.svg)
هدفگذاری صحیح در تعامل با FATF چیست؟
پارسینه: FATF اگر نهادی فنی و غیرسیاسی است، باید به شرایط خاص تحریم ایران توجه کند. بنابراین آنچه تکمیل کننده تحریم ها باشد،خواسته غیرمنطقی است و نباید به عنوان شاخص ارزیابی برای اقدامات ایران لحاظ شود.
بسیاری از رسانه‌های دولتی، منتقدین FATF را به انزوا طلبی و مخالفت با هرگونه تعامل با جامعه بین الملل متهم می‌کنند. در حالی که کارشناسان منتقد FATF در اصل، مخالف تعامل با FATF نیستند، آنچه منتقدین با آن مخالفت می‌کنند، اجرای صددرصدی برنامه اقدام ۴۱ بندی است که برای ایران نوشته شده است. مذاکره و تعامل با FATF می‌توانست بسیار بهتر از وضعیت کنونی باشد. این شیوه اشتباه تعامل با FATF تبعاتی دارد که به برخی از آن‌ها پرداخته خواهد شد.
هدفگذاری دولت از تعامل با FATF، منطبق بر واقعیات نیست
قبل از هر گونه مذاکره‌ای باید هدف از مذاکره و دیپلماسی مشخص باشد. به نظر می‌رسد هدف گذاری دولت در تعامل با FATF بدون توجه به واقعیات موجود، صورت گرفته است. دولت «خروج کامل از حالت اقدام متقابل (لیست سیاه)» را به عنوان «هدف اصلی» در تعامل با این نهاد قرار داده است [۱]. لازم به ذکر است که هم اکنون وضعیت ایران در FATF، «تعلیق حالت اقدام متقابل» است. یعنی ما از لیست سیاه یا حالت اقدام متقابل تعلیق شده ایم، اما بطور کامل خارج نشده ایم. سوال مهمی که در این زمینه وجود دارد، این است که آیا اساسا خروج از حالت اقدام متقابل در شرایط موجود امکان پذیر است؟
برای پاسخ به این سوال، لازم است به ساختار تصمیم گیری در FATF بپردازیم. تصمیمات در FATF براساس «اجماع موثر» است. یعنی اگر برای یک تصمیمی، مخالف سرسختی وجود نداشته باشد، آن تصمیم گرفته می‌شود، اما در صورتی که دو عضو از ۳۷ عضو این نهاد مخالف سرسخت باشند، آن تصمیم گرفته نمی‌شود. [۲]با توجه به نظام تصمیم گیری در FATF که ذکر شد و همچنین وجود کشور‌های سرسخت و مخالفی نظیر آمریکا و شورای همکاری خلیج فارس (بخوانید عربستان)، خروج ایران از لیست سیاه FATF امکان پذیر نیست. از سوی دیگر FATF در هیچ سندی، اعلام نکرده است که در صورت اجرای کامل برنامه اقدام، ایران را از لیست سیاه خارج می‌کند و صرفا از «گام بعدی» سخن گفته است که مشخص نیست گام بعدی چیست. [۳]متاسفانه دولت بدون این که بداند گام بعدی چیست، شروع به اجرای تعهدات وسیع مندرج در برنامه اقدام کرده و معلوم نیست در ازای این امتیازاتی که می‌دهد بناست چه امتیازی را در گام بعدی بدهد یا بگیرد!
هدفگذاری صحیح در تعامل با FATF چیست؟
بنابراین مطابق مواردی که ذکر شد، احتمال دستیابی به هدف کنونی، یعنی خروج کامل از حالت اقدام متقابل (لیست سیاه)، تقریبا صفر است. اما در تعامل با FATF، چه هدفی را می‌توانیم به عنوان هدف واقعی و دست یافتنی در نظر بگیریم؟
هدف گذاری واقع بینانه‌ای که با توجه به ساختار تصمیم گیری در FATF می‌توانیم داشته باشیم، عبارتست از: «جلوگیری از بازگشت به حالت اقدام متقابل».
