گوناگون

انتقاد رجانیوز از دگردیسی معنای عمو در برنامه عموپورنگ

انتقاد رجانیوز از دگردیسی معنای عمو در برنامه عموپورنگ
علی جعفری در رجانیوز نوشت:

1) «عمو» در رمزگان نشانه شناختی خانواده ایرانی یک نشانه "مجلّل" است. "جلال" برجسته ترین صفت در شخصیت «عموی ایرانی» و وجه ممیّزه معنایی آن از دیگر شخصیت های خانوادگی است. "عمو" ما به ازاء درجه اول و مذکّر پدر است و دلالتی تام بر "ابّهت و جبروت" او دارد که در عین حال به دلیل نداشتن مسئولیتهای پدری و عدم درگیری مستقیم با فرزندانِ برادر در اوج "حشمت و جلال" قرار گرفته است. به عبارت دیگر بهره برداری از مزیّت های مطنطن پدری در کنار مصون ماندن از محدودیت های مسئولیت پذیری، به نوعی "ابّهت دوست داشتنی" می انجامد و "جبروت" عموی ایرانی را با صمیمیّت و محبّت فرزندان برادر گره می زند. در این شرایط " جلالت عموی ایرانی" مشابه مجلّل های مغرور و فخر فروش، نه تنها دست نیافتنی و غریبه نیست بلکه "جلالی" کاملاً در خدمت خانواده و ممزوج با آن است.

2) پدیده "جلالت محبوب"- که صورتی منحصر به فرد از آن در شخصیت عموی ایرانی متبلور می شود- محصول همنشینی "ابّهت" و "صمیمیت" است و نوعی تعادل طبیعی را در وجوه سخت و نرم شخصیتی می نمایاند. تناسب طبیعی وجوه انزاری و تبشیری، نفوذ کلمه و اعتبار بالای عمو را در خانواده های ایرانی به یک سنّت تبدیل کرده است و انواعی از مزیت های کارکردی ویژه را به او اختصاص داده است. در سنت های خانواده های ایرانی آنجا که پدر خانواده در مسیر ایفای برخی مسئولیتهای تربیتی یا مدیریتی خود خصوصاً در ارتباط با فرزندان با موانعی حادّ و بزرگ روبرو می شود، برادر پدر- بخوانید عموی بچه ها- تکیه گاهی مهم و مرجعی معتبر برای حل مشکل و رفع مانع است. "عمو" به ویژه وقتی که از حیث "سن"، "دیانت" و "موقعیت اجتماعی" از برادرش بزرگتر است نقش بی بدیلی را در مدیریت بحران های خانواده برادر به عهده دارد.

3) غنای معنایی "عمو" و کارکردهای تربیتی فاخرش در مقام تعامل با کودکان و نوجوانان، تلویزیون ایران را از دیرباز بسوی بهره برداری از این نشانه در کودکانه های خود سوقداده است به نحوی که برنامه های کودک و نوجوان در ادوار مختلف رسانه ملی همیشه یک یا چند "عموی تلویزیونی" را همراه خود کرده اند. بدین ترتیب در "حافظه تلویزیونی" نسل های مسلسل کودکان ایرانی "عمو" یکی از مشترک ترین نشانه ها به شمار می رود. بسیاری از مجریان و بازیگران برنامه کودک،اجرا و بازیگری خود را مدیون "عموی ایرانی" هستند. آنها در پناه این "استعاره ناب" به شخصیت تلویزیونی تبدیل شده و در حافظه فرهنگی کودکان ایران ماندگار گشتند. "استعاره عمو" همچنان بستر حاصلخیز کِشت مجری مرد برای کودکانه های تلویزیون ایران محسوب می شود.

