بازار۷هزارمیلیاردی آموزشگاههای کنکور

پارسینه: نتیجه بررسیهای کمیسیون آموزش مجلس نشان میدهد گردش مالی مؤسسات آمادگی کنکور در سال به رقمی حدود 7هزار میلیارد تومان میرسد. در حالی که کل گردش مالی وزارت آموزش و پرورش با 12میلیون دانشآموز و یک میلیون معلم چیزی در حدود 11هزار میلیارد تومان است مشکل اصلی، مؤسسات غیرمجاز هستند که با تبلیغات رنگارنگ و اغواکننده، نظام آموزشی را با مشکل روبهرو کردهاند. متأسفانه پایگاه تبلیغاتی آنها هم صدا و سیما است که برخلاف قانون اقدام به تبلیغات گسترده سی دیهای آموزشی و آزمونهای آزمایشی آنها میکند.

ë قانون جذب و پذیرش دانشجو سال گذشته با این هدف تصویب شد که داوطلبان فرصت برابر برای ورود به دانشگاه داشته باشند. اما با اجرای این طرح در عمل میبینیم که همچنان چیزی از نگرانی داوطلبان و خانوادهها کاسته نشده و استرس کنکور همچنان باقی است. حال سؤالی که مطرح میشود این است که آیا قانون جذب و پذیرش دانشجو که سال گذشته به تصویب رسید حقوق دانشآموزان را تأمین میکند؟
دکتر قاسم جعفری: جوانان از تأثیرگذارترین اقشار جامعه هستند که نقش مهمی در رشد و توسعه کشور داشته و دارند. ورود به دانشگاه و تحصیلات عالیه نیز با توجه به جایگاه و ارزش اجتماعی و فرهنگی که برای افراد ایجاد میکند به یکی از اهدف جوانان تبدیل شده تا از این طریق هم در توسعه کشور سهیم باشند و هم جایگاه اجتماعی خودشان را ارتقا دهند. ورود به دانشگاه به خودی خود اتفاق بسیار خوبی است که جوانان به فکر تحصیلات عالیه هستند اما آنچه در سالهای برگزاری کنکور اتفاق افتاده نابسامانی در پذیرش دانشجو و به دنبال آن رشد قارچ گونه مؤسسات آمادگی کنکور است که زمینه سوءاستفاده مالی را فراهم کرده است که البته عوارض اقتصادی، اجتماعی و آسیبهای روانی نیز به همراه داشته است. از این رو سال گذشته نمایندگان مجلس شورای اسلامی به منظور عدالت آموزشی، قانون سنجش و پذیرش دانشجو را تصویب کردند تا با توجه به سوابق سه سال تحصیلی دانشآموزان، پذیرش دانشجو اعمال شود و 85درصد ظرفیت دانشگاهها از این طریق دانشجو جذب کنند. در باقی 15درصد ظرفیت دانشگاهها علاوه بر سوابق تحصیلی کنکور نیز برگزار شود. براساس این قانون آموزش و پرورش موظف است که سازوکار امتحانات هماهنگ کشوری و بررسی سوابق تحصیلی را در سه سال دبیرستان فراهم کند. بنده معتقدم اگر این قانون بدرستی از سوی وزارتخانههای علوم، آموزش و پرورش و بهداشت اجرا شود گام محکمی در حذف تدریجی کنکور و تأمین حقوق دانشآموزان برخواهیم داشت. اگر آزمونهایی که هر سال توسط وزارت آموزش و پرورش برگزار میشود استاندارد باشد میتواند در نحوه پذیرش دانشجو در دانشگاهها بسیار مؤثر باشد. اجرای درست قانون سنجش و پذیرش دانشجو با استاندارد شدن آزمونهای آموزش و پرورش ایجاد میشود و همین موضوع ایجاب میکند که ما مسیر حذف تدریجی کنکور را پیش رویم. عدالت آموزشی در کنکور باید به گونهای لحاظ شود تا در حق هیچ دانشجویی اجحاف نشود و بدونشک حذف کامل کنکور نیاز به تمهیدات ویژهای دارد.
