یک مرد روانی قاتل مارها شد

به گزارش پارسینه؛ در آزمایش‌های انجام‌شده، آنتی‌بادی‌های موجود در خون این فرد، تیم فرید، توانسته‌اند بدن موش‌ها را در برابر دوزهای مرگبار زهر چندین گونه از مارهای سمی محافظت کنند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که بدن او نوعی سامانه دفاعی قدرتمند در برابر سم مارها ایجاد کرده است.

در شرایط عادی، پادزهرها تنها راه برای مقابله با یک گونه خاص از مار مؤثرند، اما دستاورد فرید می‌تواند راه را برای تولید یک پادزهر جامع هموار کند؛ درمانی که جان افراد بسیاری را در کشورهای گوناگون، به‌ویژه در مناطق در معرض خطر مارگزیدگی، نجات دهد. هر سال نزدیک به ۱۴۰ هزار نفر در اثر مارگزیدگی جان خود را از دست می‌دهند و هزاران نفر نیز دچار قطع عضو یا ناتوانی‌های دائمی می‌شوند.

تیم فرید تاکنون بیش از ۲۰۰ بار مورد گزیدگی مار قرار گرفته و شخصاً بیش از ۷۰۰ مرتبه به خود زهر مار تزریق کرده است؛ آن‌هم از خطرناک‌ترین گونه‌های جهان مانند مامبا، کبرا، تایپان و کرایت. او در ابتدا تنها قصد داشت نسبت به زهر مار مقاومت پیدا کند؛ چرا که به‌طور مداوم با مارها سروکار داشت و تجربیات خود را نیز در یوتیوب به اشتراک می‌گذاشت. اما در یکی از موارد، پس از دو گزیدگی پیاپی از یک مار کبرا، به کما رفت.

این مرد عجیب و غریب در گفت‌وگویی با شبکه BBC عنوان کرده است:

نه می‌خواستم بمیرم، نه عضوی را از دست بدهم، نه از محل کارم غیبت کنم.

این فرد از آن پس، انگیزه‌اش تغییر یافت. خودش می‌گوید:

این موضوع تبدیل به سبک زندگی‌ام شد. آن‌قدر پیش رفتم که دیگر فقط برای خودم نبود؛ برای انسان‌هایی بودم که آن‌سوی دنیا هر روز در اثر نیش مار جان خود را از دست می‌دهند.

در حال حاضر، پادزهرها از طریق تزریق مقدار کمی از زهر مار به حیواناتی مانند اسب تهیه می‌شوند. سیستم ایمنی حیوان با زهر مقابله کرده و آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که سپس استخراج شده و در قالب درمان به‌کار می‌روند. اما این روش یک محدودیت بزرگ دارد: انواع مختلف زهر با یکدیگر تفاوت دارند. حتی زهر مارهایی از یک گونه مشابه اما با زیستگاه متفاوت، مانند هند و سریلانکا، می‌توانند واکنش متفاوتی نسبت به پادزهر داشته باشند.

برای غلبه بر این مشکل، یک تیم تحقیقاتی تلاش کرد نوع خاصی از آنتی‌بادی‌ها را بیابد که به‌جای هدف گرفتن ویژگی‌های منحصربه‌فرد هر زهر، قسمت‌هایی از سم را که میان گونه‌های مختلف مشترک هستند، هدف قرار دهد. این دسته از آنتی‌بادی‌ها را "آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده‌ی گسترده" می‌نامند.

در این مرحله بود که دکتر جیکوب گلنویل، مدیرعامل شرکت زیست‌فناوری سنتی‌وَکس، با تیم فرید آشنا شد.

او می‌گوید:

از همان ابتدا با خودم گفتم اگر قرار باشد کسی در دنیا این نوع آنتی‌بادی‌ها را در بدنش داشته باشد، قطعاً آن شخص تیم فرید است؛ بنابراین با او تماس گرفتم.

در نخستین تماس، به او گفت:

ممکن است این حرفم عجیب باشد، اما واقعاً مایل بودم مقداری از خونت را در اختیار داشته باشم.

