مصاحبه خواندنی با سعید حدادیان

به عنوان سؤال اول جنابعالی چقدر سابقه فعالیت در دانشگاه تهران دارید؟
11 سال.
در دانشگاه تهران چه سمتی دارید؟
مسئول دفتر ادبیات و هنر نهاد رهبری دانشگاه تهران.
آقای حدادیان شما مداحی را شغل می‌دانید؟
مداحی در گذشته بیشتر به عنوان یک شغل محسوب می‌شد ولی الان اکثر بر و بچه‌هایی که مداحی می‌کنند یک شغل ثابت هم دارند و در کنار این شغل در هیأت‌ها و عزاداری‌ها مداحی می‌کنند اما در گذشته این‌طوری نبود، قبلاً یک گروهی بودند به عنوان مداح اهل بیت که اتفاقاً ملبس هم بودند و اصلاً شغلشان صرفاً همین بود.
این گذشته یعنی چند سال پیش؟
50 سال پیش را عرض می‌کنم، حدود 20 سال قبل از انقلاب.
مهمترین تفاوتی که میان مداحان بعد از انقلاب با قبل از انقلاب می‌بینید در چیست؟
امروز مداحی کشور قطعاً متعالی‌تر است نسبت به آنچه که زمان طاغوت بوده، چون قاطبه مداحان امروز کشورمان در خدمت نظام اسلامی هستند اما معلوم نبود که قاطبه مداحان زمان طاغوت دلشان با انقلاب امام بوده باشد.
این که مسلم است، چون ما مداحانی را هم داشتیم که با انقلاب اعدام شدند...
بله، اما می‌خواهم برگردم به سؤال قبلی شما که فکر می‌کنم جواب آن را کامل ندادم و اگر درست بگویم سؤالتان این بود که مداحی شغل است یا اشتغال؟
اول از همه باید بگویم که مداحی اشتغال است اگرچه می‌‌تواند شغل هم باشد. چرا؟ ببینید من به شخصه نه پول و نه هیچ هدیه‌ای را قبول نمی‌کنم اما گرفتن آن را هم نقد نمی‌کنم چون اگر قرار باشد مداحی در تمام یکصد مناسبتی که ما در طول سال داریم یعنی ثلث یک سال که 365 روز است از صبح تا شب برای این هیأت یا برای آن مسجد حنجره پاره کند دیگر رمقی و کششی برای کار کردن پیدا نمی‌کند مگر این که طرف خیلی زرنگ باشد و خیلی هم در محیط کارش و اداره‌اش تحویلش بگیرند و بتواند پاره وقت یک جایی استخدام شود وگرنه اصلاً نمی‌تواند زندگی‌اش را بچرخاند.
تصور می‌کنید این اتهامات و بعضاً شایعاتی که در خصوص نرخ دستمزدهای مداحان برای آنها ساخته می‌شود ناشی از چیست؟
ببینید کسانی که این گونه حرف و حدیث‌ها را پشت سر مداح جماعت می‌سازند مشکل اصلی‌شان با چند تا نوجوان است که فعلاً در حال رشد هستند و خیلی هم زحمت می‌کشند بنابراین به نظر من اگر حرفی یا انتقادی بعضاً صحیح هم راجع به آنها زده می‌شود نباید با برخورد چکشی به اصلاح و ترمیم آنها برآییم.
قدری می‌خواستم از پسرتان بپرسم، خودتان تمایل به ورود او به عرصه مداحی داشتید یا خواست خودش بود؟
هم خواست خودش بود و هم این که من تشویقش کردم.
فکر می‌کنید پسرتان چقدر در عرصه مداحی موفق بوده و آیا آینده روشنی برای او می‌بینید؟
اول از همه این را بگویم که الان نمی‌شود در مورد او که 21 سالش است نظر داد، باید قدری پخته‌تر شود اما در مجالس کلامی مثل بیت رهبری و شب‌های احیا می‌توانم بگویم آن طوری که من مد نظرم است خوانده، مابقی ‌نه.
چه توصیه‌ای یا نصیحتی به فرزندتان داشتید برای ورود به جرگه مداحان؟
تقوای در متن. مداح باید اهل تقوا باشد ممکن است بگویند اولاد تقوای در وجود است اما همین که من آمدم مداح شدم یعنی تقوا دارم، در همین حدی که ائمه را به امامت قبول دارم و تولی و تبری می‌کنم، حالا از اینجا به بعدش را باید خودم دست به کار شوم و به تقوایم بیفزایم، گرچه به آن ایده‌آل نمی‌رسم اما باید تا آخر عمرم کار کنم.