چهاربند: باید توجه داشته باشیم که وظیفه آموزش و پرورش تربیت دانشآموز برای ورود به دانشگاه است نه کنکور و این روش پذیرش دانشجو با برگزاری کنکور به شکل کنونی مغایر با پرورش خلاقیت است. الان دو نظام آموزشی ما تحت تأثیر کنکور است. این روش پذیرش، هم نظام آموزشی ما را در مدارس تحت فشار قرار داده و هم آموزش عالی را از برخورداری از دانشآموز با کیفیت بیبهره میکند. بنده معتقدم که مصوبه سنجش و پذیرش دانشجو هم که سال گذشته در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید هیچ کمکی به شکستن سد کنکور و منطقی کردن پذیرش دانشجو نخواهد کرد و با اجرای این قانون عدالت آموزشی مدنظر مسئولان محقق نخواهد شد. در قانون آمده که 85درصد رشته محلها بدون کنکور باشد در حالی که مشکل و رقابت در آن 15درصد است وگرنه با300هزار صندلی خالی دانشگاهها به طور عملی نیاز به کنکور در بسیاری از رشته محلها از میان رفته است. چرا که با این قانون همچنان داوطلبان برای 15درصد رشته محلها رقابت سختی میکنند. ضمن آنکه آموزش و پرورش به غیر از آنکه متأثر از نظام سنجش و پذیرش باشد از گسترش آموزش عالی تأثیر میگیرد. اگر الآن دانشگاهها با300هزار صندلی خالی روبهرو هستند اشتباه در توسعه آموزش عالی است که هزینه آن را نیز دولت میپردازد. این موضوع نشان میدهد ما در توسعه آموزش عالی دچار اشکال و انحراف شدیم و نتوانستیم برای رشتههای خود برندسازی کنیم و این عدم تعادل نداشتن باعث شده که فشارش به مردم تحمیل شود.
عرب پور: در بحث کنکور بعضی از مسئولان به گونهای در خصوص صندلی های خالی صحبت میکنند که گویا سازوکار مشخصی برای ورود به رشته و دانشگاههای پر متقاضی وجود دارد. اما واقعاً صندلی خالی کجاست؟! و ما به کدام رشته و دانشگاه میگوییم صندلی خالی؟!! صندلی خالی یعنی دانشگاه پیام نور، دانشگاه مجازی و برخی رشتههای دانشگاه آزاد و غیر دولتی و... آیا براستی در دانشگاه شریف، تهران، امیرکبیر صندلی خالی داریم؟ آیا در رشتههای پرمتقاضی افزایش ظرفیت داشتهایم؟! در کجای این قانون حقوق دانشآموزان تأمین میشود؟! نه خیر... بنده میگویم نه تنها ظرفیت در رشته و دانشگاههای روزانه و پر متقاضی بیشتر نشده بلکه کاهش هم پیدا کرده است. نمونه آن هم کاهش چشمگیر ظرفیت رشته پزشکی است. ضمن اینکه الان رقابت داوطلبان برای ورود به دانشگاه و رشتههای پر متقاضی خیلی بیشتر شده است و همین امر نیز باعث تمایل شرکت داوطلبان به ورود به دانشگاه به کلاس آمادگی کنکور است.
و اینکه بگوییم در کلاسهای آمادگی کنکور شرکت نکنید چرا که کتاب مدارس کافی است حرف درستی نیست. چون در این رقابت تنگاتنگ که هر سؤال و نکتهای سرنوشت داوطلبان را تغییر میدهد شرکت در کلاسهای کنکور که در آنها به نکات ریز توجه میشود تأثیرگذار است. زیرا خانوادهها اکنون میدانند که صرف ورود به دانشگاه و گرفتن یک مدرک از فلان دانشگاه تضمینکننده قوی برای شغل و آینده فرزندشان نیست بلکه دانشگاههای معتبر هستند که میتوانند در آینده شغلی او تأثیر بگذارند.
