فیلم‌های ما را بایگانی نکنید

اکران فیلم های کودک و نوجوان چند سالی است که به بزرگترین دغدغه فیلمسازان این حوزه تبدیل شده و از آنجا که وضعیت اکران این آثار نابسمان است تهیه کنندگان هم تمایلی برای ساخت چنین آثاری ندارند. هرچند در یکی دو سال اخیر فیلم هایی همچون «مبارک»، «شاهزاده روم» و «دزد و پری» فروش به نسبت خوبی در گیشه داشته اند اما سینماداران به دلیل سابقه ذهنی که نسبت به فروش کم آثار این حوزه دارند، باز هم تمایلی به نمایش این فیلم ها ندارند. همین موضوعات علیرضا رضاداد مشاور ارشد رییس سازمان سینمایی و دبیر سی امین جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان اصفهان را بر آن داشت تا در نشست این جشنواره از راه اندازی یک گروه سینمایی برای نمایش این آثار خبر بدهد؛ هرچند این موضوع از یکی دوسال پیش در ذهن مسئولان و دست اندرکاران این حوزه بود و تلاش های نافرجامی هم برای شکل گیری آن صورت گرفته بود.

علیرضا رضاداد در این نشست بیان کرد: «شورای سیاستگذاری و راهبری سینمای کودک و نوجوان به دنبال شکل گیری گروه سینمایی است و در این زمینه با شورای صنفی جلساتی داشته ایم.»

با این وجود خیلی زود و در نشستی در اصفهان محمدمهدی حیدریان رییس سازمان سینمایی نمایش فیلم های کودک را ضروری عنوان کرد اما راه حل مشکل اکران آثار سینمای کودک و نوجوان را تشکیل چنین گروهی ندانست و بیان کرد که بهتر است سالن های سینمایی برای رفع این موضوع بازسازی شوند. از همین رو طی روزهای گذشته ابراهیم داروغه زاده معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی در نامه‌ای خطاب به رییس شورای صنفی نمایش خواستار فراهم آوردن شرایط برای اکران فیلم های منتخب سی‌امین جشنواره بین المللی فیلم های کودکان و نوجوانان در تابستان شد.

وی در نامه خود و باتوجه به دغدغه و تاکید محمدمهدی حیدریان رییس سازمان سینمایی مبنی بر تشکیل گروه سینمایی کودک و نوجوان و بازگشت فیلم‌های کودک به سبد اکران از همایون اسعدیان رییس شورای صنفی اکران خواست تا شرایط برای اکران فیلم های «شکلاتی» به کارگردانی سهیل موفق، «دزد و پری» به کارگردانی حسین قناعت، «قهرمانان کوچک» به کارگردانی حسین قناعت، «اسکی باز» به کارگردانی فریدون نجفی و «بیست و یک روز بعد» به کارگردانی محمدرضا خردمندان که منتخب سی‌امین جشنواره بین‌المللی فیلم های کودکان و نوجوانان بودند و همچنین «پینوکیو و عمو سردار» به کارگردانی سیدرضا صافی که منتخب جشنواره فیلم های کودک همدان بود، فراهم شود.

از همین رو با صاحبان آثار ذکر شده درباره ضرورت اکران فیلم های کودک و نوجوان به گفتگو پرداختیم که تمامی این کارگردانان راه حل برون رفت از مشکل سینمای کودک را نمایش عمومی این آثار دانستند و بیان کردند که تنها کسب جایزه از جشنواره ها راهگشا نیست و این موضوع زمانی شیرینی خود را حفظ می کند که فیلم ها رنگ اکران به خود ببینند.

سیدمحمدرضا خردمندان کارگردان فیلم سینمایی «بیست و یک روز بعد» در گفتگو با خبرنگار مهر درباره اکران فیلم های کودک و نوجوان گفت: این مساله تنها با یکسری پیشنهاد، خواهش و تمنا حل نمی شود بلکه مساله کلی تر است و یک اراده جمعی برای این موضوع باید وجود داشته باشد. در حال حاضر مساله ای که وجود دارد این است که فیلم های کودک و نوجوان به ویژه آثاری که در سال های گذشته تولید شده اند، کیفیت مناسب برای جذب خانواده ها را ندارند. از یک طرف سایر نهادها مثل آموزش و پرورش باید پای کار بیایند و نقش خود را در اکران آثار ایفا کنند. بحث دیگر مساله قیمت بلیت ها است زیرا کودک یا نوجوان به تنهایی نمی تواند برای دیدن فیلم اقدام کند و باید خانواده او را همراهی کند بنابراین مهم است که این آثار چنان کیفیتی داشته باشند که پدر و مادرها هم حاضر به نشستن روی صندلی سینما و هزینه بلیت باشند.