فکر می‌کنم قدری از بحث دور شدیم، منظورتان از تقوای در متن چیست؟
یعنی آن مطلبی که من دارم به مردم ارائه می‌دهم تجلی‌گاه دین باشد و محبت اهل بیت (ع) را به آنها تزریق کند و حتی شبهات را پاسخ دهد یعنی از لحاظ علم کلام هم پخته باشد و اخلاص را ترویج دهد. آن شعری که ما می‌‌خوانیم باید از لحاظ محتوا و پیام لااقل به اعتقادات مردم لطمه وارد نکند اگر کمکی هم نمی‌کند و بعد در مرحله دوم کمک کند. من به همه کسانی که می‌خواهند مداح شوند پیشنهاد می‌کنم یک سال معلمی کنند، یکی از فواید معلمی آموختن حرف زدن است.
آقای حدادیان، مقام معظم رهبری در بیانات خود در خصوص عزای ائمه، پیوسته بر افزودن شعور مخاطب در این جلسات تأکید دارند. به نظر می‌رسد این افزایش آگاهی در عزاداران بیشتر متوجه روحانیون باشد؛ فکر نمی‌کنید در یک روند اشتباه مداحان نقش روحانیون را کمرنگ کرده‌اند؟
واقعاً سؤالتان خوب بود. ببینید ماقبل از انقلاب چند تا نماز جمعه داشتیم؟ دو یا سه تا، الان چند تا داریم؟ بهترین خطبا در نماز جمعه دو تا خطبه می‌خوانند نه یکی و آن دو خطبه هم حکم دو رکعت نماز را دارد. بنابراین کشور ما الآن از لحاظ منبر الحمدلله به احسن وجه اداره می شود، سیمای جمهوری اسلامی هم در طول هفته از بهترین خطبا، بهترین اهل منبر، بهترین اهل وعظ استفاده می کند ضمناً ما یک سخنرانی تقریباً واجب در هر هفته داریم که باید آن را گوش دهیم و آن فرمایشات آقا در جمع گروه‌های مختلف مردم است که چهارشنبه‌ها خدمتشان می رسند، حالا سؤال من اینجاست آن افرادی که می گویند مداحان باعث شده‌اند جمعیت پای منابر کمتر شود چه وقت دیده‌اید مجلس آقای فاطمی‌نیا یا آیت‌الله خوشوقت کم شود؟ این که می گویند مداح آمده جای منبری را گرفته تهمت است، شما کل مداحانی را که جمعیت زیادی گرد آنها هستند با کل وعاظ و روحانیونی که سرشناس‌اند قیاس کنید صدق کلام من را در می یابید. آقای رفیعی در مسجد اعظم قم در ماه مبارک رمضان منبر می رود کل مسجد جمعیت نشسته است حتی آقای امین هم نشسته‌اند. این را هم بگویم این 5 مداحی که جمعیت دارند از دامن همین منبری‌ها و روحانیون بیرون آمده‌اند، اگر آقای حدادیان جمعیت دارد برای این است که مورد تأیید روحانیت است و از دامن روحانیت درآمده، اگر حضرت آقای ارضی جمعیت دارد برای این است که از دامن روحانیت درآمده و بعد هم روحانیت او را تأیید می کنند.
اما نمی توان کتمان کرد که خیل عظیم مداحان تازه وارد،جایگاه و نقش مداحی را با آسیب‌های فراوانی روبه رو ساخته وگرنه این همه انتقاد بزرگان دینی بدون علت نبود.
مداحی یک هنر قدسی است نباید مداحان تازه وارد را تا یک خطایی می کند مورد سرزنش قرار داد و در ذوقش زد چون مشکلات زیادی پیش می آید، یکی این که دیگر پیش شما نمی آید و در دامان آدم‌هایی می افتد که جذبش می کنند، هیچ فرقی هم نمی کند، شاعران، بازیگران، همه هنرمندان این جوری هستند، منتهی مداحی قدیس است، مقام معظم رهبری هم سفارشات خوبی در خصوص مداحی چه مثبت و چه منفی داشته اند و دارند که باید پیگیری کنیم و بعد از فرمایشات ایشان است که ما می فهمیم کجا را اشتباه رفته‌ایم یا کجا را درست طی کرده‌ایم.
