گوناگون

آشنایی با " گویش شیرازی" + اصطلاحات شیرازی!

پارسینه: در مورد صرف افعال، پ روی از دستور زبان رسمی معمول است و بازهم هر جا عادت زبانی شیرازی ا جاب کرده، صامت ا مصوتی دگرگون شده است .

هر چند اسکلت الفبا ی زبان فارسی در نوشتار و آهنگ اصلی واژه ها در گفتار طی قرن ها کم و بیش پا بر جا مانده، اما ساختار فرعی و اژه ها و جمله ها تحت شرایط اقتصادی و اجتماعی تحولات زیادی را گذرانده است . کلماتی که در فرهنگ مادی مردم زمینه استفاده نداشته مهجور و از رده خارج شده، کلماتی با قبول بعضی تغییرها به جا مانده و کلماتی بیگانه بی هیچ تغییر و شکل خارجی خود در زبان فارسی کاربرد پیدا کرده است. بی شک پیش از آن که زبان به عنوان زبان رسمی در کشوری را یج شود، لهجه های محلی از ارزشی کسان برخوردارند اما هم ن که زبانی استاندارد در سرزمینی به وجود آمد، از آن پس د گر گویش های محلی ارزش های کاربردی و اجتماعی خود را در سطح وسیع کشور از دست می دهند.

به گزارش پارسینه، با وجودی که گو یش شیرازی پیوسته رنگ زبان رسمی مملکت رابه خود می گیرد. هنوز هم ا ین لهجه با لهجه رسمی تفاوت ها ی دارد و هنوز هم پاره ای واژه ها ، اصطلاحات و ترک ب ها ی در ا ن لهجه به گوش می رسد که برای غیر شیرازی بیگانه است. بس اری از واژه ها که در گو یش شیرازی کاربرد دارند، دقیقاً با همان تلفظ و معنی معمول در شیراز در فرهنگ های معتبر ضبط شده است و نشانه درستی ا ین گونه واژه هاست .

در ا ین جا اشاراتی هرچند مختصر به برخی از و ژگی ها و قواعد لفظی ا ین گو یش دار م در لهجه شیرازی تکیه بر حسب نوع کلمه روی هجاهای فارسی مختلف است عنی با تغییر محلی تکیه معنا تغییر می کند. البته ا ن موضوع خاص لهجه شیراز نیست و زبان فارسی را شامل می شود برای مثال :

آقو با a کوتاه به معنی پدر و آقو باaa کشیده به معنای آخوند ا ک س د است. اصل کلی و عمومی در ا ین گو یش تلفظ هر چه ساده تر کلمات است به نحوی که عادت زبانی شیرازی ها ا یجاب می کند. بنابرا ن اگر ما تمام اسامی ، افعال، ق ود و .... ا ین لهجه را بررسی کن م، می ب ن م ضمن ا ن که درهر کی از ا ین مقوله ها ساختار ثابتی دنبال می شود، هر جا عادت زبانی شیرازی ها ا جاب کرده، از آن ساختار ثابت عدول شده است برای مثال اغلب کلماتی که در فارسی رسمی به مصوت بلند ( a = ا ) ختم می شوند در گو ش شیرازی به مصوت کوتاه( o= ـُ ) ختم می شوند مانند با : بو، بالا : بالو، بابا : بابو، حالا : حالو، کاکا: کاکو .

تمام کلمات مذکور چه به تنها و چه درترک ب با سا ر کلمات ا ن تغییر را دارند، اما کلماتی مانند پا، شفا با آنکه به مصوت بلند (a ) ختم می شوند به تنها ی تغ ر را نمی پذ یرند و فقط در ترک ب با سایر کلمات مصوت بلند پا ان شان تبد یل به مصورت کوتاه (o) می شوند. مثلاً : شفا اگر موصوف ا مضاف واقع شود می شود شفُ مصوت بلند (u) (او ) در آخر کلمه به عنوان معرفه ساز به کار می رود.

( مداد _ مدادو ) ( کتاب _ کتابو ) ( گاو_ گاوو).

هم ن مصوت معرفه ساز در کلماتی که به هاء ب این حرکت ( هاء غ ر ملفوظ ) ختم می شوند. پس از حذف مصوت کوتاه(e) ( -ِ ) در آخر کلمه به (ow) تبد ل می شود:

( نامه _ نامو ) (ش ش _ ش شو ) ( خونه_ خونو) (شونه _ شونو)

در مورد صرف افعال، پ روی از دستور زبان رسمی معمول است و بازهم هر جا عادت زبانی شیرازی ا جاب کرده، صامت ا مصوتی دگرگون شده است .

(بشکن _ بوشکون ) ( می جو م _ موجورم )

ضمیر های اشاره ( ا ن ) و ( آن) درگویش شیرازی به ( ای ) و (او) و جمع آنها به ( ا نا) و ( اونا) تغییر پیدا می کند .ضما یر مفعولی مرا( من) ، ترا( تر)، مارا ( مار)

ها در آخر کلمه بعد از الف در لهجه شیرازی از تلفظ ساقط می شوند:

(چاه_ چا) ( روباه _ روبا) ( شاه _ شا )( ماه _ ما )

(b = ب ) در آخر بعضی کلمات دو حرفه در گو ش شیرازی تبد ْ به (ow) می شود.

