احکام مربوط به طلاق در اسلام

طلاق به معنی پایان قانونی ازدواج و جدا شدن همسران از یکدیگر است و در پی آن حقوق و تکالیف متقابلی که بین زوجین در هنگام ازدواج وجود داشته از میان می‌رود. طلاق معمولاً وقتی اتفاق می‌افتد که استحکام رابطه زناشویی از بین می‌رود و میان زوجین ناسازگاری و تنش وجود دارد. برای طلاق یکسری احکام وجود دارد که در ادامه مقاله به آن‌ها اشاره نموده ایم.
انواع طلاق
الف) طلاق رجعی:
طلاقی است که به درخواست مرد جاری می‌شود و در آن وی موظف است تمام حقوق زن را از قبیل: صداق، نفقه، پوشاک و مسکن برای مدت ۱۰۰ روز (زمان عده) تأمین کند. در این نوع طلاق، مادامی که عده زن منقضی نشده باشد، مرد می‌تواند به زن خود رجوع کند و با رجوع مزبور، بدون تحلیل نکاح و عقد جدید، می‌تواند با او زندگی کند. در این حال طلاق باطل می‌شود. طلاق همواره رجعی است مگر در شرایطی که آن را تبدیل به بائن می‌نماید و در ادامه می‌آید. در طلاق رجعی، تا موقعی که عده زن منقضی نشده است، رابطه نکاح کاملاً قطع نشده است؛ بنابراین در ایام عده رجعیه، حقوق و تکالیف زوجیت تا آنجا که با ماهیت طلاق سازگار باشد، به حکم قانون باقی می‌ماند؛ نفقه زن به عهده شوهر است و دادگاه در صورت اختلاف باید میزان این نفقه را تعیین کند و اگر یکی از زوجین فوت کند، دیگری از او ارث می‌برد.

ب) طلاق باین:
طلاقی است که در آن مرد حق رجوع به زن خود را ندارد، یعنی برعکس طلاق رجعی، نمی‌تواند بدون جاری شدن عقدی جدید به او رجوع کند. طلاق باین در موارد زیر است:
۱. طلاق دختر صغیر یعنی دختری که هنوز ۹ سال تمام ندارد.
۲. طلاق زن یائسه یعنی زنی که به سن نازائی (حدود ۵۰ سالگی رسیده و دیگر نمی‌تواند بچه دار شود).
۳. طلاق در دوران عقد یعنی پیش از انجام مراسم عروسی و در صورتی که عمل زناشویی انجام نگرفته باشد.
۴. طلاق زن سه طلاقه یعنی زنی که او را سه بار متوالی طلاق داده باشند. اعم از اینکه وصلت مجدد ناشی از رجوع باشد یا نکاح جدید.
۵. طلاق خلع که در آن زن به دلیل کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به او می‌بخشد طلاق می‌گیرد.
۶. طلاق مبارات که در آن طرفین به علت کراهتی که از هم دارند به طلاق اقدام می‌کنند. در طلاق مبارات، زن مالی را که کمتر از مهر او است به مرد می‌پردازد

احکام شرایط طلاق:
- مردی که زن خود را طلاق می‌دهد، باید عاقل و بنابر احتیاط واجب بالغ باشد و به اختیار خود طلاق دهد و اگر او را مجبور کنند که زنش را طلاق دهد طلاق باطل است و نیز باید قصد طلاق داشته باشد، پس اگر صیغه طلاق را به شوخی بگوید صحیح نیست.

- زن باید در وقت طلاق از خون حیض و نفاس پاک باشد، و شوهرش در آن پاکی با او نزدیکی نکرده باشد؛ و تفصیل این دو شرط در مسائل آینده گفته می‌شود.

- طلاق دادن زن در حال حیض، یا نفاس در سه صورت صحیح است:
اوّل: آنکه شوهرش بعد از ازدواج با او نزدیکی نکرده باشد.
دوّم: معلوم باشد آبستن است، و اگر معلوم نباشد و شوهر در حال حیض طلاقش بدهد، بعد بفهمد آبستن بوده، آن طلاق باطل است، هرچند بهتر است رعایت احتیاط شود، گر چه با تجدید طلاق باشد.
سوّم: مرد به واسطه غائب بودن، یا هر سببی هرچند کتمان زن باشد نتواند بفهمد که زن از خون حیض و نفاس پاک است یا نه، ولی در این صورت ـ. بنا بر احتیاط واجب ـ. باید مرد صبر کند تا حداقل یک ماه از جدا شدنش از زن بگذرد، و بعد او را طلاق دهد.

- اگر زن را از خون حیض پاک بداند و طلاقش دهد، بعد معلوم شود که موقع طلاق در حال حیض بوده، طلاق او باطل است مگر در فرض مذکور، و اگر او را در حیض بداند و طلاقش دهد بعد معلوم شود پاک بوده، طلاق او صحیح است.