4) "داریوش فرضیایی" گل سرسبد "عمو تلویزیونی" های کودکان ایران است. او در مقایسه با بقیه عموهای تلویزیون واجد مزیت هایی جدی است که "صدای خوش"، "جست و خیز"، "گپ وگفت با بچهها"، "نوآوری در ارتباطات غیر کلامی" ، "تنوع در صحنه آرایی"، "ابداعات شبه شعری" ،"چهره نسبتاًً ثابت و با طراوت جوان"،"حضور هفتگی در آنتن طی یک دهه" ،"فرآوری آوازها و ترانه هایش در قالب پخش خانگی" ،"جُنگ های تلویزیونی خارج از استودیو" و نهایتاً پدیده "امیر محمد" گوش نوازترین و چشمگیر ترین آنها هستند. اغلب مرد- مجری های تاریخ برنامه های کودک تلویزیون ایران از اکثر مؤلفه های پیش گفته بی بهره بوده اند. این مزیت های اختصاصی در کنار غلظت رویکرد تربیتی و آموزشی،"فرضیایی" را در طول حداقل نیم دهه به "عموی تمام عیار" کودکانه های رسانه ملی تبدیل کرده بود.

5) بازنمایی "عمو پورنگ" در تلویزیون از همان ابتدا با "جلالت" غلیظ تری نسبت به بقیه عموهای تاریخ برنامههای کودک و نوجوان همراه بود و او را "عمو" تر از برادرانش نشان می داد. ارتباطات کلامی وغیر کلامی "عموپورنگ" خصوصاً وقتی با رفتارهای "امیر محمد" تکمیل می شد بیش تر و بهتر از قبل "جلال عموی ایرانی" را نمایندگی میکرد. برخوردهای محترمانه و حرف شنوی کودکانه امیرمحمد از عمو پورنگ آنجا که با کمال میل و اختیار تصویر می شد دلالت تامّی بر حاضربودن یک عموی ایرانی تمام عیار در قاب تلویزیون داشت. کمتر پیش می آمد که شوخی های صمیمانه داریوش فرضیایی و امیر محمد به تقلیل شکوه و جلال عمو پورنگ در چشم تماشاچی های کودک بینجامد و او را از مقام "عموی امیر محمد" تا حد "رفیقی هم سن و سال" تنزل دهد. این در حالی است که به مرور و با افزایش سن "امیر محمد" نوع تعاملات او با عمویش دچار تغییرات جدی شده است و دامنه این تغییرات حتی به رفتارهای عمو هم سرایت کرده است.

در چارچوب صمیمیت و دوستی سنتی عمو پورنگ و امیر محمد، امروزه بسیار کمتر از قبل امکان تماشای "حرف شنوی کودک" و "ابّهّت عمو" وجوددارد. همه چیز به "شوخی"، "لج و لجبازی"، "یکی به دو"، "دست اندازی" و بعضاً "به سخره گرفتن" ختم می شود و جمع و جور کردن پیام های تربیتی و آموزشی از مجرای این همه حاشیه نازل به دشواری میسّر است. حال اگر قرار باشد در ازای افزایش سن امیر محمد، سن و سال تلویزیونی عمو جانش ثابت بماند، دیگر همه چیز برای تضعیف شکوه و جلال عمو فراهم شده است. به نظر میرسد که اجراهای سالهای اخیر "عمو پورنگ" و امیرمحمد علی رغم اضافهشدن نشانه های صوتی و تصویری بسیار و مهیا کردن گونههای مختلفی از جذابیتهای تلویزیونی اما رو به رقیق کردن معنای" عمو" داشته است. به عبارت دیگر هرچند که با عیار روند عمومی برنامه سازی کودک و نوجوان تلویزیون ایران، "برنامه عمو پورنگ" همچنان به روز و پر بیننده است اما در طول همه این سالها نشانه محوری آن( عمو) جراحات عمیقی برداشته است.

"عمو پورنگ" باید بیش از همه در خصوص این دگردیسی معنایی حساس باشد. او بهتر از بقیه می داند که اگر "عموی بچه های ایران " نباشد حتی در اوج شهرت تلویزیونی نیز برای خانواده های ایرانی معنای یک "غریبه" را خواهد داشت و یا حداکثر عمویی غیر قابل اعتماد و ناباب خواهد بود که بچه های مردم را به "جیغ و هورا" معتاد می کند. شاید برای یک عموی دلسوز و حساس موقعیتی دردناکتر از این نباشد که برادرش و همسر برادرش و بچه های آنها بسان یک "غریبه" به او نگاه کنند!!

ارسال نظر

اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    اخبار از پلیکان

    نمای روز

    اخبار از پلیکان

    داغ

    حواشی پلاس

    صفحه خبر - وب گردی

    آخرین اخبار