ë نحوه فعالیت مؤسسات آمادگی کنکور نیز در این سالها مورد انتقادهای جدی قرار گرفته است. همچنین گفته میشود این مؤسسات آزادانه قوانین حقوقی در تبلیغات را نادیده میگیرند و در این سالها به بنگاه بزرگ اقتصادی تبدیل شدهاند. حال سؤالی که مطرح میشود این است که آیا نقش این مؤسسات در ارتقای سطح آموزش داوطلبان مفید است؟ و آیا نظارتی بر فعالیت این مؤسسات میشود؟
جعفری: رشد جمعیت متقاضی ورود به دانشگاه بویژه در متولدان دهه 60 و فضای محدود دانشگاهها جوانان را با سدی به نام کنکور مواجه کرد که همین امر باعث احساس نیاز کاذبی شد که برای ورود به دانشگاه باید در آموزشگاههای علمی خارج از مدارس شرکت کرد تا سد کنکور را شکست. از سویی مؤسسات آمادگی کنکور هم با تبلیغات رنگارنگ و اغواکننده بر این فضای احساسی دامن زدند و همین شد که میبینیم. نتیجه بررسیهای ما در کمیسیون آموزش مجلس نیز نشان میدهد گردش مالی مؤسسات آمادگی کنکور در سال به رقمی حدود 7هزار میلیارد تومان میرسد.
در حالی که کل گردش مالی وزارت آموزش و پرورش با 12میلیون دانشآموز و یک میلیون معلم چیزی در حدود 11هزار میلیارد تومان است که همین رقم بالای گردش مالی مشکلاتی را به همراه داشته که باعث نگرانی ما نیز شده است. البته مسئول نظارت بر آموزشگاههای کنکور هم همان ارگانهایی هستند که مجوز صادر میکنند، مانند آموزش و پرورش وزارت ارشاد و علوم. اما متأسفانه در فرآیند صدور مجوز ، نظارت درست و منطقی برعکس مؤسسات علمی آزاد نمیشود. البته نقش آموزشگاهها را در ارتقای سطح علمی دانشآموزان با توجه به نیروی انسانی متخصصی که دارند نمیتوان نادیده گرفت. چرا که مؤسسات علمی آزاد این ظرفیت را دارند تا سطح علمی دانشآموزان و داوطلبان ورود به دانشگاه را افزایش دهند و به جای حافظه محوری فهم و درک دروس را در دانشآموزان تقویت کنند. علاوه بر اینکه اشتغالزایی هم کردهاند اما در کل شرایط کنونی آموزشگاها نامناسب است و باید در این باره کار جدی کرد. توصیه ما به خانوادهها نیز این است که با آگاهی و مشاوره با کارشناسان و به اندازه هوش و استعداد فرزندشان از آنها توقع قبولی در کنکور داشته باشند و فریب مؤسساتی که تضمین قبولی را میدهند نخورند.
چهاربند: در طول چند دهه تاریخ پیدایش کنکور، نه تنها کنکور برای نظام آموزشی مفید نبوده بلکه معتقدم برگزاری کنکورها همواره تأثیر منفی بر نظام تعلیم و تربیت داشته است. متأسفانه نظام آموزش ما نیز همواره تحت تأثیر کنکور قرار گرفته است. به عنوان نمونه در مقطع سوم دبیرستان تنها دو هفته بعد از امتحانات نهایی، آزمون آمادگی کنکور برگزار میشود و بعد از چند روز هم کنکور سراسری. همین موضوع باعث شده نه تنها امتحانات مدارس تحت تأثیر کنکور و آموزشگاهها قرار بگیرد بلکه دغدغه و نگرانی دانشآموزان را به همراه داشته است. فعالیت مؤسسات علاوه بر اینکه بار منفی برای نظام آموزشی داشته حقوق اساسی آنها برای تحصیل رایگان و عدالت آموزشی را هم از میان برده است.
همه ساله تعداد زیادی از مردم به امید موفقیت در کنکور به این مؤسسات مراجعه میکنند. معتقدم یکی از عواملی که باعث شده دانشآموزان به سمت آموزشگاههای علمی گرایش داشته باشند سهمیهبندی مناطق است، به عنوان نمونه در سهمیه بندی مناطق به گونهای برنامهریزی شده که دانشآموزان منطقه یک همواره عقبتر از سایر دانشآموزان در مناطق دیگر کشور قرار بگیرند. همین امر هم موجب شده مسائل روحی و روانی رخ دهد که به دانشآموزان تلقین میشود که برای جبران این فاصله باید به کلاسهای کنکور بروند. از این رو سهمیه بندی مناطق نه تنها باعث گرایش دانشآموزان به سمت کلاسهای آمادگی کنکور شده بلکه به نظر بنده عدالت آموزشی نیز زایل میشود. القای نیاز به شرکت در کلاسهای کنکور به نوعی ایجاد نیاز آفرینی در جامعه است و این از شگردهای تبلیغاتی این مؤسسات است.