فکر می کنید چنددرصد از مداحان امروز جامعه ما مانند شما توصیه‌های مقام معظم رهبری را در جهت افزایش بعد کیفی عزاداری ائمه پیگیری می کنند؟ و اصولاً چه میزان به رهنمودهای روحانیون اصیل اهتمام می ورزند؟
آنچه که مقام معظم رهبری می فرمایند فصل‌الخطاب همه مداحان است و اگر بنده موقعی حرفی زدم که خدای نکرده در تعارض با سخنان ایشان بود استغفار می کنم، روحانیت الگوی مداح جماعت است یعنی هیچ وقت مداحان رقیبان علما نبوده اند بلکه همیشه شمشیر آنها بوده و هستند و خصوصاً در مباحث کلامی همیشه نظرات روحانیون و علما مورد نظر ما بوده بنابراین در کت ما نمی رود که کسی جلوی ولایت فقیه و امام موضع بگیرد برای این که ما دیده‌ایم ولی فقیه ما را ازچه پرتگاه‌هایی نجات داده است. پس روحانیونی که در خط ولایت فقیه و متخلق به اخلاق باشند همیشه سردمدار بوده‌اند.
این را هم بگویم مداحان زیر 30 سال را نمی توان تکامل یافته دانست، این را منی که الآن 43 سال دارم نمی گویم بلکه همان زمانی هم که با حاج منصور به بیت رهبری می‌رفتیم نیز می‌گفتم که اینجا مجلس زیر 40 ساله‌ها نیست. اما آن جوانگرایی حضرت آقا اجازه حضور مداحان جوان را در بیت می‌داد.
خلاصه اگر بخواهیم نسخه این سؤال را بپیچیم باید بگویم که یک عده‌ای دنبال این هستند که بین روحانیت و مداح‌ها چالش ایجاد کنند در حالی‌که همیشه این روحانیون و علما بودند که بالای منبر می‌نشستند و مداح‌ها پله پائین.
تصور می‌کنید این جمعیتی که برای مداحی شما به مجلس می‌آیند به خاطر صدای شما، سبک مداحی‌تان و یا چه چیزهای دیگری است؟
ببینید مثلاً همین امسال این جمعیت 100 هزار نفری که تخمین زدند برای شب‌های احیا آمده بودند، برای من یا صدای من نیامده بودند بلکه آنها برای این آمده بودند که می‌دانستند من قبل از این مراسم خدمت چندین عالم و آیت‌الله رفته‌ام و نصایح آنها را گوش داده ام، من بیش از 25 سال است که خدمت حضرت آیت الله خوشوقت هستم تا زمانی هم که عالم ربانی آقای حق شناس در قید حیات بودند از نفس مبارکشان استفاده می‌کردم، خود حاج منصور که ابر مرد مناجات سحر ایران و تمام کشورهای مسلمان است اگر پای صحبتش بنشینید می‌بینید که مرتب نام اساتیدش را می‌برد چون محضر عده زیادی از علما را درک کرده که الآن می‌تواند جلسات به این خوبی وعظش را اداره کند و مورد نظر و حمایت علما هم قرار بگیرد.
آقای حدادیان یکی از مواردی که خیلی زیاد در جامعه مطرح می‌شود بحث تمایز میان شادی و عزا و نمادهای مربوط به آن است. درخصوص حمد و ثنای ائمه نیز این احساس وجود دارد که جامعه مداحی نتوانسته در لحن و کلام، میان مولودی و مداحی تمییز قائل شود. آیا این نقیصه را قبول دارید؟
یکی از مسئولان می‌گفت شادی اگر برای همه کشورها خوب باشد برای کشور ما بحران است، واقعاً هم بحران است. شما ببینید وقتی در فوتبال استقلال و پرسپولیس خدای نکرده یک تیم پیروز می‌شود چه فاجعه‌ای پیش می‌آید، باید فاتحه چند تا اتوبوس را خواند؟ حالا این وسط ما شادی اهل بیت را هم می‌خواهیم داشته باشیم، عزا را هم می‌خواهیم داشته باشیم. این مرزی که آقا فرموده‌اند باید این وسط قرار بگیرد نیاز به کار تخصصی دارد که در حد امکان بچه‌های ما دارند انجام می‌دهند.
چه جور فعالیت‌هایی تاکنون صورت گرفته؟
مداحی سال‌های 1340 تا 50 اصلاً پیچیدگی‌های الآن ما را نداشت، ما الآن لبه تیغ هستیم، ما برای شبکه چهار سیما در حال تهیه برنامه‌ای هستیم که در آن با شاعران برجسته دو نسل گذشته که صرفاً برای هیأت‌ها و اهل بیت شعر سروده‌اند مصاحبه می‌کنیم و از 6 نفر آنها که هم برگزیده هستند و هم شناسا، تجلیل می‌کنیم به نظرم آن برنامه خیلی از مشکلات را حل می‌کند.