برای رسیدن به این هدف، می‌توان از ساختار تصمیم گیری FATF کمک گرفت. اگر تیم مذاکره کننده کشورمان دیپلماسی قدرتمندی را در پیش بگیرد، می‌تواند رای منفی چین، روسیه و حتی ترکیه را در بازگشت ایران به حالت اقدام متقابل داشته باشد و اگر حتی دو کشور از سه کشور مذکور، به «بازگشت ایران به حالت اقدام متقابل (لیست سیاه)» رای منفی بدهند، می‌توانند جلوی بازگشت کشورمان به لیست سیاه را بگیرند. همچنین دولت ادعا می‌کند ۳۷ بند از ۴۱ بند برنامه اقدام را اجرا کرده است که در تعاملات با FATF می‌تواند از آن برای «جلوگیری از بازگشت به حالت اقدام متقابل» استفاده کند. [۴]هیچ کشوری با استاندارد‌های FATF تطابق صد در صدی ندارد
مسئله دیگری که ایران باید در تعامل با FATF مد نظر قرار دهد، بررسی و طرح شرایط کشور‌های دیگر (به خصوص کشور‌های متخاصم با ایران) در موضوعات پولشویی و تامین مالی تروریسم است. به عنوان مثال در روز‌های اخیر گزارش‌های مفصلی از پولشویی‌های گسترده در بانک‌های مطرح و بزرگ جهان که اتفاقا متعلق به کشور‌های عضو FATF هستند، در رسانه‌ها منتشر شده است. این گزارش‌ها نشان می‌دهد که حجم بسیار زیادی از پولشویی در کشور‌های مدعی رعایت استاندارد‌های FATF در جریان است. [۵]این شرایط فرصت ویژه‌ای را برای تیم مذاکره کننده ایران ایجاد می‌کند تا با طرح آن در مذاکرات با FATF، بتواند موقعیت برتری را برای کشورمان کسب کند. اما متاسفانه در روز‌های اخیر شاهد عکس این روند بودیم، بطوری که وزیر امور خارجه با طرح اتهام پولشویی گسترده به کشور خودمان، موضع ایران را در مذاکرات FATF تضعیف کرده است [۶].
FATF باید به واقعیت تحریم ایران توجه کند
مسئله مهم دیگری که در تعاملات با FATF باید مورد توجه قرار گیرد، شرایط خاص کشور است. واقعیتی که درباره وضعیت جمهوری اسلامی ایران وجود دارد، تحریم‌های آمریکا است. در واقع با وجود تحریم‌های غیرقانونی و یکجانبه آمریکا (تحریم‌های فراسرزمینی یکجانبه آمریکا از لحاظ حقوق بین الملل غیر قانونی است) رفتار FATF به عنوان یک نهاد بین الدولی با ایران باید متفاوت باشد (رفتار متفاوت در شرایط متفاوت). FATF اگر ادعا می‌کند که یک نهاد فنی و غیرسیاسی است، باید به این توجه کند که شرایط ایران به دلیل تحریم‌های مالی آمریکا، خاص بوده و هر گونه تبادل اطلاعات مالی با خارج، برای ایران ضرر بالقوه دارد؛ بنابراین آنچه تکمیل کننده تحریم‌ها باشد، خواسته غیرمنطقی است و نباید به عنوان شاخص ارزیابی برای اقدامات ایران لحاظ شود. بر این اساس جا دارد که در مذاکرات میان ایران و FATF، این مسئله مطرح شود که راهکار FATF برای تعاملات در شرایط تحریمی ایران چیست.
