.svg)
الجزیره، کاتالیزور انقلاب های عربی بود
نقش و اهمیت رسانه ها و شبکه های اجتماعی در تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا ثابت کرد که همین وسائل ارتباطی امروز به عنوان مهمترین عامل و محرک در تحولات جهانی نقشی انکارناپذیر دارند.شبکه هایی که با پوشش دادن ثانیه به ثانیه تحولات و جهت دادن به نگاه مخاطب نقشی مهم در به ثمر نشاندن انقلابات مصر و تونس داشته اند.
هر چند خواست و ارادۀ مردمی در به ثمر رساندن انقلابات واقعیتی است انکارناپذیر اما اغراق نیست اگر شبکه الجزیره را یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار در به ثمر رساندن انقلابات مصر و تونس بدانیم.شبکه الجزیره عربی که پربیننده و محبوب ترین رسانه در جهان عرب است،با پوشش دادن کامل اخبار تحولات در کشورهای عربی تاکنون اینگونه به مخاطبان خود القاء کرده است که شبکه ای است بی طرف اما واقعیت آنست که هدف الجزیره در دست گرفتن افکار عمومی جهان عرب است و در بسیاری از موارد اعمال کنندۀ سیاست های دولت قطر.خبر در گفتگویی کوتاه با حسن بهشتی پور، مواضع شبکه الجزیره در قبال تحولات سوریه را مورد بررسی قرار داده است.
به نظر می رسد شبکه الجزیره و العربیه به رغم اختلاف در دیدگاهها، سیاست واحدی را در قبال پوشش دادن تحولات سوریه در پیش گرفته اند و اخبار بحرین کمتر در تیررس این رسانه هاست. دلیل این مسئله چیست؟
توجه داشته باشیم که این سیاست به نظر ما وحدت رویه است.سیاست ها، برنامه ریزی و نوع نگاه شبکه الجزیره به قضایا با سیاست های العربیه کاملا متفاوت است. به عبارتی االعربیه و الجزیره دو قطب متضاد در فضای رسانه ای جهان عرب هستند. اما گاهی نیز این امکان وجود دارد که دو جریان در موضوعی با یکدیگر به وحدت رویه و نقاط مشترکی نیز برسند.
شبکه الجزیره وابسته به امیرقطر و العربیه نیز وابسته به پادشاه عربستان سعودی است و هر دو رسانه های منابع مالی خود را از همین پادشاهی ها دریافت می کنند.نوع نگاه شبکه الجزیره به تحولات بحرین تحت تأثیر سیاستهای ویژه ای است که با بحرین دارد و می خواهد به نوعی ملاحظات امیرقطر با پادشاه بحرین را نگه دارد.
البته الجزیره اخبار مربوط به تحولات بحرین را پوشش می دهد با این تفاوت که گستردگی آن را با در نظر گرفتن ملاحظاتی کم رنگ جلوه می دهد. مثلا آنگونه که اخبار تحولات تونس و مصر را پوشش می داد در مورد بحرین چنین سیاستی ندارد. دلیل این مسئله نیز همانطور که اشاره کردم ارتباط ویژه بین پادشاه بحرین و امیرقطر است.
در خصوص العربیه چطور؟
العربیه نگاهی ویژه به موضوع بحرین دارد.به یاد داشته باشیم که عربستان در بحرین مداخله نظامی کرده است و العربیه به عنوان رسانه ای که منابع مالی خود را از پادشاه عربستان دریافت می کند، قاعدتا باید همین سیاست را داشته باشد و تحولات مربوط به بحرین را کمتر پوشش بدهد تا برای افکار عمومی جهان عرب این مداخلۀ نظامی را توجیه کنند.سعودی ها می دانند اگر آل خلیفه سقوط کند، نوبت به آنها نیز می رسد بر همین اساس در تلاشند به هر قیمتی مانع سقوط وی شوند.