آن 6 نفر چه کسانی هستند؟
آقایان انسانی، شفق، مجاهدی، سازگار، حسان، معیر مشهدی.
شعرای امروز را چطور می‌بینید؟
الآن جوان‌هایی که برای اهل بیت شعر می‌گویند خیلی رشد کرده‌اند، ما در گذشته دنبال یکی، دو تا شاعر می‌گشتیم تا برایمان شعر بگویند اما الآن شاعران اهل بیت، الحمدلله زیاد شده اند و خوب هم شعر می‌گویند.
آقای حدادیان ما در فرهنگ اسلامی داریم که سیاست عین دیانت است یعنی همان فرموده شهید بزرگوار آیت‌الله مدرس. شما ورود مداحان به عرصه‌های سیاسی حتی اگر این ورود تنها با یک اظهار نظر صورت بگیرد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ اصلاً معتقدید که مداحان باید به این حوزه ورود پیدا کنند یا خیر؟
سؤال خوب و به جایی بود. اول باید بگویم که حتماً باید مداحان به عرصه سیاست هم وارد شوند، ثانیاً درکدام انتخابات دیدید که نظرات ورزشکارها و یا بازیگران را نپرسند؟ با همه قشرهای مختلف مصاحبه می‌کنند و نظرشان را می‌گیرند، همیشه از آقای پروین پرسیده شده شما به چه کسی رأی می‌دهی؟ اما به سعید حدادیان و مداحان که می‌رسد همه صدایشان درمی‌آید، تازه من سیاسی‌تر باید باشم یا آقای پروین؟ من در عرصه سیاسی کشور صاحب نظر هستم یا آقای پروین و قلعه‌نویی؟
من به نمایندگی از مداحان می‌گویم که ما در تمام جاهایی که خطر جدی کلیت جامعه را تهدید کند وارد عمل می‌شویم و این را هم امام راحل دستور داده‌اند که انجام دهیم، مثلاً بنده به عنوان یک مداح طبق فرموده مقام معظم رهبری باید از دولت حمایت کنم و می‌کنم اما آنهایی که با دولت مخالفت می‌کنند و دلیل مخالفتشان هم مشخص است به ما می‌گویند چرا وارد عرصه سیاست می‌شوید و از دولت حمایت می‌کنید؟
چند‌ وقت پیش آقای عطریانفر در مطلبی عنوان کرده بود جامعه مداحان در جریانات سیاسی کشور جهت‌گیری‌های خاص دارند و خط‌دهی می‌کنند، شما این گفته را قبول دارید؟
من یک نصیحت به آقای عطریانفر دارم، ایشان باید در افکارشان تجدیدنظر کنند، من این را برادرانه می‌گویم و سؤالم از آقای عطریانفر این است که چرا هیچ وقت نوکرهای امام حسین‌(ع) به امثال ایشان نگرش مثبتی نداشته و ندارند؟ زندگی تمام مداحان معلوم است، من، حاج منصور، آقای طاهری و دیگران در نظام جمهوری اسلامی ایران هیچ‌وقت نشده که مورد حمایت مالی دولت قرار بگیریم. بنده تا الآن یکبار هم از بسیج وام نگرفته‌ام. البته صاحب خانه و زندگی هستم ولی از دولت کمک نگرفته‌ام، از دوستان قرض کرده‌ام ولی از نظام قرض نگرفته‌ام، از نظام خرج خودم نکرده‌ام، پس ما آدم‌هایی که دنبال مسائل مادی باشیم نبوده‌ایم. حالا من چند سؤال از آقای عطریانفر دارم. یکی اینکه ارتباطشان با نهضت آزادی را برای مردم روشن کنند، دوم نظرشان واقعاً در مورد ولایت فقیه چیست و آیا واقعاً امام را قبول دارند و نظرات مقام معظم رهبری را 100درصد می‌پذیرند؟ بعد هم می‌خواهم به این آقایان بگویم اگر از امام حسین (ع) حیا ندارید و اینگونه به جامعه مداحی توهین می‌کنید خودتان را چگونه صاحبنظری می‌دانید که بدون ادله و پیروی از اصول نظریه‌پردازی به راحتی می‌گویید ما یک جریان سیاسی هستیم. این را حتماً بنویسید که الحمدلله رب‌العالمین رئیس جمهور عزیزمان هم روزی که آمد اهل هیچ گروهی نبود و اتفاقاً همان کاندیداهایی که امثال عطریانفرها از آنها حمایت می‌کردند هر کدام منصوب به یک جایی بودند ولی مقام معظم رهبری همان ابتدا فرمودند که دکتر احمدی‌نژاد عضو هیچ حزبی نیست، اما اگر آقای عطریانفر منظورشان از جریان، اصولگرایی است باید بگویم «تا کور شود هر آنکه نتواند دید» اگر امام یک زمانی می‌گفت من باید خودم دنبال فتواهایم بدوم ما امروز می‌گوییم کافی است رهبری حرفی بزنند تا ما دنبال آن برویم، ما به ایشان نگاه می‌کنیم و آن مسیری که ایشان تبیین می‌کنند را می‌رویم و در آخرت هم خیال‌مان راحت است که دنباله‌رو ولی فقیه بوده‌ایم اما آقای عطریانفر چه جوابی دارد بدهد؟
بزرگترین آرزویی که دارید و برآورده نشده چیست؟
ملاقات با حضرت ولی عصر(عج) و شهادت.