- اگر با همسرش نزدیکی کند چه پاک باشد، و چه در حال حیض باشد و بخواهد طلاقش دهد، باید صبر کند تا دوباره حیض ببیند و پاک شود، ولی زنی را که نُه سالش تمام نشده، یا معلوم است که آبستن است، اگر بعد از نزدیکی طلاق دهند اشکال ندارد، و همچنین است اگر یائسه باشد.

- اگر با زن نامحرمی به گمان این که عیال خود او است نزدیکی کند، چه زن بداند که او شوهرش نیست یا گمان کند که شوهرش می‌باشد باید عده نگهدارد.

- اگر با زنی که می‌داند عیالش نیست، زنا کند، چنانچه زن نداند که آن مرد شوهر او نیست، بنابر احتیاط واجب باید عده نگهدارد.

- اگر مرد، زنی را گول بزند که از شوهر طلاق بگیرد و زن او شود، طلاق و عقد آن صحیح است، ولی هر دو عصیت بزرگی کرده اند

- هرگاه زن در ضمن عقد با شوهر شرط کند که اگر شوهر مسافرت نماید، یا مثلا شش ماه به او خرجی ندهد، اختیار طلاق با او باشد، این شرط باطل است، ولی چنانچه شرط کند که اگر مرد مسافرت کند، یا مثلا تا شش ماه خرجی ندهد، از طرف او برای طلاق خود وکیل باشد، چنانچه پس از مسافرت مرد یا خرجی ندادن شش ماه، خود را طلاق دهد صحیح است.

- زنی که شوهرش گم شده، اگر بخواهد به دیگری شوهر کند باید نزد مجتهد عادل برود و به دستور او عمل نماید.

- پدر و جد پدری دیوانه اگر مصلحت باشد، می‌توانند زن او را طلاق بدهند.

- اگر پدر و جد پدری برای طفل خود زنی را صیغه کند، اگرچه مقداری از زمان تکلیف بچه جزء مدت صیغه باشد، مثلا برای پسر چهارده ساله خودش زنی را دو ساله صیغه کند چنانچه صلاح بچه باشد، می‌تواند مدت آن زن را ببخشد، ولی زن دایمی او را نمی‌تواند طلاق دهد.

- اگر از روی علاماتی که در شرع معین شده، مرد دو نفر را عادل بداند و زن خود را پیش آنان طلاق دهد، دیگری که آنان را عادل نمی‌داند بنابر احتیاط واجب، نباید آن زن را برای خود یا برای کس دیگر عقد کند.

- اگر کسی زن خود را بدون این که او بفهمد طلاق دهد، چنانچه مخارج او را مثل وقتی که زنش بوده بدهد و مثلا بعد از یک سال بگوید: یک سال پیش تو را طلاق دادم و شرعا هم ثابت کند، می‌تواند چیز‌هایی را که در آن مدت برای زن تهیه نموده و او مصرف نکرده است از او پس بگیرد، ولی چیز‌هایی را که مصرف کرده نمی‌تواند از او مطالبه نماید.


احکام عده طلاق:
- زنی که نه سالش تمام نشده است، و همچنین زنِ یائسه عدّه ندارند، یعنی اگرچه شوهر با آن‌ها نزدیکی کرده باشد، بعد از طلاق می‌توانند فوراً شوهر کنند.

- زنی که نه سالش تمام شده است و یائسه نیست، و شوهرش با او نزدیکی کرده اگر طلاقش دهد، بعد از طلاق باید عدّه نگهدارد، و عدّه زنی که فاصله بین دو حیض او کمتر از سه ماه است، آن است که بعد از آنکه شوهرش در پاکی طلاقش داد، به‌قدری صبر کند که دوبار حیض ببیند و پاک شود، و همین که حیض سوّم را دید عدّه او تمام می‌شود و می‌تواند شوهر کند، ولی اگر پیش از نزدیکی کردن با او طلاقش بدهد عدّه ندارد، یعنی می‌تواند بعد از طلاق فوراً شوهر کند، مگر آنکه منی شوهر داخل فرج او شده باشد، که در این صورت باید عدّه نگهدارد.

- زنی که حیض نمیبیند اگر در سنّ زن‌هایی باشد که حیض میبینند، یا حیض میبیند، ولی فاصله بین دو حیض او سه ماه یا بیشتر است، چنانچه شوهرش بعد از نزدیکی با او طلاقش دهد، باید بعد از طلاق تا سه ماه قمری عدّه نگهدارد.

- ابتدای عدّه طلاق از موقعی است که خواندن صیغه طلاق تمام می‌شود، چه زن بداند طلاقش داده‌اند یا نداند، پس اگر بعد از تمام شدن عدّه بفهمد که او را طلاق داده‌اند، لازم نیست دوباره عدّه نگهدارد.