[۱]https://www.isna.ir/news/۹۵۰۶۱۶۱۰۴۹۷
[۲]https://www.ibena.ir/news/۹۲۱۶۵/%D۹%BE%D۸%A۷%D۸%B۳%D۸%AE%DB%۸C-%D۸%A۸%D۹%۸۷-%D۹%۸۵%D۹%۸۶%D۸%AA%D۹%۸۲%D۸%AF%D۸%A۷%D۹%۸۶-FATF#ref=ibena
[۳]https://www.fatf-gafi.org/publications/fatfgeneral/documents/plenary-outcomes-june-۲۰۱۶.html
[۴]https://www.alef.ir/news/۳۹۷۰۷۲۳۰۹۲.html
[۵]mehrnews.com/news/۴۴۶۳۵۶۹
[۶]https://www.asriran.com/fa/news/۶۴۰۰۷۸
هدفگذاری دولت از تعامل با FATF، منطبق بر واقعیات نیست
قبل از هر گونه مذاکره‌ای باید هدف از مذاکره و دیپلماسی مشخص باشد. به نظر می‌رسد هدف گذاری دولت در تعامل با FATF بدون توجه به واقعیات موجود، صورت گرفته است. دولت «خروج کامل از حالت اقدام متقابل (لیست سیاه)» را به عنوان «هدف اصلی» در تعامل با این نهاد قرار داده است [۱]. لازم به ذکر است که هم اکنون وضعیت ایران در FATF، «تعلیق حالت اقدام متقابل» است. یعنی ما از لیست سیاه یا حالت اقدام متقابل تعلیق شده ایم، اما بطور کامل خارج نشده ایم. سوال مهمی که در این زمینه وجود دارد، این است که آیا اساسا خروج از حالت اقدام متقابل در شرایط موجود امکان پذیر است؟
برای پاسخ به این سوال، لازم است به ساختار تصمیم گیری در FATF بپردازیم. تصمیمات در FATF براساس «اجماع موثر» است. یعنی اگر برای یک تصمیمی، مخالف سرسختی وجود نداشته باشد، آن تصمیم گرفته می‌شود، اما در صورتی که دو عضو از ۳۷ عضو این نهاد مخالف سرسخت باشند، آن تصمیم گرفته نمی‌شود. [۲]با توجه به نظام تصمیم گیری در FATF که ذکر شد و همچنین وجود کشور‌های سرسخت و مخالفی نظیر آمریکا و شورای همکاری خلیج فارس (بخوانید عربستان)، خروج ایران از لیست سیاه FATF امکان پذیر نیست. از سوی دیگر FATF در هیچ سندی، اعلام نکرده است که در صورت اجرای کامل برنامه اقدام، ایران را از لیست سیاه خارج می‌کند و صرفا از «گام بعدی» سخن گفته است که مشخص نیست گام بعدی چیست. [۳]متاسفانه دولت بدون این که بداند گام بعدی چیست، شروع به اجرای تعهدات وسیع مندرج در برنامه اقدام کرده و معلوم نیست در ازای این امتیازاتی که می‌دهد بناست چه امتیازی را در گام بعدی بدهد یا بگیرد!
هدفگذاری صحیح در تعامل با FATF چیست؟
بنابراین مطابق مواردی که ذکر شد، احتمال دستیابی به هدف کنونی، یعنی خروج کامل از حالت اقدام متقابل (لیست سیاه)، تقریبا صفر است. اما در تعامل با FATF، چه هدفی را می‌توانیم به عنوان هدف واقعی و دست یافتنی در نظر بگیریم؟
هدف گذاری واقع بینانه‌ای که با توجه به ساختار تصمیم گیری در FATF می‌توانیم داشته باشیم، عبارتست از: «جلوگیری از بازگشت به حالت اقدام متقابل».