وی افزود: این اتفاق در زمان ما می افتاد و من به یاد دارم که والدین نسل ما هم مخاطب آثاری از این دست بودند، اما در حال حاضر اینگونه نیست. برای مثال در حال حاضر هزینه یک شب سینما رفتن یک خانواده به علاوه یک شام مختصر بالغ بر دویست هزار تومان است! پس می شود پیشنهاد داد دولت یارانه ای برای اینگونه فیلم ها برای خانواده ها درنظر بگیرد.

خردمندان در پایان صحبت هایش بیان کرد: نکته دیگر به سینمادارها برمی‌گردد که حاضر نیستند فیلم های کم مخاطب کودک را اکران کنند. متاسفانه تعداد سینماهای ما محدود و تعداد فیلم ها زیاد است پس طبیعتا سینماداران به سمت آثار پرسودتر گرایش دارند، همینطور تهیه کنندگان که حاضر به سرمایه گذاری نیستند و بازیگرانی که حاضر به ایفای نقش در این جنس سینما نیستند. پس‌می‌بینید که چرخه سینمای کودک و نوجوان از اساس دچار اشکال است و اگر پیشنهادی وجود دارد، باید ریشه ای باشد و از سرچشمه به فکر آن بود.

فریدون نجفی کارگردان فیلم سینمایی «اسکی باز» نیز در همین زمینه به خبرنگار مهر گفت: سال ها است که دست اندرکاران برای آثار سینمای کودک و نوجوان اکرانی در نظر نمی گیرند و این موضوع یکی از دغدغه های صاحبان آثار شده است. اگر این اتفاق به صورت درست نیفتد ناخودآگاه موتور تولید فیلم های کودک به حرکت در نمی آید. برای مثال من ۲ سال پای فیلم خودم ایستادم زیرا هیچ تهیه کننده ای حاضر به سرمایه گذاری نمی شد و می گفتند فیلم های کودک اکران ندارد، همه آنها نگران گیشه و بازگشت سرمایه خود بودند. در واقع من ۲ سال درجا زدم و سراغ بسیاری از تهیه کنندگان بزرگ سینما رفتم اما آنها فیلمنامه را می خواندند و با وجود آنکه از آن تعریف می کردند، تهیه کنندگی آن را نمی پذیرفتند زیرا می ترسیدند که سرمایه شان بازنگردد و فیلم اکران نشود.

وی افزود: بسیاری سال ها فیلم ساخته اند و فیلم شان بایگانی شده است، یکسری از فیلم ها نیز وقتی زمان زیادی از تولید آنها می گذرد تاریخ مصرف خود را از دست می دهند، زیرا با توجه به وضعیت مدرن و جدیدی که وجود دارد و همه در حال به روز شدن هستند سخت می توانیم کودکان را راضی کنیم که فیلم های چند سال پیش را ببینند.

بسیاری سال ها فیلم ساخته اند و فیلم شان بایگانی شده است، یکسری از فیلم ها نیز وقتی زمان زیادی از تولید آنها می گذرد تاریخ مصرف خود را از دست می دهند

نجفی عنوان کرد: هر چند ابراهیم داروغه زاده نامه ای برای این موضوع نوشته است اما امیدوارم این مساله عملی شود. با شناختی که از دوستان و به ویژه علیرضا رضاداد مشاور ارشد رییس سازمان سینمایی و دبیر سی امین جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان دارم امیدوارم این اتفاق بیفتد. فیلم من یکی از آثار برگزیده این جشنواره بود اما دغدغه من تنها کسب جایزه از جشنواره نبود دغدغه من دیدن فیلمم است یعنی همه بتوانند به تماشای این اثر بنشینند. به هر حال باید بپذریم که حضور در جشنواره ها و کسب جوایز از آنها برای افرادی مثل من تکراری شده است. با این وجود باید بگویم جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان تنها امید سینمای کودک است که به مسئولان یادآوری می کند که این سینما مهجور واقع شده است و باید از آن حمایت کنند.

این کارگردان اضافه کرد: من سال ها در سینمای کودک کار کرده ام و جوایز زیادی گرفته ام بنابراین باید عنوان کنم جوایز یک انگیزه هستند که فرد بتواند به کار ادامه دهد، اما آنچه اهمیت دارد نمایش و دیدن فیلم ها است.

