آیا احتمال درگیری روسیه و آمریکا در خاک سوریه وجود دارد؟

به گزارش خبرنگار «پارسینه» به نقل از دویچه وله، حمله به هواپیمای نیروی هوایی سوریه موجب شد که روسیه کانال‌های ارتباطی مرکز فرماندهی خود با آمریکا را مسدود کند. این کانال‌های تماس بین مسئولان دو کشور آمریکا و روسیه برای هماهنگ کردن فعالیت‌ها و اجتناب از رویارویی‌های ناخواسته نیروهای دو کشور در سوریه ایجاد شده بودند.

از آن گذشته، دولت روسیه اعلام کرد که به هر هواپیمایی که در آسمان غرب فرات وارد شود، حمله خواهد کرد. روسیه این منطقه از سوریه را منطقه تحت نفوذ خود می‌داند.

رقه همچنان در تصرف داعش است و نیروهای دموکراتیک سوریه زیر چتر حمایت و پشتیبانی ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا برای گرفتن این شهر تلاش می‌کنند.

پرسش کلیدی در این ماجرا این است که هدف از پروازهواپیمای نظامی نیروی هوایی سوریه در رقه چه بوده است؟

یزید سایق، کارشناس مرکز خاورمیانه کارنگی می گوید: «به باور من، دولت اسد با این اقدام خود مایل بوده خطوط قرمز و ظرفیت آمریکا را بیازماید».

او به این نکته نیز اشاره می‌کند که هواپیماهای نظامی ارتش سوریه سال‌هاست که در این منطقه پروازی نداشته‌اند.

یک عقبگرد نگران کننده

انهدام هواپیمای ارتش سوریه توسط جنگنده آمریکا در عین حال حکایت از آن دارد که جنگ نیابتی در سوریه ابعاد جدیدی یافته و بسیار حساس شده است. در یکسو ائتلاف بین‌المللی ضد داعش به رهبری آمریکا و در سوی دیگر، دولت سوریه که از پشتیبانی روسیه و ایران برخوردار است قرار دارند. این مناقشه بر سر آینده کشور سوریه است، اما خطر رویارویی آمریکا و روسیه نیز در سایه بحران سوریه افزایش یافته است.

ظرف چند هفته گذشته، نیروهای وابسته به ائتلاف آمریکایی سه بار به سربازان ارتش سوریه حمله کردند. آمریکا رسما اعلام کرده است که این حملات در واکنش به حملاتی بوده که از سوی نیروهای دولتی سوریه صورت گرفته‌اند.

از آن گذشته، دولت آمریکا این اواخر بر حمایت و پشتیبانی از نیروهای متحد خود در سوریه افزوده است. هدف از این پشتیبانی تقویت جبهه نبرد با نیروهای داعش در رقه اعلام شده است.

جانتان استونسون، یکی از اعضای پیشین شورای امنیت ملی آمریکا در دوره باراک اوباما معتقد است که خطر تقابل بین آمریکا و روسیه افزایش یافته است. استونسون می‌گوید: «احتمال اینکه کار به رویاروی مستقیم آمریکا و روسیه بکشد، افزایش یافته است. حتی برخی معتقدند که این رویارویی شروع شده است، چون این اواخر بارها شاهد چنین حوادثی بوده‌ایم.»

ایوان مورگان، استاد مطالعات آمریکا در دانشگاه کالج لندن نیز این موضوع را تایید می‌کند و می‌گوید: «موقعیت بسیار خطرناکی شکل گرفته است. احتمال تقابل بین این دوکشور بسیار افزایش یافته است.»

اشتفان مایستر، کارشناس مسائل روسیه در «شورای روابط بین‌الملل آلمان» معتقد است که مناقشه کنونی نوعی عقبگرد است. به باور او ظرف هفته‌ها و ماه‌های گذشته سطح تماس و گفت‌وگوهای مستقیم بین روسیه و آمریکا بر سر بحران سوریه حتی بهبود یافته بود.

به باور اشتفان مایستر، پس از سرنگونی جنگنده ارتش سوریه، همه دستاوردهای مربوط به بهبود مناسبات دو کشور آمریکا و روسیه در بحران سوریه زیر سئوال رفته است.

استونسون و مورگان هر دو معتقدند که هیچ یک از دو طرف مایل به افزایش تنش نیست. رهبری آمریکا بر آن است تا مانع از تشدید تنش شده و از این طریق نیازی به اعزام سرباز و نیروی زمینی به جنگ سوریه پیش نیاید.

هر دو کارشناس بر این باورند که در شرایط کنونی استراتژی آمریکا در سوریه روشن نیست و نمی‌توان با قطعیت گفت که آمریکا در فراسوی نبرد با داعش چه هدفی را در سوریه دنبال می‌کند. مورگان و استونسون معتقدند که آمریکا دست‌کم در حال حاضر به دنبال براندازی نظام سوریه نیست.

نگرانی از رویارویی با ایران

استونسون در عین حال بر این نکته تاکید می‌کند که روسیه نیز مایل به افزایش تنش نیست. رهبری روسیه از اینکه این کشور در جبهه‌های گوناگونی درگیر شود، واهمه دارد. به باور این عضو پیشین شورای امنیت ملی آمریکا، روسیه به ضعف نظامی خود در قیاس با توان نظامی آمریکا واقف است.

اما خطر جای دیگری است. ایوان مورگان احتمال وقوع رویارویی بین آمریکا و ایران را جدی‌تر ارزیابی می‌کند. ایران به موازات روسیه، یکی از پشتیبانان اصلی دولت اسد در سوریه است. همین موضوع باعث شده است تا دونالد ترامپ بارها به‌شدت به ایران حمله کرده و نسبت به افزایش نفوذ این کشور در منطقه هشدار بدهد.

به باور مورگان، گرچه هر دو کشور آمریکا و روسیه تمایلی به افزایش تنش در مناسبات خود ندارند، اما، احتمال رویارویی بین این دو کشور منتفی نیست. به باور جاناتان استونسون تداوم قطع کانال‌های تماس توسط روسیه و حمایت بیشتر آمریکا از نیروهای مخالف اسد به هر روی باعث افزایش خصومت بین دو کشور می‌شود.