( آب _ او ) ( تب _ تو ) ( لب _ لو ) می شود.

درتعدادی از کلمات که وسط آنها الف است موقع تلفظ الف تبد ل به واو می شود:

(ارزان_ ارزون ) (تکان _ تکون ) ( جان_ جون )

در شیراز هنوز مردم محله های قد یمی تر بیشتر به لهجه شیرازی سخن می گو ند تا بقیه مردم مثلاً لهجه کسبه و اهالی دروازه سعدی، لب آب، دروازه قصاب خانه، دروازه شاه داعی الله .... تفاوت آشکار با لهجه اهالی و کسبه نقاط د گر شهر دارد.

واژه های رایج در گویش شیرازی:

آس و = آس اب	asiov
بار کلو = بارک لله	barikallo
برو بالو = برو بالا	boro balo
بو = بابا ، پدر	bovo
بونه = بهانه	bune
تارف = تعارف	tarof
توه = تاوه ،تابه	towe
تو دن = تاب دن	towidan
چپو = چپاول	capow
داتی = دهاتی	dati
آت ش= آتش	atish
آخرشو = آخرشب	axere sow
آفتو = آفتاب	aftov
آمو = اما	amu
ازب = ازبس که	azbe
افت دن = افتادن	oftidan
اقد = ا ن قدر	egad
اگه = اگر	age
اوبر= آن طرف	abar
اوتو = درآن اطاق	uto
اور = او را	ure
اورک = آورک ، تاب	owrak
اوسار= افسار	owsar
اوسن = آبستن	owsan
اوشن = آو شن	owshan
اوطو = آن طور	utowr
اوکله = آبگوشت کله، کله پاچه	owkalle
اوکی = آبکی	owaki
اوله (رو) = آبله (رو)	owle ru
اوله مرغون = آبله مرغون ( مرغان)	owle mor gun
پاشدن = بلند شدن	po shodan
اووختا = آن وقت ها	uvaxta
اووختال = آن وقت تا به حال	uvaxtalo
او اری کردن = آب اری کردن	ow yari kerdan
ای شم _ آهای ، با شما هستم	oy somo
ای طو = ا ن طور	itow
ا نه = آ نه	oyne
بادبادک = بادکنک	bad badak
بادب زن = بادبزن	bad bizan
باقله = باقلا	baggele
بالخونه = بالاخانه	balxune
ب ت = با تو	bato
ب دونه = به دانه	be dune
ب ز = بهتر از	baa ze
بس = بست است، کافی است	basse
بض = بعض	baaze
بکری = بکرا ( کی از مرکبات)	bakroy
بون = بام	bun
پخش = پش	paxse

پنجره

مسافر ۰۹ آذر ‎−۰۶۲۲ - ۰۲:۲۵

سلام
این متن به هم ریخته است
لطفا اصلاح کنید
امیر ۰۹ آذر ‎−۰۶۲۲ - ۰۲:۲۵

این چن د کلمو اضا فه کن به خدا=انداله چرا=چه صلا درخت انگور=رز وسیله نقلیه=پاکشو مریزی=وبو دستشوی=توالت دوست دختر= دولک
یاسمن غزاله ۰۹ آذر ‎−۰۶۲۲ - ۰۲:۲۵

بنظر من نصف اين تلفظات تهرانیها و باقیه شهر ها هم حرف میزنن مثل اگه
ناشناس ۰۹ آذر ‎−۰۶۲۲ - ۰۲:۲۵

چرا= چِروُ دوخت انگور= رِز وسيله نقليه= پا كِشَك
توالت= دسشوري
محمد شيرازي نژاد ۰۹ آذر ‎−۰۶۲۲ - ۰۲:۲۵

نانوايي/نون بوي - همسايه/همساده - كلاه/كالوُ - ذغال/ذاغال - گوجه/گورجه - خربزه/كُمبيزه - تربچه/تُربيزه -
شكم/كـم - رعدوبرق/قُرتِراق - چروك/مُچّه -
غُرزدن/لُندِ دادن - به ندرت/هاتون هاتون - گريه زير لب يا نق زدن/وِنگه - محكم/قاايـُم - چسبناك/چِكِنه -
آبكش/تُرُش باله - چرخيدن/پِلكيدن - هوس كردن/آرمه -
صدا زدن/جار زدن - دعوا/جَر - سوسك/خزوك - مارمولك/كلْپوك
حسن ۱۵ دی ۱۴۰۲ - ۲۲:۴۱

ایشون که ای حرفارو زده خیلی چیزی از زبون شیرازی حالیش نبوده مثلا شیرازیا به جوون مجرد میگن ازب ولی ایشون گفته یعنی لژ بس که. ضمنٱ خیلی لز شهرستانهای اطراف لحجه خودشونو قاطی لحجه شیرازی میکنن بعد عم چس ناشتوی میکنن ایور و اوور میگن ما شیرازی هسیم که در جواب همچین ادمپی غربتی باید بگم تو کهراس میگی ولی ای تو کون آدم دروغقو. ببخشید که حرفوی ناجور زدم ولی کدوم آدم قرمساقی میگه شیرازسا به فلکه گاز مسگن فلکه گازو. یعنی همو فلگی گازو حوالیی .... آگه کمه بازم هسا