فرید نیز با این درخواست موافقت کرد و با توجه به اینکه تنها خون او گرفته می‌شد و نیازی به تزریق مجدد زهر نبود، پروژه مجوز دریافت کرد.

محققان ۱۹ گونه از مارهای خانواده الاپید، از جمله مرگبارترین مارهای شناسایی‌شده توسط سازمان جهانی بهداشت، را بررسی کردند و به جست‌وجوی آنتی‌بادی‌های محافظ در خون فرید پرداختند. نتایج این تحقیق که در نشریه معتبر Cell منتشر شده، نشان می‌دهد که دو آنتی‌بادی خنثی‌کننده‌ی گسترده در خون فرید وجود دارد که قادر به مقابله با دو گروه از زهرهای عصبی هستند. همچنین یک داروی مکمل به این ترکیب افزوده شد که نوع سوم زهر را هدف قرار می‌دهد؛ نتیجه، تولید یک "کوکتل پادزهر" قدرتمند بود.

در آزمایش‌های حیوانی، این کوکتل توانست از مرگ موش‌ها در برابر دوزهای کشنده‌ی زهر ۱۳ گونه از ۱۹ گونه مار جلوگیری کند و در برابر شش گونه باقیمانده نیز سطحی از محافظت ایجاد کرد. به گفته دکتر گلنویل، این میزان از گستردگی پوشش، «بی‌سابقه» بوده و احتمالاً شامل گونه‌هایی از مارها می‌شود که تاکنون هیچ پادزهر مؤثری برای آن‌ها وجود نداشته است.

اکنون تیم تحقیقاتی در حال بررسی امکان ارتقاء این آنتی‌بادی‌ها و افزودن یک ترکیب چهارم است تا شاید بتوان به ایمنی کامل در برابر زهر مارهای الاپید دست یافت.

دسته‌ی دوم مارهای سمی، موسوم به ویپرها، عمدتاً از زهرهای خونی یا هِموتوکسین استفاده می‌کنند که به‌جای سیستم عصبی، خون را هدف قرار می‌دهد. در مجموع، حدود دوازده نوع اصلی سم در بدن مارها شناسایی شده که شامل سیتوتوکسین‌ها نیز می‌شود، موادی که به‌طور مستقیم به سلول‌ها آسیب می‌رسانند.

پروفسور پیتر کوانگ از دانشگاه کلمبیا، یکی از پژوهشگران این پروژه، می‌گوید:

گمان می‌کنم طی ۱۰ تا ۱۵ سال آینده، برای هر یک از این انواع زهر، درمانی مؤثر در دسترس خواهد بود.

پروفسور کوانگ تأکید کرد:

آنتی‌بادی‌های تیم واقعاً خارق‌العاده‌اند. او توانسته سیستم ایمنی‌اش را به‌گونه‌ای تربیت کند که شناختی بسیار گسترده از سموم مختلف پیدا کند.

هدف نهایی محققان، تولید یک پادزهر جامع برای تمامی مارهای سمی است یا دست‌کم، ارائه دو پادزهر مجزا: یکی برای مارهای الاپید و دیگری برای ویپرها.

پروفسور نیک کیس‌ول، رئیس مرکز تحقیقات مارگزیدگی در مدرسه پزشکی گرم‌سیری لیورپول، این دستاورد را «قطعاً نوآورانه» دانسته و آن را گامی مهم در مسیر توسعه پادزهرها معرفی کرده است، هرچند هشدار داده که این ترکیب درمانی هنوز نیازمند آزمایش‌های گسترده‌تری پیش از استفاده انسانی است.

با این‌حال، برای تیم فرید، رسیدن به این مرحله دستاوردی ارزشمند محسوب می‌شود.

او می‌گوید: احساس می‌کنم در حال انجام کاری مفید برای بشریت هستم. این موضوع برایم اهمیت زیادی دارد. به آن افتخار می‌کنم؛ واقعاً تجربه‌ای شگفت‌انگیز است.