دعوا بر سر نوار صوتی مهدی هاشمی از کجا شروع شد؟

پارسینه - مصطفی مسجدی آرانی: «فریدم مسنجر 57» و انتشار یک فایل صوتی از مکالمه مهدی هاشمی و یک کاریکاتوریست روی «یوتیوب». این آغاز ماجرایی بود که چند روزی است فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را به خود مشغول کرده و حتی باعث جنجال‌ها و دعواهایی شده است. حامیان مهدی هاشمی معتقدند این نوار جعلی است، ارزش حقوقی ندارد و به فرض صحت انتشار آن عملی غیرقانونی و غیراخلاقی بوده است. مخالفان مهدی هاشمی این نوار صوتی را سند دیگری می‌دانند بر مخالفت و بلکه معاندت او با نظام.

شنبه 7 دسامبر 2012؛ فردی با عنوان کاربری «فریدم مسنجر» روی یوتیوب یک نوار صوتی می‌گذارد. مکالمه‌ای است بین مهدی هاشمی و یک کاریکاتوریست خارج نشین. گویا برای مهرماه سال 1389. مکالمه درباره شرایط روز ایران است. در آن حرف‌هایی رد و بدل می‌شود که به طور صریح به برخی از اشخاص و وقایع نظر دارد. سیمای مهدی هاشمی در این مکالمه، سیمای یک مخالف است و سیمای کاریکاتوریست، یک خبرنگار که می‌خواهد تحلیلی را اخذ کند البته با این صراحت که این فایل «قرار نیست خبر شود.» منتشرکننده خبر مدعی این است که 18 فایل صوتی دیگر هم دارد که به زودی آن‌ها را منتشر خواهد کرد.

اما این فایل تبدیل به «خبر» می‌شود. ابتدا موضوع توسط باشگاه خبرنگاران مورد بررسی قرار گرفت و بعد از آن سایر سایت‌ها و رسانه‌ها به آن پرداختند. بیشتر رسانه‌ها صرفا به محتویات فایل صوتی، آن هم به صورت گزیده پرداختند. بعد از انتشار خبر، محسن هاشمی و وکیل مهدی هاشمی، علیزاده طباطبایی، اعلام کردند که این فایل صوتی جعلی است.

اما این فایل چگونه منتشر شده است؟ روایت مکالمه کننده، یعنی نیک آهنگ کوثر این است که در دعوای حقوقی بین بوذری و مهدی هاشمی در کانادا که به فعالیت‌های اقتصادی مربوط می‌شده است؛ او به عنوان مطلع احضار می‌شود و از آنجایی‌که در تحقیقات از او خواسته می‌شود «میزان ارتباط و سطح مکالمات با مهدی هاشمی و یکی از نزدیکان‌شان» را فاش کند، او نیز تمام شواهد ارتباط خود را تحویل دادگاه می‌دهد؛ از جمله همین فایل صوتی.

بدین ترتیب این فایل در اختیار متهم و شاکی قرار گرفته و کوثر مدعی است که ازآن زمان هیچ اختیاری بر این فایل نداشته است. در عین حال، وکیل هاشمی سخن دیگری می‌گوید: او مدعی است که «هفته گذشته نیک آهنگ کوثر یکی از روزنامه نگاران ساکن خارج، به من ایمیل زد و مدعی شد که فایل صوتی پیش من بوده است و این فایل را به بوذری- فردی که مدعی شده بود مهدی هاشمی از او باج گرفته - تحویل داده است. نیک‌آهنگ کوثر در آن ایمیل اصرار داشت که ما با بوذری تماس بگیریم.» او در ادامه گفته است: «بوذری می‌خواهد از این طریق مهدی هاشمی را تحت فشار بگذارد تا شکایتش را پس بگیرد. چون در دادگاه انقلاب به تازگی روشن شده که ادعای بوذری دروغ بوده است.» البته بوذری در گفتگو با یکی از رادیوهای خارج از کشور چنین ادعایی را رد کرده است.

ادعاهای دیگری هم در این زمینه مطرح است. مثل ادعایی که از سوی یک روزنامه‌نگار داخلی مطرح شده و مبتنی بر نفوذی بودن نیک آهنگ کوثر در میان خارج‌نشینان ضد انقلاب است و در انتهای این گزارش به آن پرداخته می‌شود.

اما سوال پیشینی این است که این فایل چگونه ضبط شده و آیا ضبط کردن مکالمه بدون اجازه عملی قانونی و اخلاقی است یا خیر؟ هر چند که خود کوثر می‌گوید: «مطابق قانون، من حق دارم چنین کنم و از حق قانونی‌ام دفاع می‌کنم. هر کسی می‌گوید کار من غیرقانونی است، از قوانین بی‌اطلاع است و از نظر اخلاق رسانه‌ای نیز، اگر کسی بارها حرف خود را تغییر داده باشد، متهم به نقض حقوق انسانی و دخالت در آدم‌ربایی، دخالت در شکنجه و نیز متهم به سو استفاده از اموال عمومی باشد، برای شناخت بهتر و کسب اطلاعات می‌توانم با کسب اعتمادش، حتی بدون اطلاع دادن صدایش را برای دست‌یابی به واقعیت به عنوان سند ضبط کنم.»

اما عده‌ای هستند که اعتقاد دارند: « ضبط صدای دیگران بدون اطلاعشان، ناجوانمردانه و غیر قانونی است. حتی اگر در یک مصاحبه رسمی و در حال ضبط باشد و مصاحبه شونده بخشی از حرفهایش را با قید "نقل نشود" یا همچو چیزی بگوید، انتشار حرفهایش قابل پیگرد قانونی است و از لحاظ حرفه‌ای ویران‌گر اعتماد به کسی که چنین کاری کند. جالب است که نه فقط نیکان اخطاری برای ضبط صدا نمی‌دهد بلکه در اواسط آن تاکید می‌کند که مکالمه خصوصی است.»

بعد از انتشار این فایل صوتی، عضو تحریریه یکی از سایت‌های خبری در مطلبی بیان کرد که طبیعتا این فایل توسط نیک آهنگ کوثر منتشر نشده بلکه توسط کسانی منتشر شده که نیک آهنگ این فایل را به آن‌ها فروخته است و ضمنا گفت که خانواده هاشمی از دستکاری شدن بخشی از فایل سخن می گویند که بر اساس تحلیل ابتدایی آن به وسیله نرم افزار بوده و بعضی کلمات در فایل جایگزین و دستکاری شده اند.

بنابراین مخدوش بودن این فایل نیز جدی است. او در این مطلب هم سندیت نوار صوتی را هدف گرفته بود و هم با هدف قرار دادن هویت ناشناس پخش کننده فایل صوتی، سناریویی را برای آن فرض کرده بود که البته این سناریو را بنا به ملاحظاتی بیان نکرد.

در مقابل کسانی بودند که در ذیل این پست و بعد از آن در سایت رجانیوز، این روزنامه‌نگار را به لقب روابط عمومی خاندان هاشمی خواندند و مدعی شدند خانواده هاشمی قرار است علاوه بر ادعای جعلیت این فایل صوتی به پیشنهاد این روزنامه نگار قرار است بگويند «كه نيك‌آهنگ كوثر نفوذي نظام است و اين كار را به اشاره نظام انجام داده است تا با فراگير كردن اين شايعه، هم از تبعات منفي بيشتر در داخل پيشگيري شود و هم پيشاپيش فايل‌هاي صوتي ديگري را كه شاكي مهدی هاشمی در اختيار دارد و تهديد به افشاي آن‌ها کرده، بي‌اثر نماید.»