بازگشت القاعده...!

چگونه ممکن است که القاعده در تمام خاورمیانه و شمال آفریقا و اکنون در بخش بزرگی از آفریقایِ سیاه گسترده شده باشد؟ آن‌هم بعد از این‌که ایالات متحده آمریکا بیش از یک بیلیون دلار هزینه کرد تا القاعده را در افغانستان و پاکستان از بین ببرد؟

پاسخ ساده است. القاعده به عنوان سازمان و خطر، تقریبا وجود ندارد. اما غرب نام القاعده و «تروریسم» را به هر گروه مسلحی می‌چسباند که با نفوذ غرب، فساد یا تهدید و فشار در آسیا و آفریقا مبارزه می‌کند. القاعده هیچ جا نیست اما همه جا حضور دارد. اگر یک گروه شورشی دنبال نام باشد، اعلام وفاداری به القاعده‌ای که هیج کجا وجود ندارد، سریع‌ترین راه [برای برسر زبان‌ها افتادن] است.

برای مثال عراق را در نظر آورید که اکنون در استان الانبارش جنگ بین دولت شیعه و شبه‌نظامیان سنی به شدت در جریان است. جالب این‌که کانون قیام سنی‌ها فلوجه است که به دست تفنگ‌داران آمریکایی تقریبا با خاک یک‌سان شد و برای هشدار به عراقی‌هایی که از خود دفاع می‌کردند با خمپاره‌های اورانیوم و فسفرسفید که ممنوع است، نابود شد.

بعد از آن‌که نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۰۳ وارد عراق شدند، چندین گروه مقاومت عراقی تشکیل شدند که شروع به مبارزه با آمریکایی‌ها و متحدان جدید شیعی آن‌ها کردند. حزب بعث صدام حسین و نظامیان سابق در بین این نیروها قوی‌تر بودند. همان‌گونه که من در آن زمان در شبکه‌های بزرگ تلویزیونی در آمریکا هم می‌گفتم، در عراق، القاعده و بمب اتمی وجود نداشت. باید از طرف به اصطلاح القاعده‌ی عراق از جورج بوش تشکر بکنید.

واشنگتن به مدد جادویِ فریب، با رسانه‌های جمعی توانست توجه‌ها را از همه‌ی گروه‌های مقاومت سنی - یا به قول آمریکا «تروریست‌ها»- بردارد و معطوف گروهی از کسانی کند که که سر می‌بُرند، آن‌هم به رهبری شخصیت مرموزی مانند ابومصعب الزرقاویِ اردنی. بقیه‌ی گروه‌های مقاوت خیلی ساده از نظرها پنهان ماندند.

چندتایی از آن‌ها دوباره پیدا‌یشان شده، به ویژه «دولت اسلامی عراق و شام» یا داعش. این تشکیلات را رسانه‌های غربی همواره «مربوط با القاعده» اعلام می‌کنند. گرچه دلیلی برای این رفتار در دست نیست. حکومت عراق نیز که پیوسته خشن‌تر می‌شود ادعا کرده در استان الانبار علیه القاعده می‌جنگد.

ذکر نام حساسیت برانگیز القاعده، جمهوری‌خواهان و نومحافظه‌کاران آمریکا را به دست و پا انداخته است. اینان می‌خواهند که دولت اوباما کاری صورت دهد. شاید دوباره به عراق نیرو بفرستد؟ حدود ده هزار سرباز آمریکایی در کویت در نزدیکی مرز عراق مستقرند.

هم اکنون نیروهای مخصوص آمریکا، پهپادها، هواپیماهای جنگنده و مزدوران سیا در اطراف فلوجه و رمادی در حال عملیات هستند. سیا مانند سال‌های گذشته میلیون‌ها دلار به قبایل سنی برای مبارزه با نیروهای مخالف دولت می‌پردازد.

عجیب به نظر می‌رسد، اما ایالات متحده در حال بررسی است که هلیکوپترهای جنگی از روسیه بخرد و در اختیارحکومت عراق بگذارد، همان کاری که اکنون برای حکومت افغانستان می‌کند.

در گفت‌وگویی درباره‌ی افغانستان، وزیرسابق دفاع امریکا، لئون پانه‌تا اذعان کرد که در افغانستان هیچ‌گاه بیش از ۲۵ تا ۵۰ نفر از اعضای القاعده وجود نداشته است. اما اکنون القاعده در پاکستان، اردن، عربستان سعودی، یمن و در تمام شمال آفریقا، نیجریه، مالی و جمهوری آفریقای مرکزی ظاهر شده است. نیروهای مقاوت ضد غربی در سومالی، الشباب، نیز«مرتبط با القاعده» اعلام می‌شود.

در زمان جنگ سرد تقریبا تمام نیروهایی که مخالف سلطه‌ی غرب بودند، کمونیست اعلام می‌شدند. امروز القاعده جای کمونیسم را روی برچسب زنگ آژیر گرفته است. باور گسترده - اما احتمالا غلط - در دنیا مبنی بر این‌که القاعده‌ی اسامه بن لادن، مسوول حوادث یازده سپتامبر است؛ هر آن‌چه را با القاعده «مربوط» است چون حیوانی وحشی برای شکار آزاد اعلام کرده است.

دشمنان را «تروریست» خواندن روش مکارانه‌ای است که هرگونه مشروعیت را از آنان سلب کرده و تمام حقوق سیاسی و انسانی را از آنان دریغ بدارند. اسراییل این کار را با موفقیت زیاد انجام می‌دهد و این بلا را سر فلسطینی‌های نگون‌بخت می‌آورد که با ندانم‌کاری بهانه به دست می‌دهند، به این شکل که علیه غیرنظامیان بمب منفجر می‌کنند.

به هرتقدیر، مشکلِ عیان اینجا این است که این شیوه‌ی عمل باعث شده «تروریست‌ها» بی‌وقفه پشت‌بند پیدا کرده‌اند و این فشار ایجاد شده که کاری علیه آن‌ها صورت گیرد. موضوعی که بیان شد به همراه مساله‌ی نفت خام دلیل این است که نیروهای مخصوص ایالات متحده اکنون در تمام آفریقا گوش خوابانده‌اند. این «جنگ طولانیِ» بی پایان است که محافل نظامی و نومحافظه‌کار آمریکا خواهان آن هستند و به ویژه دوایت آیزنهاور در دهه‌ی پنجاه، گویی که آینده را می‌بیند، نسبت به آن هشدار داده بود.

مصرمثال غم‌بار دیگری در این مورد است که تبلیغات چگونه به واقعیت می‌پیوندد. اکثریت مردم مصر در یک انتخابات آزاد، دولتی دموکرات را برگزیده است و رهبران این دولت اکنون به عنوان «تروریست» محکوم می‌شوند، از سوی ژنرال‌های جنایت‌کاری که دولت قانونی را در قاهره سرنگون کرده‌اند. هرکس جرات کند علیه دولت نظامی مورد حمایت آمریکا و عربستان کاری صورت دهد، «تروریست» است. خودرویی که می‌راند تروریستی است و غذایی که تناول می‌کند تروریستی است و بچه‌هایش تروریست هستند.

اریک مارگولیس/ آنتی کریگ