آیین هایی که رنگ جهانی به خود گرفتند

ازحدودسالی که ازتصویب کنوانسیون میراث فرهنگی ناملموس می گذرد، ایران توانسته است 10 آیین و میراث معنوی خود را در این فهرست ماندگار کند؛ «نوروز» مهمترین پرونده ای است که ایران توانست با مشارکت کشورهای حوزه نوروز ارایه و به عنوان یک میراث جهانی برای بشریت عرضه کند.

بنابه این گزارش ،علاوه بر نوروز، ردیف موسیقی ایرانی، قالیبافی استان فارس، آیین های پهلوانی، قالیشویی مشهد اردهال کاشان، تعزیه، روش سنتی قالیبافی در کاشان، موسیقی بخشی خراسان، دانش دریانوردی و لنج سازی در خلیج فارس و نقالی(قصه پردازی )ایرانی، به ثبت یونسکو رسیدند.

البته یونسکو ثبت جهانی میراث معنوی کشورها را سهمیه بندی کرده است و از این رو ایران سالانه تنها می تواند یک اثر خود را در این فهرست به ثبت برساند و در صورتی که این محدودیت ها نبود، ایران می توانست به مدد برخورداری از تنوع قومی و آیین های مرتبط با هر یک از آنان و نیز پیشینه تاریخی خود آثار ناملموس بیشتری را ثبت جهانی کند.

نکته قابل توجه در پرونده های ارایه شده از سوی ایران این است که این پرونده ها تنها به ثبت یک اثر محدود نمی شود؛ برای نمونه در ثبت موسیقی ردیفی ایران انواع سازهای ایرانی شامل ‌تار، سه‌تار، سنتور، کمانچه، نی، عود، قانون ویلون و سازهای اصلی موسیقی کلاسیک نیز ثبت جهانی شدند.

نمونه دیگر ثبت «دانش دریانوردی و لنج سازی ایرانیان در خلیج فارس» است که در محتوای آن نام خلیج فارس نیز بار دیگر به تایید نهادهای بین المللی رسید.

ثبت شیوه های قالی بافی ایرانیان در فارس و کاشان نیز اقدام دیگری بود فرش ایرانی و نقش های آن را ازدیگر بافته های داری و زیراندازهای مشابه کشورهای همسایه متمایز کرد.

یا اینکه در قالب پرونده آیین های پهلوانی و ورزش های زورخانه ای، به باستانی بودن ورزش کشتی در ایران به عنوان یکی از باسابقه ترین رشته های ورزشی اشاره شده است.

ثبت «تعزیه» و «قالیشویان مشهد اردهال» به عنوان دو آیین مذهبی در بین ایرانیان دستاورد مهم دیگری بود که توانست جنبه های دینی در آیین های ایرانی را جهانی کند.

ایران برای نشست امسال کمیته میراث ناملموس یونسکو، پرونده «دانش طب سنتی ایرانیان» را پیشنهاد کرده است تا از این طریق دانش دیرینه طبابت ایرانیان را در ذهن جهانی ماندگار کند؛ پرونده ای که شیوه هایی چون گیاه درمانی، ماساژ درمانی، حجامت، بادکش درمانی، زالو درمانی، فصد (رگ زدن) و آب درمانی یا آبزن‌ها را در خود جای داده است.

به عقیده کارشناسان ثبت جهانی ناملموس، نقش موثری در صیانت از سرمایه‌های فرهنگی کشور و معرفی تمدن ایران در عرصه‌های بین‌المللی دارد و این میراث را از خطر فراموشی آن هم به دلیل تحولات جهان مدرن حفظ می کند.

وجود آداب و سنن مختلف در جای جای ایران دست کارشناسان میراث فرهنگی بویژه در حوزه مردمشناسی را برای تهیه پرونده های متنوع باز گذاشته است و انتظار می رود.

فناوری ساخت بادگیرهای یزد، دانش فیروزه کوبی، دانش ساز سازی ایرانیان و ... از جمله مواریث معنوی ایرانیان هستند که دوستداران میراث این سرزمین در انتظار جهانی شدن آن هستند.