عرب پور: من نه تنها شرکت در کلاسهای آمادگی کنکور را نیازی کاذب نمیدانم بلکه معتقدم این یک نیاز واقعی است. حتی به ضرس قاطع میگویم که فرزندان اکثر مسئولان هم یا در آموزشگاههای علمی آزاد شرکت میکنند یا در کلاسهایی که به همین منظور در مدارس تشکیل میشود. وقتی قشر تحصیلکرده و نخبه فرزندان شان در بهترین مدارس و با امکانات در مدارس خوب تحصیل میکنند طبیعی است خانوادههای افرادی که فرزندانشان در محیط های نامناسب تحصیل میکنند دغدغه آموزش داشته باشند و فرزندانشان را به آموزشگاههای آزاد بفرستند تا جبران آن کمبودها شود. ضمن آنکه بنده معتقدم آنچه دانشآموزان را به آموزشگاههای آزاد سوق میدهد نه تبلیغات بلکه نیاز به یادگیری است که در مدارس تأمین نمیشود.
علاوه بر اینکه بخش زیادی از تبلیغات از سوی آموزشگاههای غیر مجازی است که مجوز فعالیت ندارند و برای آموزشگاههای مجاز هم بدنامی داشته اند. بنابراین از مسئولان خواستهایم به این امر رسیدگی کنند. البته معتقدم اینکه بگوییم آموزشگاههای آمادگی کنکور مناسب نیست و آسیب به نظام آموزشی میزند حرف مناسبی نیست چراکه در سالهای اخیر بیشتر مدارس اعم از دولتی و غیردولتی خودشان برگزارکننده کلاس کنکور هستند. به عبارتی آموزشگاهها به درون مدارس رفته و همان هزینه را دریافت میکنند. ضمن اینکه اجاره و هزینههای جانبی ندارند بلکه از همان امکانات آموزشی استفاده میکنند در حالی که آموزشگاههای مجاز خارج از مدارس با کوهی از هزینههای جانبی روبهرو هستند.
عبداللهیان: در بیشتر دانشگاههای معتبر دنیا برای ورود به دانشگاه کنکور وجود دارد و برای داوطلبان ملاک ارزیابی وجود دارد. با اینکه گفته میشود نفرات برتر کنکور در این کلاسها شرکت نمیکنند چندان موافق نیستم، چراکه با چند نفر از نفرات برتر کنکور که صحبت کردهام آنها با صراحت گفتهاند از منابع کمک آموزشی به انواع مختلف، شرکت در کلاسها و خرید کتاب و جزوه یا تست زنی و... در آموزشگاههای آمادگی کنکور به نحوی استفاده کرده یا شرکت داشتهاند. علاوه بر اینکه نباید در بحث آموزشگاههای کنکور زیاد حساسیت به خرج داد چراکه آموزشگاهها پاسخی است به نیاز دانشآموزان. در این رقابت سخت برای ورود به دانشگاه نیاز به برخی روش و تکنیکها است که منجر میشود داوطلب بتواند نتیجه مطلوب را بیاموزد. زمانی که داوطلبی میبیند دانشآموزی با وجود فهرست نمرات خوب در مدرسه در کنکور نتیجه مطلوب نمیگیرد ناخودآگاه به سمت شرکت در کلاسهای آمادگی سوق پیدا میکند. دلیل آن هم این است که نظام آموزشی مدارس همخوانی با کنکور ندارد. در کنکور سؤالهای چهارگزینهای هست و زمان هم محدود.
پس داوطلبان باید مهارت تست زنی را در مدت زمان کوتاه بیاموزند. بنابراین برای شرکت در کنکور فضا و نگاه متفاوتی را میطلبد. ضمن آنکه توجه داشته باشیم مدرسانی که در آموزشگاههای آزاد تدریس میکنند نخبگان آموزشی وزارت آموزش و پرورش هستند که سالها تجربه تدریس دارند. معتقدم برای تعطیلی آموزشگاههای آمادگی کنکور تنها باید منطق و ساز و کار سنجش نظام ورود به دانشگاه را تغییر دهیم وگرنه با این شرایط فعالیت آموزشگاههای رسمی به سود داوطلبان است. به طور قطع اگر نحوه آموزش ما در مدارس جامع و کامل بود نیازی به وجود آموزشگاه آزاد نبود، اما حالا که مؤسسات قانونی تحت نظارت آموزش و پرورش فعالیت میکنند نباید آنها را تخریب کرد. در آموزشگاههای آمادگی کنکور هم مانند هر صنف دیگری آموزشگاههای غیرمجاز هم وجود وجود دارد که باید مسئولان با آنها برخورد کنند.