برای رسیدن به این هدف، می‌توان از ساختار تصمیم گیری FATF کمک گرفت. اگر تیم مذاکره کننده کشورمان دیپلماسی قدرتمندی را در پیش بگیرد، می‌تواند رای منفی چین، روسیه و حتی ترکیه را در بازگشت ایران به حالت اقدام متقابل داشته باشد و اگر حتی دو کشور از سه کشور مذکور، به «بازگشت ایران به حالت اقدام متقابل (لیست سیاه)» رای منفی بدهند، می‌توانند جلوی بازگشت کشورمان به لیست سیاه را بگیرند. همچنین دولت ادعا می‌کند ۳۷ بند از ۴۱ بند برنامه اقدام را اجرا کرده است که در تعاملات با FATF می‌تواند از آن برای «جلوگیری از بازگشت به حالت اقدام متقابل» استفاده کند. [۴]هیچ کشوری با استاندارد‌های FATF تطابق صد در صدی ندارد
مسئله دیگری که ایران باید در تعامل با FATF مد نظر قرار دهد، بررسی و طرح شرایط کشور‌های دیگر (به خصوص کشور‌های متخاصم با ایران) در موضوعات پولشویی و تامین مالی تروریسم است. به عنوان مثال در روز‌های اخیر گزارش‌های مفصلی از پولشویی‌های گسترده در بانک‌های مطرح و بزرگ جهان که اتفاقا متعلق به کشور‌های عضو FATF هستند، در رسانه‌ها منتشر شده است. این گزارش‌ها نشان می‌دهد که حجم بسیار زیادی از پولشویی در کشور‌های مدعی رعایت استاندارد‌های FATF در جریان است. [۵]این شرایط فرصت ویژه‌ای را برای تیم مذاکره کننده ایران ایجاد می‌کند تا با طرح آن در مذاکرات با FATF، بتواند موقعیت برتری را برای کشورمان کسب کند. اما متاسفانه در روز‌های اخیر شاهد عکس این روند بودیم، بطوری که وزیر امور خارجه با طرح اتهام پولشویی گسترده به کشور خودمان، موضع ایران را در مذاکرات FATF تضعیف کرده است [۶].
FATF باید به واقعیت تحریم ایران توجه کند
مسئله مهم دیگری که در تعاملات با FATF باید مورد توجه قرار گیرد، شرایط خاص کشور است. واقعیتی که درباره وضعیت جمهوری اسلامی ایران وجود دارد، تحریم‌های آمریکا است. در واقع با وجود تحریم‌های غیرقانونی و یکجانبه آمریکا (تحریم‌های فراسرزمینی یکجانبه آمریکا از لحاظ حقوق بین الملل غیر قانونی است) رفتار FATF به عنوان یک نهاد بین الدولی با ایران باید متفاوت باشد (رفتار متفاوت در شرایط متفاوت). FATF اگر ادعا می‌کند که یک نهاد فنی و غیرسیاسی است، باید به این توجه کند که شرایط ایران به دلیل تحریم‌های مالی آمریکا، خاص بوده و هر گونه تبادل اطلاعات مالی با خارج، برای ایران ضرر بالقوه دارد؛ بنابراین آنچه تکمیل کننده تحریم‌ها باشد، خواسته غیرمنطقی است و نباید به عنوان شاخص ارزیابی برای اقدامات ایران لحاظ شود. بر این اساس جا دارد که در مذاکرات میان ایران و FATF، این مسئله مطرح شود که راهکار FATF برای تعاملات در شرایط تحریمی ایران چیست.
[۱]https://www.isna.ir/news/۹۵۰۶۱۶۱۰۴۹۷
[۲]https://www.ibena.ir/news/۹۲۱۶۵/%D۹%BE%D۸%A۷%D۸%B۳%D۸%AE%DB%۸C-%D۸%A۸%D۹%۸۷-%D۹%۸۵%D۹%۸۶%D۸%AA%D۹%۸۲%D۸%AF%D۸%A۷%D۹%۸۶-FATF#ref=ibena
[۳]https://www.fatf-gafi.org/publications/fatfgeneral/documents/plenary-outcomes-june-۲۰۱۶.html
[۴]https://www.alef.ir/news/۳۹۷۰۷۲۳۰۹۲.html
[۵]mehrnews.com/news/۴۴۶۳۵۶۹
[۶]https://www.asriran.com/fa/news/۶۴۰۰۷۸
منبع:
خبرگزاری مهر
ارسال نظر