خواص درمانی گیاه کاسنی که بهتر است از آن غافل نشوید

این گیاه نه‌تنها در بهبود عملکرد کبد و دستگاه گوارش مؤثر است، بلکه به‌عنوان یک نوشیدنی خنک‌کننده در تابستان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه، با توضیحات علی فرضی‌نژاد، مدیر مرکز خدمات تخصصی گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی ایلام، به بررسی ویژگی‌ها، نحوه کشت و مهم‌ترین خواص درمانی این گیاه می‌پردازیم.

معرفی گیاه کاسنی و ویژگی‌های ظاهری آن

علی فرضی‌نژاد، مدیر مرکز خدمات تخصصی گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی واحد استان ایلام، در خصوص خواص این گیاه دارویی به ایسنا گفت: کاسنی با نام علمی (Cichorium intybus L) از خانواده (Asteraceae)، گیاهی علفی است که در نواحی مختلف به‌صورت‌های یکساله، دوساله یا چندساله در می‌آید، کاسنی دارای برگ‌ها کشیده بوده یعنی عرض برگ نسبت به طول آن خیلی کمتر و تیره رنگ است، ریشه کاسنی تلخ‌مزه و مانند ریشه هویج ضخیم و طول آن به ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر می‌رسد، به رنگ قهوه‌ای ولی اگر قطع شود رنگ مایل به سفید نمایان می‌شود.

درون ریشه آن شیراب‌های شیری رنگ جریان دارد ریشه کاسنی در پاره‌ای از کشورها پس از خشک کردن و بو دادن به جای قهوه مصرف می‌شود، گل‌های زیبا و آبی رنگ کاسنی در تابستان از تیر تا شهریور ظاهر می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: گل‌ها زبانه‌ای و متعدد به‌صورت فشـرده در گـل‌آذیـن کپه (کاپیتول یا کلاپرک) و انتهای شاخه‌های جانبی قرار می‌گیرند، کپه‌ها به رنگ آبی یا سفید و به تعداد زیاد و فاصـله‌دار در طول محور دراز و در انتهای انشعاب‌ها قرار دارند، گل‌ها در روز و هوای آفتابی شکفته می‌شوند و در هوای بارانی و غروب آفتاب به‌حالت ناشکفته می‌مانند.

مدیر مرکز خدمات تخصصی گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی واحد استان ایلام توضیح داد: برای استفاده دارویی ریشه، برگ، دانه، گل و تقریباً تمامی اعضای کاسنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

- نام علمی: Cichorium intybus L از خانواده Asteraceae
- ویژگی‌ها: گیاهی علفی با برگ‌های کشیده و تیره‌رنگ
- ریشه: تلخ‌مزه، ضخیم و شبیه به هویج با طول ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر
- گل‌ها: آبی‌رنگ که از تیر تا شهریور ظاهر می‌شوند و در هوای آفتابی شکفته می‌شوند.

ریشه کاسنی پس از خشک و بو داده شدن در برخی کشورها به‌جای قهوه مصرف می‌شود.

نحوه کاشت و پرورش کاسنی

وی در خصوص چگونگی کاشت این گیاه دارویی گفت: کاسنی محصول آب و هوایی است که دارای فصل نسبتاً سرد است، گرمای شدید هوا باعث زود بذر دادن آن می‌شود، کمبود آب از عوامل مهم محدودکننده رشد آن است، کاسنی در انواع اقلیم‌ها به‌خصوص در مناطق معتدله می‌روید، مناسب‌ترین زمین برای این گیاه خاک‌های لومی سبک با مقدار زیادی مواد آلی و همچنین زمین‌های آهکی - رسی با رطوبت کافی است.

فرضی‌نژاد افزود: کاسنی را به وسیله بذر ازدیاد می‌کنند، قبـل از کاشت بذر لازم است که بذرها را به مدت ۱۸ تا ۲۴ ساعت در آب ولرم خیساند، سپس در عمـق ۲ سانتی‌متری خاک کاشته می‌شوند. بذرها بعد از دو هفته جوانه می‌زنند، حداقل درجه لازم برای جوانه‌زنی ۴ تا ۶ درجه در شرایط آفتابی است و کاشت دانه در زمین ممکن است با دست یا ماشین‌های مخصوص انجام گیرد.

- آب و هوا: مناسب برای مناطق معتدل و خنک (گرمای شدید باعث زودبذری آن می‌شود)
- خاک: لومی سبک با مواد آلی یا خاک‌های آهکی-رسی با رطوبت کافی
- روش کاشت: از طریق بذر پس از خیساندن در آب ولرم به مدت ۱۸ تا ۲۴ ساعت
- عمق کاشت: ۲ سانتی‌متر با جوانه‌زنی پس از دو هفته

بخش‌های مورد استفاده و خواص دارویی کاسنی

وی در ادامه توضیح داد: کاسنی از نظر دارویی گیاهی با خواص فراوان است که از ریشه و قسمت‌های خشک شده آن که بر سطح زمین قرار دارند، برای تهیه مصارف دارویی استفاده می‌کنند. کاسنی به روش‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی کاربردی ترین نوع این گیاه، عرق معروف آن است.

این کارشناس ارشد گیاهان دارویی تشریح کرد: مدت زمان زیادی است که در طب سنتی از عرق کاسنی برای تصفیه کبد و خون استفاده می‌شود. امروزه تحقیقات نشان داده‌اند که گیاه کاسنی (Chicory) سلامت دستگاه گوارش را بهبود می‌بخشد، به درمان دیابت کمک می‌کند، علائم آرتریت و مشکلات مفصلی را کاهش می‌دهد، عملکرد سد محافظ پوست را تقویت می‌کند و حتی در کاهش وزن نقش دارد

وی اضافه کرد: تابستان با گرمای شدید و روزهای بلندش نیازمند نوشیدنی‌هایی است که نه تنها تشنگی را برطرف کنند بلکه خنکی و تازگی را نیز به همراه داشته باشند. دمنوش‌های تابستانی و عرقیجات گیاهی علاوه بر داشتن این ویژگی‌ها، خواص زیادی برای سلامت بدن نیز دارند.

- قسمت‌های مصرفی: ریشه، برگ، دانه و گل
- مصارف دارویی: تهیه عرق کاسنی، دمنوش و شربت
- خواص درمانی:
- تصفیه کبد و خون
- بهبود سلامت دستگاه گوارش
- کمک به کنترل دیابت
- کاهش علائم آرتریت
- تقویت پوست و کاهش وزن

کاسنی، نوشیدنی تابستانی با فواید فراوان

فرضی‌نژاد گفت: یکی از پرمصرف ترین عرقیجات گیاهی که تولید می شود، عرق کاسنی است که دارای خواص بسیار زیادی است و مهم ترین آن را می‌توان درمان گرمازدگی دانست، ساختار متفاوت این گیاه موجب می‌شود تا حرارت بدن به‌سرعت تسکین یابد، از دیگر خاصیت‌های مفید آن می‌توان به تب‌بر بودن، کاهش کلسترول خون، تقویت پوست و ... را نام برد، شربت کاسنی یکی از خوش طعم‌ترین و گواراترین نوشیدنی‌هایی است که می توان در فصل تابستان تهیه کرد.

- عرق کاسنی: درمان گرمازدگی و تب‌بر
- شربت کاسنی: گوارا و خنک‌کننده در تابستان
- کاهش کلسترول خون و تقویت پوست از دیگر فواید آن است.