همه چیز درباره شیطان پرستی

محمد رضا عابدى شاهرودى، از نویسندگان و پژوهشگرانِ جوانى است که تا به حال چهار عنوان از وى به نامهاى: کتاب شیطان (ادبیات شیطانى)، آیه‏هاى مسخ (ادبیات شیطانى)، غیب نما (مجموعه داستان درباره امام زمان) و رها شده (مجموعه داستان کوتاه) به چاپ رسیده است. همچنین ایشان مؤسس و مدیرِ کمپینِ بین المللى اسلام دنیا را فتح خواهد کرد، در حوزه فضاى مجازى هستند. جدیدترین پژوهشِ این نویسنده جوان که قرار است در نمایشگاهِ کتابِ امسال ارائه شود، پژوهشى درباره شیطان‏پرستى است که به همتِ پژوهشگاهِ فرهنگ و اندیشه اسلامى، آماده شده است. گفتگوى ما درباره این پژوهش و ماجراهاى پیرامونش است.

روات حدیث: آقاى عابدى شاهرودى، امروزه نگرانیهاى زیادى درباره ترویجِ فرهنگِ شیطان پرستى در سطحِ جامعه و حتى خانواده‏ها وجود دارد. از جوانانى که با آرایشها و سبکِ لباسِ پوشیدنِ شیطان پرستى در جامعه حضور دارند تا گروههاى زیر زمینى و اخبارِ وحشتناکى که از روابطِ نامشروعِ آنان به گوش مى‏رسد. نظرِ شما به عنوانِ متخصصى که در این حوزه فعالیت و پژوهش مى‏کنید، چیست؟

عابدى شاهرودى: بسم الله الرحمن الرحیم، الحمد لله رب العالمین و اما بعد، من با شما موافق نیستم. چیزى که ما در سطحِ عمومىِ جامعه با آن روبرو هستیم، شیطان پرستى نیست.

روات حدیث: اما ما در جامعه زندگى مى‏کنیم و به راحتى این علامتها و نشانه‏هاى شیطان پرستى را مى‏بینیم و اخبارش را مى‏شنویم!؟

عابدى شاهرودى: دقیقا به همین دلیل این پژوهش که به عنوانش پژوهشى درباره شیطان پرستى است، آغاز شد. بگذارید از ابتدا شروع کنیم. مسائلى در جامعه جهانى وجود دارد که ما از آنها آگاهى نداریم و به علتِ همین عدمِ آگاهى، در برخوردِ با آنان دچار تحلیلهاى اشتباهى مى‏شویم و همین تحلیلهاى اشتباه، باعثِ به وجود آمدنِ برنامه‏هاى اشتباه مى‏شود. دقیقا همین ماجرا، ماجراى ما و شیطان پرستى است. به علتِ آنکه ما در حوزه فضاى بازِ اطلاعات، پیشینه قابلِ توجهى نداریم، اطلاعاتِ درباره شیطان پرستى به اشتباه در ذهنِ بسیارى جا خوش کرده و عادت بر این شده که هر چیزى که از آن خوشمان نمى‏آید، یا مدل یا آرایشش به نظرمان عجیب و غریب مى‏رسد، فى الفور منتسب به شیطان پرستى شود، حال آنکه به اندازه فاصله زمین تا ماه، میانِ آنها فاصله است.

روات حدیث: یعنى مى‏فرمایید این چیزى که ما به عنوان شیطان پرستى مى‏شناسیم، شیطان پرستى نیست!؟

