معمای کارت‌های اعتباری خرید کالا حل شد؟

تحریریه پارسینه: مهر ماه سال ۹۴ بود که طرح خرید کالای ایرانی از طریق صدور کارت‌های اعتباری کلید خورد. این طرح توسط شورای پول و اعتبار تصویب شد. این طرح در راستای اهداف دولت یازدهم برای ایجاد تحرک در اقتصاد، حمایت از تولیدکنندگان داخلی و ایجاد فضای رقابتی بین آنها در فروش محصولات داخلی، اعطای تسهیلات به بنگاه‌های تولیدی و خودروسازان و سازندگان ماشین‌آلات کشاورزی از طریق تسهیلات خرید دین و مرابحه مصوب شد.

اما این طرح در ابتدا با شکست مواجه شد به دلیل اینکه زیر ساخت‌های مورد نیاز مهیا نشده بود و هماهنگی بین سازمان‌های مربوطه نیز وجود نداشت. در این میان، از یک سو گروهی معتقد است که زمانی که طرح کارت های اعتباری خرید کالاهای ایرانی مطرح شد، سود تسهیلات بانکی حدود ۲۱ درصد بود که با نرخ سود تعیین شده در طرح کارت‌های اعتباری خرید کالای ایرانی چند درصد تفاوت داشت، سرانجام بانک‌ها نتوانستند با توجه به منابع مالی موجود مابه‌التفاوت سود بانکی این طرح را تامین کنند و به همین دلیل تلاشی در پیشبرد این طرح انجام ندادند و در نهایت اقدامات انجام شده موجب عدم استقبال مردم شد.

اما رییس کل بانک مرکزی علت شکست طرح کارت‌ اعتباری خرید کالای ایرانی را تصمیم‌گیری وزارت صنعت، معدن و تجارت دانسته و معتقد است که علت شکست طرح کارت اعتباری خرید کالای ایرانی عدم استقبال مردم به دلیل ترکیب کالاهای انتخاب شده توسط این وزارتخانه بوده است. ولی الله سیف همچنین با صراحت عنوان کرد که در هیچ جای دنیا بانک‌های مرکزی موظف به تعیین منابع برای خرید کالاهای کم کیفیت انبار شده نیستند و به همین دلیل مردم علاقه‌ای به خرید این کالاها نداشته‌اند و نباید خسارت آن را نظام بانکی بپردازد.

کارت خرید کالای ایرانی، ابزاری اعتباری است که توسط بانک‌های کشور برای عموم مردم که درآمد مشخص و ثابتی دارند، صادر می‌شود و دارنده آن می تواند تا سقف تعیین شده که متناسب با درآمد ماهیانه و حداکثر معادل یکصد میلیون ریال خواهد بود، کالاهایی را که فهرست آنها توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت تعیین شده است، خریداری کند.

براساس توافقات بعمل آمده باید این کارت مشمول همه افراد جامعه شده و فقط صرف خرید کالای ایرانی شود. همچنین مقرر بود فقط کارخانجاتی که مجوز رسمی تولید دارند امکان فروش محصولات خود را پیدا کنند.

بدین ترتیب، آن زمان توافق شد تا اعتبار این کارت ۱۰ میلیون تومان و سود ۱۲ درصد با مدت بازپرداخت دوساله باشد اما متأسفانه این موضوع به نحو مناسبی اجرایی نشد. این طرح که قرار بود از تولید داخلی حمایت کند اما به یکباره اعلام شد که کالاهای خارجی نیز مشمول این طرح هستند و به همین خاطربه شدت مورد مخالفت قرار گرفت.

اما اعمال تغییرات متعدد در کارت اعتباری موجب عدم دستیابی به افزایش تقاضا در سطح بازار شد و نتایج مطلوبی از آن به دست نیامد. بنابراین با مخالفت‌هایی و اختلاف نظرهای به وجود آمده میان ارگان‌های مربوطه این طرح بین زمین و هوا معلق ماند.

گلایه‌هایی در این خصوص نیز مطرح شد که از جمله این گلایه‌ها نیز مربوط به عدم استقبال مردم از آن بود اما حالا قرار است که پس از گذشت ۲ سال این طرح باز هم اجرایی شود.

اخیرا حبیب الله انصاری دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران در این خصوص گفته است: نباید واقعیت تلخ کارت اعتباری خرید کالای ایرانی دوباره تکرار شود. او با انتقاد از اصولی نبودن سیستم اجرایی این طرح گفت: در آن مقطع بعضا واحدهایی امکان فروش کالای خود را پیدا کردند که اصلا مجوز رسمی تولید نداشتند همین موضوع باعث شد تا بی اعتمادی در میان تولیدکنندگان برای شرکت در این طرح ایجاد شود. به همین خاطر همه تولیدکنندگان نتوانستند درطرح کارت اعتباری خرید کالای ایرانی حضور داشته باشند.

حالا به گفته کارشناسان اقتصادی برای اجرای موفق این طرح باید یک اصلاح اساسی در آن صورت گیرد. امروز این پرسش مطرح است که این کارت تا چه میزان اعتبار داشته و آیا تضمینی در عدم تغییر‌ آن وجود دارد یا خیر. آیا مسئولین برای این طرح اراده دارند یا اینکه همانند طرح قبلی درگیر اختلاف نظرها خواهد شد.

با توجه به رکودی که بر کشور حاکم است اگر این طرح به درستی انجام شود، قدرت خرید مردم افزایش خواهد یافت و اوضاع تولیدکنندگان اقتصادی بهتر می‌شود به همین خاطر دولتمردان باید برنامه‌های خود را به صورت شفاف و مشخص اعلام کنند. با این حال، یکی از موضوعاتی که تاکنون موجب شکست برخی از پروژه‌ها و طرح‌های دولت شده ، پیچیدگی و عدم برنامه‌ریزی دقیق و همچنین عدم آمادگی زیرساخت‌های موجود است.