نجفی بیان کرد: «اسکی باز» هفت پروانه زرین از جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان گرفت اما اگر این فیلم آرشیو شود و اکران نشود این جوایز ارزش چندانی ندارند زیرا یک فیلمساز فیلم می سازد که اثرش دیده شود اما اگر آن اثر اکران نشود نگاه افراد تنها به جشنواره ها معطوف می شود با این وجود هر فیلمسازی دوست دارد که فیلمش اکران شود و واکنش همه را ببیند. از طرفی بحث مالی فیلم ها نیز مهم است زیرا تهیه کنندگان می خواهند آثار اکران شود تا بتوانند دوباره با آن کارگردان کار کنند. در واقع اگر اتفاق خوبی برای اکران آثار کودک و نوجوان بیفتد این مشکلات حل و فیلم هایی ساخته می شود که ما می توانیم به فیلم های خوب دنیا تنه بزنیم.

پس از صحبت های فریدون نجفی، سیدرضا صافی کارگردان «پینوکیو و عمو سردار» بیان کرد: این فیلم در سال ۹۴ تولید شد و در جشنواره همان سال چند جایزه اصلی را کسب کرد. سال ۹۵ نیز در جشنواره «رشد» در بخش بین الملل جایزه بهترین فیلم را از آن خود کرد. در واقع این فیلم قرار بود خیلی قبل تر از این اکران شود. اصلا باید بگویم که ۲ سال و نیم پیش قرار بود یک گروه سینمایی کودک راه اندازی و از آثار کودک و نوجوان حمایت شود زیرا آثار کودک در سال های اخیر مهجور واقع شده است.

وی افزود: به طور کلی همیشه آثار سینمای کودک شرایط خوبی نداشته اما در سال های اخیر این مساله پررنگ تر شده است، بنابراین ما از طریق بنیاد سینمای فارابی و حجت الله ایوبی رییس سابق سازمان سینمایی پیگیر این مساله بودیم، همه آنها می گفتند دوست دارند چنین گروهی راه اندازی شود اما این اتفاق نیفتاد. پس از مدتی کاشف به عمل آمد که راه اندازی این گروه سینمایی با مشکل مالی مواجه بوده است. من حتی به یاد دارم که در شهریور ماه سال ۹۵ اخبار ساعت ۲ شبکه یک اعلام کرد که این گروه سینمایی راه اندازی شده اما تا این لحظه عملا هیچ اتفاقی نیفتاده است.

صافی اظهار کرد: قرار بود آقای تخت کشیان از طریق دفتر فیلم خود متولی این امر باشد. در آن زمان او گفت مبلغ راه اندازی این گروه سینمایی ۲ میلیارد تومان است، همچنین عنوان کرد که برای راه اندازی فاز اول آن ۵۰۰ میلیون تومان احتیاج است اما فارابی اعلام کرد این مبلغ را ندارد با این حال در همین شرایط بنیاد سینمایی فارابی جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان را برگزار کرد این موضوع نشان می دهد که متولیان سینمای ما و به طور کلی امر فرهنگ بیشتر به تابلو بالا بردن و ویترین فکر می کنند.

این کارگردان اضافه کرد: به هر حال باید بپذیریم وقتی فیلم های ما در چنین جشنواره هایی برگزیده و سپس بایگانی می شوند فایده ای ندارد، در واقع این بیشتر شبیه به یک شوخی است و تا الان هم تعلل زیادی شده است اما با این وجود من امیدوارم اگر قرار است اتفاقی رخ دهد زودتر این موضوع عملی شود. فکر می کنم در این چند سالی که چند جشنواره کودک برگزار شده است چند فیلم خوب برای یکی، دو سال پیش رو وجود دارد تا در طول ایام سال به طور مرتب فیلم های کودک و نوجوان اکران کنیم. من به یاد دارم که حتی نامه ای را به آقای ایوبی زمانی که او متصدی سازمان سینمایی بود برای اکران «پینوکیو و عمو سردار» نوشته بودم، ما حداقل انتظار داشتیم که او ما را به جلسه ای دعوت کند و از ما بخواهد که صحبت کنیم. علیرغم اینکه نامه نوشتیم به خواست ما برای برگزاری جلسه دو، سه نفره پاسخی داده نشد. بنابراین ما تصمیم گرفتیم با یک شرایط نامطلوب و در گروه سینمایی آزاد به اکران فیلم بپردازیم در واقع قرار است که این فیلم مهر ماه به نمایش عمومی دربیاید. به هر حال اگر قبل از این تاریخ این حمایت رخ دهد و اتفاقی که قرار بود دو، سه سال پیش بیفتد، رخ دهد باز هم خوب است.

