.svg)
«صمد بهرنگي» براي گريز از سانسور به ادبيات كودك پناه آورده بود
خبرگزاري فارس: خسرو باباخاني با اشاره به صمد بهرنگي گفت: تا پيش از انقلاب چيزي به اسم ادبيات كودك و نوجوان وجود نداشت، چند نويسنده‌اي هم كه در اين زمينه فعاليت مي‌كردند بيشتر دغدغه سياسي داشتند و براي گريز از سانسور به ادبيات كودك پناه برده بودند.
اين نويسنده كودك و نوجوان به خبرنگار فارس، گفت: برخلاف رشد فوراني ادبيات كودك و نوجوان در دهه اول انقلاب، داستان هاي امروزه از ضعف شديد محتوا و تفكر رنج مي برند اگرچه از نظر شكلي ظاهر بسيار مناسب و خوبي دارند.
* خودباوري؛ بزرگترين دستاورد انقلاب
باباخاني گفت: براي بررسي وضعيت ادبيات كودك و نوجوان پس از انقلاب كافي است نگاهي به مجله كيهان بچه‌هاي قبل از سال 57 بيندازيم و آن را با مطالب همين مجله در سال‌هاي بعد از آن مقايسه كنيم.
وي افزود: تا پيش از انقلاب 99 درصد مطالبي كه در مجله كيهان بچه‌ها منتشر مي‌شد، ترجمه‌اي بود و حتي مطالبي هم كه به اسم داستان تأليفي چاپ مي‌شد. در واقع ترجمه‌هايي بودند كه عنوان تأليف داشتند اما بيشتر از 90 درصد داستان‌هاي همين مجله در سال‌هاي بعد از انقلاب تأليفي است.
باباخاني از خودباوري به عنوان بزرگترين دستاورد انقلاب ياد كرد و توضيح داد: نويسنده‌هاي كودك و نوجوان نيز از اين قاعده كلي مستثني نبودند و با حالت روحي ويژه‌اي كه انقلاب به آنها بخشيد، توانستند جريان ادبيات كودك و نوجوان را به راه بيندازند.
وي افزود: تا پيش از انقلاب چيزي به اسم جريان ادبيات كودك و نوجوان وجود نداشت چند نويسنده‌اي هم كه در اين زمينه فعاليت مي‌كردند بيشتر دغدغه سياسي داشتند و براي گريز از سانسور به ادبيات كودك پناه برده بودند.
* آثار صمد بهرنگي؛ بيشتر سياسي تا ادبي
وي با اشاره به صمد بهرنگي به عنوان شاخص‌ترين نويسنده كودك و نوجوان پيش از انقلاب تصريح كرد: او انصافا نويسنده بسيار مستعدي بود، كارهاي ماندگاري هم انجام داد و هنوز كه هنوز است مي‌بينيم «ماهي سياه كوچولو»ي به هر دليلي در اين طرف و آن طرف مطرح مي‌شود، اما انكاركردني نيست كه دلمشغولي عمده بهرنگي سياست بود.
وي ادامه داد: «24 ساعت در خواب و بيداري» بارزترين اثر بهرنگي است كه دغدغه سياسي او در آن اثر به خوبي پيدا است و شايد بشود آن را نوعي تبليغ مبارزه مسلحانه به شمار آورد.
نويسنده كتاب «گنج قلعه متروك» همچنين عنوان كرد: من منكر نقش مؤثر بهرنگي در ايجاد ادبيات كودك و نوجوان نيستم، اما مي‌خواهم بگويم وقتي كسي در ميدان مبارزه نباشد، يك آدم لنگ هم اول مي‌شود.
وي در ادامه به نقش مؤثر دو مجله كيهان بچه‌ها و سروش نوجوان در ايجاد جريان ادبيات كودك و نوجوان اشاره كرد و گفت: در دهه 60 مجله كيهان بچه‌ها با مديريت اميرحسين فردي مركز فعاليت نويسنده‌هاي جوان و خلاقي بود كه همگي در كنار هم فعاليت مي‌كردند.