ندرخانی: همانطورکه کنکور در بیشتر دانشگاههای معتبر دنیا وجود دارد آموزشگاههای آمادگی کنکور هم در سایر کشورها به شکلهای مختلف فعالیت میکنند و مبالغ بسیار زیادی هم در این آموزشگاهها رد و بدل میشود. علت گرایش خانوادهها به این آموزشگاهها ضعف نظام آموزشی است. به عنوان نمونه دانشآموزان در مدارس، دروسی را مطالعه میکنند که یکباره با ورود به دانشگاه با سطح خیلی بالاتری روبهرو میشوند که این نیازمند آن است که مدارس جدیتر به آموزش بپردازند و این امر تقویت شود.
ë در حالی که در قانون آمده استفاده از تصاویر نفرات برتر کنکور در تبلیغات منع قانونی دارد اما همچنان شاهدیم که این تبلیغات به صورت گسترده بویژه در صدا و سیما ادامه دارد. چرا در بحث تبلیغات غیرقانونی برخورد جدی با متخلفان صورت نگرفته است؟
جعفری: مهمترین علت گرایش خانوادهها به ثبتنام فرزندانشان در این آموزشگاهها تبلیغات اغواکننده و رنگارنگی است که بیش از همه در صدا و سیما به آن دامن زده میشود. به عنوان نمونه استفاده از تصاویر نفرات برتر کنکور در امور تبلیغاتی خلاف قانون است. در حالی که در صدا و سیما به طور عینی و عملی این قانون نقض میشود که همین امر یکی از موارد تضییع حقوق شهروندی و اقتصادی است که از سوی صدا و سیما نادیده گرفته میشود. معتقدم شرکت در کلاسهای آمادگی کنکور که بشدت با تبلیغات گسترده از صدا و سیما و جراید و بیلیوردهای تبلیغاتی منعکس میشود نیازهای مصنوعی است که به مخاطبان تلقین میشود که اگر میخواهید در کنکور موفق شوید و در رشته و دانشگاه خوب قبول شوید باید در آموزشگاههای ما شرکت کنید. به نظر من در بحث ورود به دانشگاه نیازهای مصنوعی ایجاد شده که خانوادهها را به سمتی سوق داده که حالا خانوادهها از نان شب و زندگی خود میزنند تا شهریههای چند میلیونی مؤسسات علمی آزاد را پرداخت کنند. برای خانوادههایی هم که این هزینه را پرداخت نمیکنند یا نمیتوانند پرداخت کنند در صورت قبول نشدن فرزندشان در کنکور تبعات منفی دارد.
چهاربند: کلاسهای آمادگی کنکور مورد تأیید آموزش و پرورش است زیرا اگر نبود آموزش و پرورش به آنها اجازه فعالیت نمیداد. هزینههای دریافتی کلاسهای آمادگی کنکور هم براساس تعرفه بندی است که از سوی ما تعیین میشود. اما مشکل اصلی ما با مؤسسات غیرمجاز است که با تبلیغات رنگارنگ و اغواکننده نظام آموزشی را با مشکل روبهرو کردهاند. متأسفانه پایگاه تبلیغاتی آنها هم صدا و سیما است که هیچ همکاری با آموزش و پرورش نمیکند و برخلاف قانون اقدام به تبلیغات گسترده سی دیهای آموزشی و آزمونهای آزمایشی میکنند که مورد تأیید ما نبوده و مغایر با منافع خانواده و مصالح مردم است، به عنوان نمونه از 500میلیارد تومان گردش مالی آموزشگاههای علمی آزاد شهر تهران چیزی در حدود 69درصد آن برای کلاسهای آمادگی کنکور است چیزی در حدود 350 میلیارد تومان که از این رقم حدود 25 میلیارد تومان آن هزینه تبلیغات میشود تا القا کنند که کلاس کنکور خوب است و... اما توصیه ما به خانوادهها این است که هنگامی برای ثبتنام فرزندانشان به آموزشگاههای آزاد مراجعه کنند که از داشتن مجوز و پروانه تأسیس آموزشگاه اطمینان یابند.