عابدى شاهرودى: در بیشتر مواردِ این طور است. بگذارید مثال بزنم. شاید جوانانى در جامعه ما وجود داشته باشند که به پارتى‏هاى مختلط مى‏روند، البته احتمالش کمى بیشتر از شاید است، اما در هر حال، مطمئنا مواد مصرف مى‏کنند، الکل مى‏نوشند، حتى روابط نامشروع دارند، همین ماجرا، به یک تیترِ بزرگ بر روى یک نشریه زرد مى‏شود که پارتى شیطان پرستان در خیابان جردن تهران. عمده هدف من در این پژوهش، تفاوت قائل شدنِ میان مفهومى است که ما از شیطان پرستى مى‏شناسیم. دست زدن به اعمال شیطانى یک چیز است، و پرستش شیطان یک مسئله کاملا مجزا. من و شما هم اگر دروغ بگوییم، غیبت کنیم و یا تهمت بزنیم، دچار یک حرکت و عمل شیطانى شده‏ایم، اما هیچکدام شیطان پرست نیستیم. شیطان پرستى یک مفهوم خود ساخته نیست، بلکه یک تاریخ پشت سر دارد. بسیارى از چیزهایى که ما به این عنوان مى‏شناسیم، اساسا ارتباطى با شیطان پرستى ندارد و به همین دلیل در تحلیل و نتیجه‏گیرى، ما را دچار مشکل مى‏کنند. فرضا ما مى‏خواهیم جلوى ترویجِ موسیقى رپ را
بگیریم، راحترین کار براى مسئولانِ فرهنگى، چسباندنِ برچسبِ شیطان پرستى به این نوع موسیقى و فرهنگ است، حال آنکه خاستگاهِ موسیقى رپ، فرهنگِ عامه و زندگى عامه است که مثلاً در میانِ محله‏هاى سیاه پوست نشینِ آمریکا و بعد از آن در سایرِ نقاطِ دنیا جریان دارد.

روات حدیث: پس هدف از این پژوهش، تفاوت گذاشتن میان آن چیزهایى است که ما به اشتباه به عنوان شیطان پرستى مى‏شناسیم.

عابدى شاهرودى: بله، و تمایز میانِ مراحلِ شیطان پرستى.

روات حدیث: توضیح بفرمایید درباره بخشهاى مختلف این پژوهش که از چه قسمتهایى تشکیل شده است.

عابدى شاهرودى: این پژوهش در پنج دفتر آماده است. دفتر اول درباره تاریخ و اساطیر و افسانه‏هاى شیطان پرستى است. از شیاطینى که تا به حال موردِ پرستش قرار گرفتند تا دنیاى جادوگرانى که ادعاى رابطه با شیطان را داشته‏اند. از دنیاى تاریکى به جهانِ دوزخ و از آنجا به سرزمینهاى رویایىِ شیطان پرستان که تقریبا تا قرن هجدهم را شامل مى‏شود. دفتر دوم درباره شیطان پرستى در زمان معاصر است که از قرن نوزدهم تا زمانِ حال را شامل مى‏شود. دفتر سوم درباره شیطان پرستى در دنیاى موسیقى و خصوصا موسیقى متال است و صد البته تمایز میانِ بندهاى متال. مثلاً در اینجا ممکن است ما به لباسهاى عجیب و غریب و آرایشِ ترسناکِ آنان نگاه کنیم و فکر کنیم که شیطان پرست هستند، حال آنکه مثلاً در نزدِ بندهاى متالِ شمال اروپا و کشورهاى اسکاندیناوى، شیطان یک موجود خیالى ساخته کلیساى کاتولیک است که آنان هیچ اعتقادى به او ندارند و دغدغه‏شان، ادیانِ باستانى شمالِ اروپاست. آن لباسها و آن موسیقى، دقیقا به جهتِ زنده کردنِ خدایانِ باستانى‏شان است. ممکن است به شرک متهم شوند، ولى شیطان پرست نیستند. هر چند مى‏توان به بندهاى بسیار زیادى اشاره کرد که کاملاً شیطان پرست هستند که عموما در دنیاى مسیحى - یهودى زندگى مى‏کنند. دفتر چهارم درباره شیطان
پرستى در سینما و معرفى بعضى از فیلمهاى برجسته با این موضوع است و بالاخره در دفتر پنجم که به شیطان پرستى در جامعه خودمان مى‏پردازد.

روات حدیث: پس ما در مرحله در واقع قبل از پژوهش قرار داریم. اینکه اگر بخواهیم درباره شیطان پرستى بیشتر بدانیم، چه چیزهایى به این حوزه مربوط هستند و چه چیزهایى به اشتباه به این حوزه وارد شده‏اند.

