۹ عضو به آن رأی مثبت دادند و چین، روسیه و بورکینافاسو آن را رد کردند. تنها ۲۴ ساعت بعد، اسرائیل حملات خود را آغاز کرد و آمریکا نیز به آن پیوست. این توالی زمانی، نشان‌دهنده هماهنگی میان غرب، اسرائیل و گروسی است که آژانس را به ابزاری سیاسی برای توجیه تجاوز تبدیل کرد.

 تنزل جایگاه مدیر کل آژانس تا ابزار سیاسی تل‌آویو  و واشنگتن

بی‌شک انتخاب گروسی به‌عنوان مدیر کل آژانس، نتیجه بازی‌های سیاسی غرب بود که همواره افراد همسو با منافع خود را در رأس نهادهای بین‌المللی قرار می‌دهد. بنابراین کارنامه وی (گروسی) به خوبی تنزل جایگاه مدیر کل آژانس در حد ابزار سیاسی تل‌آویو و واشنگتن را نمایان می‌کند. گروسی با گزارش‌های مغرضانه و عدم محکومیت حملات اسرائیل به تأسیسات ایران، به مهره‌ای در خدمت تل‌آویو و واشنگتن بدل شد. مقامات ایرانی، از عباس عراقچی، وزیر امور خارجه تا کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه، علی لاریجانی، محمدجواد ظریف و... واکنش‌های تندی به گروسی نشان دادند. بقایی گزارش‌های او را «جانبدارانه» خواند که بهانه تجاوز را فراهم کرد. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه پیشین ایران هم در ایکس نوشت: «گزارش غیرمسئولانه گروسی خسارات جبران‌ناپذیری به آژانس وارد کرد. او باید به‌خاطر همدستی در مرگ بی‌گناهان پاسخ‌گو شود». علی لاریجانی به صراحت عنوان کرد که «به حساب گروسی هم می‌رسیم، اما امروز وقتش نیست».

همه این مواضع نشان‌دهنده خشم عمیق تهران از نقش مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در شهادت هم‌وطنان ایرانی، تخریب زیرساخت‌ها و فاجعه فعلی در کشور است تا جایی که کاظم غریب‌آبادی (معاون حقوی وزارت امور خارجه)، گروسی را «شریک جنایت» دانست و او را فاقد صلاحیت برای مدیریت آژانس خواند. سازمان انرژی اتمی ایران نیز در نامه یکشنبه خود به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بعد از تجاوز و حملات ایالات متحده به اماکن هسته‌ای کشور، با تأکید بر پیگیری حقوقی، گروسی را به همدستی با متجاوزان متهم کرد. این واکنش‌ها، نشان‌دهنده عزم ایران برای افشای نقش مخرب آژانس و پاسخ‌گویی گروسی در مراجع بین‌المللی است. کاظم غریب‌آبادی نیز تأکید کرد که نقش مخرب گروسی در شورای امنیت مستند خواهد شد. سازمان انرژی اتمی ایران نیز در نامه‌ای به گروسی، از پیگیری حقوقی بی‌عملی و همدستی او با این جنایات خبر داد. گروسی با پنهان‌کردن حقیقت صلح‌آمیزبودن برنامه ایران، بهانه‌ای برای قطع‌نامه شورای حکام فراهم کرد که مستقیما به تجاوز منجر شد.

 ادعای عجیب سفر به تهران

جالب اینجاست گروسی با چنین کارنامه‌ای که از خود به جای گذاشته، در نشست اضطراری شورای امنیت در ۱ تیرماه ۱۴۰۴، مدعی شد آماده سفر به تهران است تا «کاربرد صلح‌آمیز فناوری هسته‌ای ایران» را تضمین کند. او بدون محکوم‌کردن حملات آمریکا و اسرائیل، از دهانه‌های ناشی از بمب‌های سنگرشکن در فردو سخن گفت و خواستار اعزام بازرسان و بررسی ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد شد. با توجه به سوابق مدیر کل آژانس و ذیل یک گزاره محتمل، این ادعای گروسی، نه در راستای وظایف فنی آژانس، بلکه با اهداف سیاسی و امنیتی مطرح شد. گروسی به‌عنوان ابزاری در خدمت تل‌آویو و واشنگتن، به دنبال ارزیابی دقیق خسارات برای برنامه‌ریزی اقدامات بعدی احتمالی است. ایران که پیش‌تر تجهیزات حیاتی خود را از تأسیسات خارج کرده بود، این پیشنهاد را تلاشی برای نفوذ و جاسوسی می‌داند. عدم محکومیت تجاوزات توسط گروسی، این ظن را تقویت می‌کند که او در پی کسب اطلاعات برای متجاوزان است، نه اجرای وظایف آژانس. پیرو این نکته، اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی، در گفت‌وگویی اعلام کرد که «به شورای عالی امنیت ملی پیشنهاد دادم که ورود گروسی به ایران را برای همیشه منع کند».

 تضعیف اعتبار  آژانس و NPT

رفتار گروسی، اعتبار آژانس و رژیم عدم اشاعه را به شدت خدشه‌دار کرد. آژانس که باید حافظ استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای باشد، به ابزاری سیاسی برای توجیه تجاوز تبدیل شد. قطع‌نامه شورای حکام که بر اساس گزارش‌های گروسی تصویب شد، نه‌تنها نقض ماده ۴ NPT بود که حق ایران برای فعالیت صلح‌آمیز را تضمین می‌کند، بلکه بهانه‌ای برای جنگ‌افروزی شد. این امر، اعتماد کشورهای غیرهسته‌ای به آژانس را تضعیف کرده و می‌تواند بدعتی خطرناک برای حملات مشابه به دیگر اعضا ایجاد کند. ظریف با هشتگ «عزل گروسی» خواستار پاسخ‌گویی او شد، در حالی که ایران با استناد به ماده ۵۱ منشور ملل متحد، حق دفاع مشروع خود را محفوظ می‌داند. در مجموع باید تصریح کرد که نقش گروسی در تجاوز به ایران، فراتر از یک خطای مدیریتی، خیانتی به اصول آژانس و صلح جهانی بود. او با پنهان‌کردن حقیقت و ارائه گزارش‌های مغرضانه، بهانه حقوقی برای قطع‌نامه‌ای فراهم کرد که به حملات اسرائیل و آمریکا منجر شد. گروسی و آژانس، در این بزنگاه تاریخی، نه‌تنها صلح را پاس نداشتند، بلکه در برابر زورگویی سکوت کردند