فکر می کنم در این چند سالی که چند جشنواره کودک برگزار شده است چند فیلم خوب برای یکی، دو سال پیش رو وجود دارد تا در طول ایام سال به طور مرتب فیلم های کودک و نوجوان اکران کنیم

صافی تصریح کرد: سینما بدون اکران می میرد و فیلم های کودک بیشتر در معرض خطر هستند. سوال من این است که چه فرقی بین یک فیلمنامه نوشته شده در بایگانی مانده با یک فیلم ساخته شده بایگانی شده وجود دارد؟ هر چند فیلم های ساخته شده در جشنواره ها حضور پیدا می کنند و از آنها تعریف می شود و جایزه هم می گیرند اما هدف از تولید فیلم این است که مخاطب آن را ببیند. من معتقد نیستم سینمای کودک ما فاخر است و این موضوع نیز طبیعی است به هر حال وقتی یک نهال می کاریم تا چند سال باید مراقب آن باشیم و منتظر ثمر هم نباشیم، همین موضوع یک حمایت و سرمایه گذاری است بنابراین همانطور که می گوییم آموزش و پرورش یک سرمایه گذاری است، کار کردن در سینمای کودک و حوزه های مختلف کودک نیز یک نیاز است، برای مثال ما اگر امروز با افرادی مواجه هستیم که پشت چراغ قرمز توقف نمی کنند به این خاطر است که آنها آموزش درستی ندیده اند، اگر جامعه در بخش های مختلف خود دچار آسیب های اجتماعی است به این دلیل است که وقتی افراد کودک بودند خرج فرهنگی برای آنها نشده است. پس چه بهتر از کودکی سرمایه گذاری شود و دستگاه های مختلف فرهنگی این حوزه را جدی بگیرند.

این کارگردان در پایان صحبت های خود اظهار کرد: باید از کودکی به آموزش و تربیت ذائقه افراد پرداخت. متاسفانه نگاه جشنواره ای نشان دهنده این است که یک نگاه ویترینی و لوکس به سینمای کودک وجود دارد، باید بپذیریم که اگر کار فرهنگی کنیم ثمره آن را در سال های آتی خواهیم گرفت و با جامعه سالم تری رو به رو خواهیم بود و اگر سرمایه گذاری نکنیم ثمره خلا فرهنگی را سال های بعد شاهد خواهیم بود.

حسین قناعت کارگردان فیلم سینمایی «دزد و پری ۲» و «قهرمانان کوچک» در همین رابطه اظهار کرد: معمولا در ایام جشنواره مساله اکران فیلم های کودک و نوجوان و لزوم توجه به آن داغ است و همه درباره آن صحبت می کنند و سپس فراموش می شود اما همین مساله که دوستان بعد از برگزاری جشنواره برای اکران چنین آثاری پیگیری و تلاش می کنند یک پیام مثبت و شادی آور برای افرادی مثل من دارد که در حوزه کودک کار می کنند.

وی افزود: در این چند ساله با افرادی در سینما برخورد کردم که دل تعدادی از آنها برای سینمای کودک می تپید. برای مثال علیرضا رضاداد و ابراهیم داروغه زاده از همین افراد هستند، به یاد دارم زمانی که داروغه زاده در بنیاد سینمایی فارابی بود کمک زیادی به ساخت «دزد و پری ۱» کرد به همین دلیل شادی ناخودآگاهی در ذهن و قلب من ایجاد و باعث شد به سینمای کودک بیشتر فکر کنم.

قناعت بیان کرد: وقتی این انرژی ایجاد می شود، فیلمساز خوشحال می شود به همین دلیل فکر می کنم که خوشبختانه در حال حاضر شرایط بهتر شده است. امیدوارم اتفاقات خوبی هم برای سینمای کودک بیفتد چون در طی این سال ها بارها اقداماتی شده اما سپس فراموش شده است. با این حال نامه ابراهیم داروغه زاده اتفاق خوبی است که امیدوارم به نتیجه برسد و حیات سینمای کودک و نوجوان ادامه پیدا کند و آثار این سینما اکران شود.

این کارگردان در پایان گفت: اکران حلقه ای است که اگر به درستی به دیگر حلقه ها پیوند بخورد، سینمای کودک و نوجوان نجات می یابد زیرا ما در مرحله قبل از اکران یعنی در نگارش فیلمنامه و تولید مشکل چندانی نداریم اما آخرین مرحله این چرخه که همان اکران است با مشکلاتی مواجه است. با اکران مخاطبان واقعی فیلم ها را می بیند و بودجه ساخت به جیب تهیه کننده و سرمایه گذار برمی گردد، اما متاسفانه در این سال ها این چرخه در اکران قطع شده و اگر این مساله حل شود سینمای کودک نجات پیدا می کند.