عرب پور: به طور قطع باید بدانیم آن دسته از مؤسسات که در تبلیغات خود حرف از قبولی تضمینی و صددرصدی میزنند غیرمجاز هستند و به دنبال سوءاستفاده از والدین و کسب اعتماد آنها هستند. هماکنون در تهران900آموزشگاه مجاز فعالیت میکنند، در عین حال بیش از هزار آموزشگاه غیرقانونی نیز آزادانه فعالیت میکنند که هم مخل آموزش هستند و هم وسیله بدنامی آموزشگاههای قانونی. از صدا و سیما هم گلایه داریم که چطور برخلاف قانون جلوی تبلیغات غیرمجاز را نمیگیرد و این کار عین تضییع حقوق مردم و مؤسسات قانونی است که فعالیت میکنند. متأسفانه صدا و سیما میخواهد منابع مالیاش را تأمین کند. از اینرو افرادی با حضور در رسانه ملی در چند ساعت و با کمترین هزینه میلیونها تومان به جیب میزنند. با این حال امیدوارم مجلس و آموزش و پرورش دیدگاهشان را نسبت به آموزشگاههای علمی مثبت کنند و با مؤسسات غیرقانونی جدیتر باشند چراکه مسئولان نظرات کافی را بر فعالیت مؤسسات قانونی دارند و اگر تخلفات برخی مؤسسات غیرقانونی نباشد این چنین هجمهای به مؤسسات قانونی نخواهد شد. توصیه من به خانوادهها این است که اگر قصد دارند فرزندانشان را در آموزشگاههای آمادگی کنکور ثبتنام کنند به سراغ آموزشگاههای مجازی بروند که از سوی آموزش و پرورش تأیید میشود. در آموزشگاههای مجاز مشاوران زبدهای هستند که بخوبی والدین و دانشآموزان را راهنمایی میکنند و براساس نمره و معدل دانشآموز تشخیص میدهند که دانشآموز باید در چه دورهای در آموزشگاه تحصیل کند.
ندرخانی: یکی از دلایلی که خانوادهها به سمت آموزشگاههای کنکور گرایش دارند اطلاعرسانی نامناسب از سوی آموزش و پرورش و رسانهها است. بررسیهای ما نشان داده 70درصد سؤالات کنکور تکرار سؤالهای کنکورهای سالهای گذشته است. حالا چرا آموزش و پرورش نمیآید بگوید که 70درصد سؤالات کنکور به طور کامل تکراری است و دانشآموزان میتوانند با مطالعه کتابهای درسی و سؤالهای سالهای گذشته براحتی در کنکور موفق باشند اما میبینیم که این کار صورت نمیگیرد و همین امر بر تمایل دانشآموزان به ثبتنام در این مراکز دامن میزند. صدا و سیما نیز در این موضوع نقش پررنگی دارد، چرا که صدا و سیما خودش را از هر وزارتخانهای بالاتر میداند و در این زمینه توجهی هم به قوانین ندارد. توصیه من به خانوادهها این است که والدین برای ثبتنام فرزندشان در کلاسهای آمادگی کنکور از کارشناسان امر، مشاوره بگیرند. به طور قاطع هم میگویم برای 70درصد داوطلبان کلاس کنکور نیازی نیست چراکه مهارت کنکور زمانی برای داوطلب مفید است که دانشآموز به دروس تسلط داشته باشد و در کلاس کنکور مهارت را فراگیرد. براساس آماری که ما داریم دانشآموزانی که معدل زیر17 دارند کلاس کنکور و تستزنی برایشان اثری ندارد. در حالی که اگر در طول دوره تحصیل برای این دانشآموزان کلاسهای تقویتی تک درس در نظر گرفته شود بسیار مفیدتر خواهد بود.
ایران
كانون فرهنگي كلم پيچ!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
کنکور رو بر دارن.میرن سراغ برنامه معدل سازی .چند ساله شروع کردن!