زیور آلات محلی و سنتی زنان ایلامی +عکس

به گزارش پارسینه، وبلاگ « سرزمین کوهستان » نوشت:

همان گونه که تنوع پوشاک و زیور آلات مناطق گوناگون به منزله علامت و نشانه خاص برای معرفی اقوام مختلف است، جنس، رنگ و شکل لباس و زیورآلات و ضمایم آن هم به پوشنده لباس منزلت اجتماعی ویژه ای می بخشد. زیورآلات زنان در گذشته به جز جنبه های نمایش و زیبایی، از طرف دیگر جنبه پشتوانه اقتصادی هر خانواده به حساب می آمد، چرا که همه اموال منقول و غیر منقول می توانست به تاراج رود جز زیورآلات که توسط زنان استفاده و حمل می شد و این به دلیل همان احترام و قداستی بود که زنان داشتند زن در کلیه گروههای قومی و جوامع انسانی موجود در ایران یکی از محرمات است و از یک مصونیت اجتماعی ویژه ای برخوردار می باشد، لذا در کشمکشهای قومی و قبیله ای از آسیبها در امان بوده است. بنابراین، مرد خانواده ترجیح می داد که بیشترین پس انداز خود را تبدیل به زیورهای گران قیمت نموده و به زن خود هدیه نماید.

در پوشاک زنان بخصوص در قشر نسبتا مرفه به ظرافتها، زیبایی ها و تزیینات توجه زیادی می شود و پارچه های زری و ابریشمی و مخملهای رنگی و یراقهای پهن، سکه های قدیمی و دامنهای پرچین و دیگر نقش آفرینیها، که از یک دنیا ذوق و سلیقه و مهارت خبر می دهد، در مجموع پوشاک زنان را به صورت مجموعه ای هماهنگ درمی آورد و وقار خاصی به زنان می بخشد.

گرايش به زيبايي همساز با ساختار اجتماعي و نظام ارزشي جوامع مختلف داراي شكل هاي متفاوتي است. هر قوم يا ملتي براي آرايش و تزيين از زينت هاي خاصي استفاده مي كند كه در فرهنگ آن قوم يا آن ملت داراي معنا و مفهوم خاصي است و به نياز عاطفي و ارزشي آن قوم پاسخ مي گويد.

زنان ایلامی همانند ديگر زنان اقوام ايراني از ديرباز به آرايش و زيبايي خود توجه داشته است و زيور و زينت خود را همساز با جايگاه اجتماعي و خانوادگي اش انتخاب مي كند.

زن ایلامی براي آرايش و زيبايي از قابليت هاي طبيعي جسم خود به نحو مناسبي استفاده مي كند. وي گوش، بيني، گردن، دست و پاي خود را به انواع حلقه ها و گوشواره هاي زيبا مزين مي كند و در بعضی مواقع قسمتهای از صورت خود را خالکوبی می کردنند.

بیشتر زیور آلاتی که زنان ایلامی استفاده می کردنند از مهره های سنگی و رنگی است که در بعضی از مناطق استان جمع آوری و آنها را می چیدند ( نمونه های تصویری ) در شهر ایلام در چغا میرگ(مهره) محل کنونی که قلعه والی در بر روی آن ساخته شده است که دارای مهرهای رنگی بوده و زنان و دختران ایلامی در این مکان مهره و سنگواره های رنگی را جمع آوری می کردند این مهره های رنگی در فرهنگ ایلام بجز استفاده زیورآلات(دستبند-گردن بند و ...) کاربرد های دیگری نیز داشته است و هنوز هم بعضی از این کاربردها فرهنگی وجود دارد

اینک با این توضیح مقدماتی، به شرح زیورالات سنتی و محلّی زنان ایلامی پرداخته می شود

سینه ریز (ملونگ)با سکه های یک ریالی پهلوی و سربند(بان سرون) با سکه های دو ریالی دوره پهلوی که بر اساس تعداد سکه های موجود ارزش اقتصادی و اجتماعی پیدا می کرد مثلاً ملونگ 7 لیره یا 5 لیره

سینه ریز(ملونگ)با منجق های(رخته) رنگی

گل کیف با منجق های رنگی و میخک و کیسه معطر مشک (کاربرد آن جهت زیور لباس و معطر نمودن آنها استفاده می شود که بر روی سخمه و یا کمر چین آویز می شود)

لاسری(این زیور برای کنار سربند و کلاه زنانه که مهره آن معمولاً از یاقوت و فیروزه استفاده می شد)

گردن بند(ملونگ) با مهره های رنگی و زینتی

گوشواره که با توجه به موقعیت اقتصادی می تواند از انواع طلا-نقره و ... باشد

گل سینه(سنجاق سینه )که برای قفل کردن دو لبه سخمه و کمرچین استفاده می شود

پابند(پاوینگ) جنس آن از مهره بود. برای بستن مچ پای زنان و بچه ها به عنوان زینت و زیور استفاده می شود.

دستبند(دسینگ) که جنس آن از مهره های رنگی می باشد

خلخال(پاوینگ)که جنس آن معمولاً از نقره می باشد

انگشتر(کلوانگ)این نوع انگشترها که با سنگ های زینتی تزئین شده و هم زنان و هم مردان از آن استفاده می کردند و جنس آنها معمولاً نقره می باشد

سرمه دان(سرمگ)که برای آرایش چشم زنان که جنس ان معمولاً از پوست بز می باشد و مواد داخل آن برای دردهای چشم نیز استفاده می شد

سینه ریز که از به وسیله سکه های یک ریالی و دو ریالی ساخته می شود و مهره های ان معمولاً یاقوت و فیروزه بوده و لوله ای فلزی آن یک نوع دعا برای چشم بد و چشم زخم در داخل آن تعبیه می کردند

سنگهای زینی که کاربرد آن برای گردن بند و ...

نمونه های از سکه های متفاوت دوره پهلوی که گردن بند ها و سینه ریز ها از آن ساخته و همچنین کاربرد دیگر آن جهت زیبا شدن لبه های لباس زنان( سخمه ها و کمرچین)دوخته می شد و نوع سکه و ارزش آن نشانه از موقعیت اقتصادی و اجتماعی زنان را نشان می دهد و در زمانی که خانواده از لحاض اقتصادی در مضیقه بوده از سکه های آن برای خرج و مخارج روزانه استفاده می کردند

گوی های نقره ای که روی لبه های لباس زنان دوخته می شد و این گوی ها کاربردهای متفاوتی در نوع و پوشش لباسهای زنان داشته است

نمونه های کامل از پوشش و زیور آلات زنان محلی ایلامی که هم زنان کرد-لر و لک از این نوع زیور آلات استفاده می کنند

منابع مطالب:

پوشاک زنان محلی(رفیع افتخار)

روزنامه ابتکار

موزه مردم شناسی استان ایلام