عابدى شاهرودى: بله، چون مثلِ این مى‏ماند که یک بیمار به ما مراجعه کند و ما با یک داروى اشتباه، او را به کشتن دهیم. بیمارِ بیچاره، دچار عارضه قلبى شده ولى ما به او تجویزى مى‏کنیم که مربوط به معده است، هر چند داروى ما، داروى خوبى است، ولى فقط به کارِ دردِ خودش مى‏آید و کمکى به بیمار ما نمى‏کند. اگر ما مى‏خواهیم با این بیمارى مبارزه کنیم، ابتدا باید آن را همانطورى که هست بشناسیم، خصوصا در هنگامى که موجى از توهمات فانتزى و حتى کمیک که ماحصلِ چسباندن چند نقطه در یک اتاق به هم و رسیدن به یک علامتِ شیطانى در هر خانه و پشت پول و چند ساختمان است، ذهنِ جامعه را به خود جلب کرده است. این در حالى است که من مى‏توانم از میانِ فاصله ماه و زمین، با توسل به همین توهمات، بیشتر از صد نمادِ شیطانى استخراج کنم و آن را به فرشتگان نسبت دهم.

روات حدیث: پس بگذارید سؤال اصلى را این جور بپرسم که آیا ما با چیزى به نامِ شیطان پرستى در جامعه خودمان روبرو هستیم؟

عابدى شاهرودى: بله، هستیم، اما نیاز به توضیح دارد. شما در فلسفه دین که یک فلسفه غربى است و هنوز در فلسفه اسلامى رسوخ نکرده، با شبهات و مواردى روبرو مى‏شوید که صرفا ناظر به دنیاى مسیحى - یهودى است. اساسا بسیارى از مواردى که آنان مى‏گویند، قابلِ اجرا و قابلِ انطباق در فلسفه ما نیست. اگر ما بخواهیم یک فلسفه دینِ اسلامى داشته باشیم، باید یک بنیادِ نوین ایجاد کنیم. به همین سیاق، آنچه که امروزه (صرفه نظر از تاریخِ شیطان پرستى در دوران باستان) مى‏گذرد که خصوصا در دنیاى غرب ترویج مى‏شود، ناظر به همین تعلیماتِ مسیحى - یهودى است که ارتباطِ معنایى و فرهنگىِ زیادى با جامعه ما نمى‏تواند برقرار کند. اما ما با این حال در جامعه خودمان (صرفه نظر از تمایزى که میان آنچه واقعا شیطان پرستى هست با آنچه که نیست مى‏گذاریم) با این مسئله روبرو هستیم، اما نام گذارىِ روى آن باید به دقت انجام شود.

آنچه که ما امروزه در صحنِ واقعىِ جامعه مى‏بینیم، بحرانِ شیطان پرستى در جوانان نیست، بلکه بحرانِ بى هویتى است که باعث مى‏شود چشمهایشان را ببندند و هر چیزى که از غرب و شرق مى‏آید را کورکورانه دنبال کنند.

روات حدیث: و حالا باید در برابرش چه کار کرد؟

عابدى شاهرودى: این دیگر چیزى است که من برنامه‏اى برایش ندارم، زیرا کارِ من تحقیق و پژوهش و نشانِ آن چیزى است که وجود دارد یا ممکن است در آینده به سراغِ ما آید، یا راهِ اشتباهى است که داریم آن را مى‏رویم، اما برنامه‏هاى اجرایى آن بر عهده مسئولانِ اجرایى و فرهنگى است که باید درباره آن نظر بدهند. اگر ما یاد مى‏گرفتیم که هر کدام از ما، فقط در حیطه‏اى که در آن تخصص و تجربه دارد، سخن بگوید، شاید دچارِ این بحرانها نمى‏شدیم. اما هنوز دیر نیست و امید داریم که بتوانیم بر این بحران غلبه کنیم، اما گام اول، این است که هر کدام پایمان را به اندازه گلیمى که داریم دراز کنیم.

روات حدیث: ممنون از شما به خاطرِ وقتى که به ما دادید.

منبع: روات حدیث