کاری بوده که حسرت انجام آن را داشته باشید؟
بله، شهید شدن (می‌خندد) یکی از دوستان می‌گفت ما بر خوردیم که شهید نشدیم.
کدام دوره از زندگی‌تان را دوست ندارید و می‌خواهید فراموشش کنید؟
کل بعد از جنگ به خاطر اینکه شهید نشدم (می‌خندد).
خاطره‌ای از زمان جنگ دارید؟
کل جنگ خاطره است، اما آن مداحی که قبل از عملیات مرصاد کردم را خیلی دوست دارم چون هیچ کدام از بچه‌ها نمی‌دانستند که زنده می‌مانند یا نه. ولی آنچنان شور و هیجان داشتند که وصف نشدنی است.
قصد ندارید در عرصه‌های مسئولیت و انتخابات حضور پیدا کنید؟
ابداً، من شکر می‌خورم (می‌خندد)، نوکری امام حسین(ع) برای من کافیست.
آخرین فیلمی که دیده‌اید؟
سینمایی؟
بله.
بگذارید فکر کنم... اخراجی ها.
بهترین فیلمی که در طول سال‌های اخیر دیده‌اید را نام می‌برید؟
خیلی دور، خیلی نزدیک و واقعاً به نویسنده و کارگردان آن تبریک می‌گویم که چنین فیلم عرفانی را بدین زیبایی ساختند و به خوبی هم به پایان بردند چون ما ایرانی‌ها معروفیم که به خوبی نمی‌توانیم کارها را پایان دهیم.
نقطه عطف زندگی‌تان را کجا می‌دانید؟
مرگ برادرم، من وقتی 17 سالم بود برادرم شهید شد، من خیلی به او وابسته بودم و خیلی گریه می‌کردم، یادم هست یکی از علما من را دید و گفت چرا گریه می‌کنی؟ گفتم برادرم از دنیا رفته، گفت به تو چه؟! گفتم برادرم است، گفت خدا بیشتر دوستش دارد یا تو؟ و این نگرش من به جهان را تکامل بخشید.
چه جور شعرهایی را برای خواندن انتخاب می‌کنید و از بین شعرای ایرانی با کدامیک به قول معروف حال می‌کنید؟
با حافظ خیلی حال می‌کنم و شعرهایی را انتخاب می‌کنم که محتوای غنی داشته باشد.
یکسری اسم می‌گویم نظرتان را بگویید:
1 ) مسعود ده‌نمکی: سه نقطه.
2 ) ابراهیم حاتمی‌کیا: کارگردان بی‌نظیر دفاع مقدس که علی‌رغم تمام انتقاداتی که به او می‌شود ولی کماکان بی‌نظیر مانده است.
3 ) حاج محمود کریمی: ابرهنرمند عرصه مداحی کشور که می‌تواند منشأ نقاط عطف فراوانی در جهت بهبود روند رشد مداحی کشور باشد.
4 ) حجت‌الاسلام نقویان: دوست خوب من و حافظ و واعظ موفق.
5 ) رضا کیانیان: تنها بازیگری که به طور جد در ایفای نقش روحانیت موفق بوده است و می‌خواهم اسم او را جزو ابر بازیگرها ذکر کنم، بازی او در روبان قرمز فراتر از نقشش بود لذا میدان را از آقا پرویز عزیز می‌دزدید البته شک ندارم که آقای پرستویی هم از برجستگان هنر سینماست.

منبع : رجانیوز