اگر قرار باشد العربیه نیز جنایاتی که هم اکنون در بحرین در حال وقوع است را به طور گسترده منعکس کند،واضح است که برای افکار عمومی جهان عرب این سوال مطرح می شود که ارتش عربستان سعودی در بحرین چه می کند.برهمین اساس است که الجزیره و العربیه تاحدودی در این مسئله به لحاظ حجم اخبار نزدیک شده اند.
بنابراین سیاست دو شبکه در قبال سوریه مشترک است؟
در مورد سوریه اوضاع به شدت بحرانی است و ظرف روزهای اخیر تعداد زیادی از شهروندان سوری به دست نیروهای امنیتی کشته شده اند.دو رسانه با توجه به وخامت اوضاع در سوریه نیازی به برجسته سازی نداشته اند.باید توجه داشته باشیم همانطور که برخی از کشورهای دوست سوریه در انعکاس اخبار تحولات مربوط به این کشور کم کاری می کنند، دو شبکه الجزیره و العربیه نیز همین سیاست را در پیش گرفته اند.این رفتار متناسب با سیاست های داخلی و نوع نگاهشان به موضوع است.
در مورد سوریه هر دو کشور عربستان و قطر دستشان بازتر است.هم دولت عربستان سعودی در تلاش است تا آنچه در سوریه دارد اتفاق می افتد را انعکاس دهد و هم الجزیره طبق روال خود در حال پوشش دادن به تحولاتی است که افکار عمومی جهان عرب می خواهد.
زمزمه های استعفا و خارج شدن غسان بن جدو از تشکیلات الجزیره به گوش می رسد،آیا نمی توان آن را به سیاست های اخیر الجزیره مرتبط دانست؟
بله. غسان بن جدو یکی از مدیران داخلی و خبرنگار منطقه ای برجسته الجزیره است .او همچنین برای مدتی مدیر دفتر الجزیره در بیروت و تهران بود.از سویی غسان بن جدو ارتباط بسیار نزدیکی با جریان حرکة النهضه تونسی دارد.رییس این جریان راشد الغنوشی است.بعد از بازگشت راشد به تونس، حرکة النهضه در حال بازسازی خود و تلاش برای ورود به صحنه سیاسی تونس بعد از بن علی نقش است تا نقشی کلیدی تری ایفا کند. بن جدو یکی از افراد برجسته این جریان است.جدو تونسی و از نزدیکان راشد الغنوشی است و ارتباط نزدیکی با این جریان دارد.
همانطور که می دانید بن جدو به نحوه پوشش دادن اخبار سوریه و بحرین از سوی الجزیزه اعتراض کرده است. او معتقد است این شبکه اخبار بحرین را کم رنگ و اخبار سوریه را بزرگنمایی می کند.این احتمال وجود دارد غسان بن جدو با گسترش فعالیت های رسانه ای خود در قالب جدیدی به جریان حرکه النهضه کمک کند و جریان سومی را در فضای رسانه ای عرب میان الجزیره و العربیه به وجود آورد.
فضای رسانه ای جهان عرب در طول تحولات چند ماهه اخیر را چگونه ارزیابی می کنید؟
به خاطر داشته باشیم که هیچ رسانه ای بدون جهت گیری وجود ندارد.همه رسانه های دنیا بدون استثنا جهت گیری خاص خود را دارند.شبکه الجزیره عربی که پربیننده ترین شبکه در جهان عرب سیاست های متمایل به دولت قطر دارد و در عین حال سعی دارد که به عنوان شبکه ای بین المللی حضوری فعال در تحولات جهان عرب داشته باشد.این حضور تاکنون در بخش انگلیسی و عربی بسیار پررنگ بوده است.
اما رسانه ها به اندازه و توان خود تأثیرگذار هستند.یک رسانه نمی تواند حکومتی را برکنار و یا آن را بر سرکار بیاورد ولی می تواند در بسیاری از موارد همچون کاتالیزور عمل کند. به عبارتی رسانه می تواند سرعت این روند را تحت تأثیر قرار دهد و با برجسته سازی اخبار تحولات، روندهای انقلابی را سرعت ببخشد.مثلا نقش برجسته و پررنگ شبکه الجزیره در تحولات تونس و مصر.
ارسال نظر