حمید مولانا: مبدع نظریهٔ «قدرت نرم» من بودم

پرفسور مولانا در گفت‌و‌گو با "کتاب هفته" ضمن بیان این نکته که: "چیزی که من به آن «قدرت نرم» می‌گویم تفاوت‌های اساسی با صحبت‌های امروز دارد"، اضافه کرد: بهترین نمونه‌ی قدرت نرم که بنده 30 سال پیش در مقالاتم نوشتم، دین و زیرساخت‌های مذهبی و دینی، علما و حوزه‌ی دینی ما، مشروعیت روحانیون و مشروعیت نخبگان سنتی در مقابل نخبگان تجددطلب بود.

وی اضافه کرد: جوزف نای که تئوریسین نظریه‌ی «قدرت نرم» نامیده می‌شود، سال 1990 در نشریه‌ی فارین پالیسی در حالی در این‌باره سخن گفت که چهار یا پنج‌سال از انتشار کتاب من درباره‌ی «قدرت نرم» گذشته بود.

این استاد روابط بین‌الملل و ارتباطات در پاسخ به این سوال که "چرا به رغم این‌که کتاب‌های زیادی درباره‌ی اسلام نوشته شده است، هنوز دین اسلام از سوی کشورهای غربی و به‌ویژه آمریکا، مورد هجمه قرار می‌گیرد؟" گفت: چرا غرب و آمریکا علیه ما تبلیغات نکنند؟ استعمار غرب دویست‌سال بر کشورهای اسلامی حکومت می‌کرده است، طی پنجاه‌سال گذشته کشورهای اسلامی استقلال سیاسی پیدا کرده‌اند، اگر چه بسیاری از این کشورها هنوز استقلال اقتصادی و فرهنگی پیدا نکرده‌اند و هنوز زیر چتر دنیای غرب حرکت می‌کنند.از طرف دیگر، دنیای غرب زیرساخت‌های فراوان و آشنایی زیادی با انواع بحران‌ها دارد و برای حفظ موقعیت استعماری خود مسائلی را طراحی می‌کند. متأسفانه تا ما آن بحران‌ها را ببینیم، کار از کار گذشته و کتاب‌های آنان ترجمه شده و ما آن‌ها را به خورد دانش‌جویان داده‌ایم!

مثلاً نظریه‌ی «نبرد فرهنگ‌ها» که در کتابی از ساموئل هانتیگتون، بیست‌سال پیش چاپ شده بود، چه‌قدر وقت ما را در ایران گرفت! چه قدر درباره‌ی کشمکش تمدن‌ها صحبت کردیم، در حالی که در خود آمریکا اصلاً به آن اهمیت داده نمی‌شد.مولانا که تازگی کتاب جدید خود را با عنوان "اسلام و بحران‌های جهان معاصر" منتشر کرده است در باره‌ی اثر تازه‌ی خود گفت: این کتاب در باره‌ی بحران‌های موجود در جهان امروز و دنیای اسلام است.بسیاری از کتاب‌هایی که این‌روزها چاپ می‌شوند یا قبلاً چاپ شده‌اند، بیشتر با بحران‌های دنیای اسلام و جهان‌ معاصر کار داشته‌اند اما من این را برعکس کردم و به جای این که فقط بحران‌های دنیای اسلام را ببینم، با بحران‌های موجود در جهان امروز در چارچوب دنیای اسلام سر و کار دارم. یعنی دنیای اسلام چگونه با این بحران‌ها مقابله و برخورد می‌کند.چون بحران‌های موجود در جهان امروز بسیار بیشتر از بحران‌های جهان اسلام‌اند و بسیاری از بحران‌های جهان اسلام هم ریشه در بحران‌های جهان امروز دارند.

مثلاً در عصر حاضر، بحران‌هایی مانند بحران‌ اقتصادی، سیاسی، مشروعیت، محیط زیست، فقر و گرسنگی و... وجود دارد که بسیاری از آن‌ها مرئی و برخی دیگر نامرئی بوده و از چشم دولت‌مردان دور مانده‌اند.پورفسور مولانا ادامه داد: در این کتاب به موضوعاتی مانند "وحدت مسلمانان"، "جامعه و امت"، "مفهوم حکومت و دولت"، "مفهوم مشروعیت در جهان امروز"، "قدرت نرم"، "انقلاب اسلامی و استفاده از قدرت نرم در شکل‌گیری آن"،‌ "نقش رسانه‌ها در فرایند پیروزی انقلاب اسلامی"، "جنگ و علل شروع آن" و... مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌اند.خیلی از نوشته‌های من به انگلیسی‌اند و خیلی از آن‌ها اصلاً در ایران ترجمه نشده‌اند. در ایران به کتاب‌های من کم‌تر توجه شده است و به‌نظرم، این نوعی سهل‌انگاری استوی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره‌ی عدم انتشار گسترده‌ی کتاب‌های خود به زبان‌ فارسی گفت: این را باید از ناشران و متصدیان پرسید!

خیلی از نوشته‌های من به انگلیسی‌اند و خیلی از آن‌ها اصلاً در ایران ترجمه نشده‌اند. در ایران به کتاب‌های من کم‌تر توجه شده است و به‌نظرم، این نوعی سهل‌انگاری است.مثلاً کتابی که راجع به جنگ عراق به نام "پیروزی تسلیحات" نوشته‌ام، در حالی که به چند زبان ترجمه شده و به چاپ رسیده است، اما در ایران تا حالا ترجمه نشده و کسی هم توجه نکرده است. کتابی را هم که در باره‌ی بحران‌های نامرئی نوشتم، اصلاً در کشور خودم مورد توجه قرار نگرفته است.