وي افزود: در جلسات قصه‌خواني هفتگي آن سال‌ها كساني مثل حسين فتاحي، شكوه قاسم‌نيا، احمد غلامي، سوسن طاقديس، نقي سليماني، فريبا كلهر، شهرام شفيعي، داود غفارزادگان، محمدرضا بايرامي، كاظم اخوان و ... شركت مي‌كردند كه همگي امروزه جزو نويسندگان خوب كودك و نوجوان به شمار مي‌آيند.
وي همچنين با اشاره به مجله سروش نوجوان توضيح داد: نويسندگاني مثل مرحوم قيصر امين‌پور، فريدون عموزاده خليلي، حسن احمدي و بسياري ديگر هم در جلسات قصه و شعرخواني سروش نوجوان شركت مي‌كردند.
* دهه 60؛ پربارترين دوره ادبيات كودك ايران
وي ادامه داد: همان نقد جمعي روي قصه‌ها و فضاي رقابت بسيار سالمي كه ميان نويسندگان وجود داشت انگيزه خوبي براي كار كردن بود و به گمان من در دهه 60 پربارترين دوره ادبيات كودك و نوجوان ما سپري شد.
وي با اشاره به افت كيفيت ادبيات كودك و نوجوان در دهه 70 يادآور شد: در اين سال‌ها همزمان با افزايش مشكلات اقتصادي و معيشتي، نويسنده‌ها كم‌كم به اين نتيجه رسيدند كه ديگر آن اندازه مجرب شده‌اند كه نيازي به قصه‌خواني و نقد جمعي ندارند اين بود كه آن جلسات تعطيل شد و نويسنده‌ها به كار انفرادي روي آوردند.
وي ادامه داد: وقتي بحث نان مطرح شد و نويسنده‌ها ديدند كه از راه نوشتن نمي‌توانند زندگي كنند، بعضي‌ها از خير كار حرفه‌اي گذشتند و نويسندگي را به عنوان شغل دوم دنبال كردند و بعضي‌ها هم به طور كلي قيد نوشتن را زدند و سراغ كارهاي ديگر رفتند.
وي با بيان اينكه اين سير نزولي در دهه 80 نيز ادامه پيدا كرد، توضيح داد: من در اين سال‌ها داور جشنواره‌هاي متعددي بوده‌ام و هر سال برايم انتخاب يك اثر خوب دشوارتر شده است، البته كتاب‌ها به لحاظ شكلي و زباني كم‌غلط‌تر از گذشته هستند اما محتواي دندان‌گيري ندارند.
وي افزود: درست است كه داستان‌هايي كه در دهه اول انقلاب نوشته مي‌شد متأثر از انقلاب و دفاع مقدس تا حدودي شعارزده بودند و بيشتر آنها محور مبارزه با ظلم داشتند اما صادقانه و دردمندانه نوشته مي‌شدند و همين رمز موفقيت و تأثيرگذاري آنها بود.
* ادبيات كودك پشت‌ويتريني شده است
وي ادامه داد: ادبيات كودك و نوجوان ما حالا پشت ويتريني شده است و من به جرأت مي‌توانم بگويم كه در كل اين ادبيات شيك و لوكس، ما حتي به تعداد انگشتان يك دست هم داستان نوجوان عاشقانه نداريم و كارهايي هم كه هست يا از اين طرف بام افتاده‌اند يا از آن طرف يا عشق افلاطوني دور از دسترس است يا عشق مبتذل و بازاري.
وي با تأكيد بر ضرورت آشنايي نويسندگان كودك و نوجوان با مسايل روانشناسي رشد كودك عنوان كرد: آگاهي از اين مسئله براي نويسندگان نه تنها لازم بلكه واجب است و شايد يكي از دلايلي كه امروز كمتر اثر شاخصي در زمينه كودك و نوجوان به چشم مي‌خورد همين فقر اطلاعاتي نويسنده‌ها باشد.
ارسال نظر