.svg)
ازدواج موقت؛ از مکتب اسلام تا آیین کنفوسیوس
روات حدیث نوشت:
با تکیه بر منابع معتبر تاریخی می‌توان پی به رواج ازدواج موقت در ادیان و فرهنگ‌های مختلف به عنوان یکی از اشکال مرسوم ازدواج برد؛ از ازدواج‌های مرسوم در میان اعراب پیش از اسلام گرفته تا یهودیان و یک فرقه محدود از مسیحیان و حتی ادیان غیرابراهیمی. در این میان جواز ازدواج موقت در اسلام و مذهب شیعه، همیشه موضوعی برای بحث و جدل‌های فراوان حقوقی، روان‌شناختی و حتی تاریخی بوده است که استدلال‌های پرتوان مخالفان و موافقان ازدواج موقت، همچنان این مسئله را به عنوان یک موضوع حل نشده باقی گذاشته است.
در این میان برخی «ازدواج موقت» را ابداع دین مبین اسلام برای جلوگیری از بروز انحرافات اخلاقی در جامعه می‌دانند. به علاوه این موضوع به یکی از موضوعات مورد مناقشه شیعیان و اهل سنت تبدیل شده که شیعیان معتقد به تشریع ازدواج موقت و سفارش حضرت رسول اکرم صلوات‌الله علیه و ائمه معصومین صلوات‌الله علیهم هستند اما اهل سنت معتقدند این نوع ازدواج بعد از فتح مکه از سوی پیامبر حرام اعلام شد.
تورق منابع تاریخی می‌تواند نشانه‌های روشنی از هزاران ساله بودن این نوع ازدواج را اثبات کند. آنچنانکه سایت «iranianshistoryonthisday» در مدخل مرتبط با رخدادهای ۱۲ سپتامبر آورده است، «بر پایه گزارش سفیر چین در ایران باستان به امپراتور وقت این کشور که در دفتر «وقایع و عملکرد» دودمان «چه این = شین = کین» درج شده است، این سفیر متعه (ازدواج موقت ـ صیغه) را که از قرن‌ها پیش از آن در چین رواج داشته به ایرانیان آموخته و این نوع ازدواج (از ۲۱ قرن پیش) در ایران رایج شده است.»
این سایت تاریخی در ادامه نوشته است: «مورخان فرنگی که وقایع دوران امپراتوری دودمان «چه این = چین» را ترجمه و تفسیر کرده‌اند، با محاسبات تقویمی و تبدیل سال قمری چینی به میلادی، تاریخ درج گزارش مورد بحث را سپتامبر سال ۷۸ پیش از میلاد تعیین کرده و نوشته‌اند که سفیر مورد بحث به امپراتور گزارش کرده بود که ازدواج متعه (موقت) را که طبق فرهنگ «مان» (فرهنگ کنفوسیوسی) با هدف حفظ سلامت جامعه رواج دارد، به ایرانیان آموزش دادم و در آنجا رایج شده است. ایرانیان طبق آیین خود (آموزش‌های زرتشت) از داشتن زن دوم اکراه داشتند که راه حل خودمان را برایشان تشریح کردم، پذیرفتند، مسئله حل شد و پسر شاه اسبق نخستین ایرانی بود که به سبک ما برای خود متعه (کانکوباین) انتخاب کرد.»
بنابر ادعای این سایت، ازدواج موقت برگرفته از فرهنگ کنفوسیوسی و مبتنی بر تعالیم کنفوسیوس است. «کونگ کویی» که «کونگ فوزی» به معنای «استاد بزرگ، کونگ» خطاب می‌شد، ۵۵۱ قبل از میلاد متولد شد و در ۴۷۹ درگذشت. لازمه ادعای سایت «iranianshistoryonthisday» آن است که این سنت پیش از کنفوسیوس مرسوم نبوده اما شواهد متعدد تاریخی دال بر این است که حتی پیش از کنفوسیوس نیز رواج داشته است. چرا که حتی خود کنفوسیوس به روایت منابع تاریخی از جمله کتاب «کنفوسیوس؛ فیلسوف و معلم چینی» نوشتهٔ مایکل برگن که به فارسی نیز ترجمه شده است، حاصل ازدواج موقت بوده است.
در بخشی از کتاب مورد اشاره که فرید جواهرکلام آن را ترجمه کرده و از سوی نشر ققنوس منتشر شده، آمده است: «پدر کنفوسیوس، شولیانگ هو، افسری بازنشسته بود که با شرکت در جبهه‌های نبرد موفّق شده بود رضایت پادشاه را به دست آورده و زمین‌هایی را به تملک خود درآورد. شولیانگ سه همسر داشت که هیچ کدام از آن‌ها نتوانسته بودند برایش پسری بزایند. نُه دختر او نیز همه ازدواج کرده و به خانواده‌های دیگر پیوسته بودند. به همین دلیل در سال ۵۵۵ قبل از میلاد، شولیانگ هو در حالی که شصت و چهار سال سن داشت، دختری پانزده ساله به نام یان چنگ تسای را به عنوان همسر متعه خود اختیار کرد. چنگ تسای نیز تا مدّتی نمی‌توانست باردار شود. به همین دلیل - چنان که از روایات سنتی آئین کنفسیوس بر می‌آید - از تپّه نی چی ئو بالا رفت و بر فراز آن به دعا و نماز مشغول شد. تا اینکه سرانجام آبستن کنفسیوس. به همین سبب، یکی از نام‌های کنفسیوس «چیو» به معنی تپّه است.»
بنابراین روشن است که ازدواج موقت، پیشینه‌ای دست‌کم دو هزار و پونصد ساله دارد. گرچه هنوز مشخص نیست دقیقا این شکل از ازدواج از چه زمانی ابداع شده و در چه سنت‌ها و ادیان و فرهنگ‌هایی پذیرفته شده است که خود می‌تواند موضوع یک پژوهش گسترده تاریخی، دینی و تمدنی باشد. اما آنچه معلوم است اینکه ازدواج موقت، ابداع دین مبین اسلام نیست و حتی در میان ادیان غیرابراهیمی شرقی نیز رواج داشته است.
ارسال نظر