کاهش صادرات خدمات فناوری در سایه وعده های بی سرانجام وزیر!

تحریریه پارسینه: در حالی چندی پیش وزیر ارتباطات در خصوص صدور خدمات فنی و مهندسی فناوری اطلاعات به کشورهای آفریقایی اعلام آمادگی کرده که این اتفاق فروردین ماه سال گذشته نیز رقم خورد و قرار بود تعاملاتی صورت گیرد اما تاکنون هیچ خبری در خصوص آن منتشر نشده است.

بدین ترتیب صدور خدمات فنی و مهندسی از سال گذشته تاکنون به تعویق افتاده است. سال گذشته گروهی از مسئولان قاره آفریقا به ایران آمدند و وزیر مربوطه در خصوص آمادگی ایران برای صدور خدمات فنی و مهندسی در بخش فناوری اطلاعات صحبت‌هایی را بیان کرده بود و به این کشور اطمینان همکاری داده بود. حالا این اتفاق در حد حرف باقی مانده و هنوز هیچ اقدامی در این خصوص انجام نشده و تنها هر از چندگاهی در مورد آن صحبت می شود.

اخیرا نیز محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در دیدار با وزرای کشورهای افریقایی گفته است که ایران، آماده صدور خدمات فنی و مهندسی در بخش فناوری اطلاعات به کشورهای مختلف از جمله کشورهای آفریقایی است.

واعظی گفته است: اکنون شرکت های تولید کننده تجهیزات مخابرات، محصولات خود را به برخی کشورهای آفریقایی صادر می کنند و این امکان وجود دارد که نرم افزارهای ایرانی نیز به کشورهای آفریقایی صادر شود.

البته پیش تر صحبت‌های در خصوص همکاری و صادرات خدمات فنی و مهندسی فناوری اطلاعات مطرح شده بود که هنوز نتیجه آن در رسانه‌ها منتشر نشده است. شهریور ماه سال گذشته بود که دبیرر کل اتاق مشترک ایران و افغانستان در نشستی با مسئولان این کشور گفته بود که صادرات به افغانستان را علاوه بر کالا در موضوعات خدمات فنی و مهندسی، خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات و گردشگری را نیز توسعه خواهیم داد.

صادرات به روایت آمار

طبق برنامه ریزی‌هایی که در سال ۱۳۹۵ در حوزه خدمات فنی و مهندسی صورت گرفته به گونه‌ای بود که برای آن چشم‌اندازی ۲۵۰۰ میلیون دلاری در نظر گرفته شده بود اما در نهایت تا پایان سال در این حوزه ۲۱۸۷ میلیون دلار از برنامه‌ریزی‌ها محقق شد که این رقم در قیاس با سال ۱۳۹۴ معادل سه درصد کاهش را نشان می‌دهد.

در حوزه فناوری اطلاعات نیز برای این مدت ۲۷۵ میلیون دلار صادرات خدمات در نظر گرفته شده بود که از این میان ۱۸۰ میلیون دلار محقق شد و بدین ترتیب عملکرد سال ۱۳۹۵ در قیاس با ۳۲۰ میلیون دلار صادرات سال ۱۳۹۴ کاهشی ۴۴ درصدی پیدا کرد.

اکنون اگرچه ایران از ظرفیت ۲۵ میلیارد دلاری ایران در حوزه خدمات فنی و مهندسی برخوردار است اما هنوز در حوزه فناوری اطلاعات صحبت‌های بیان شده رنگ واقعیت به خود نگرفته است. به گفته محمدرضا انصاری رئیس انجمن صادر کنندگان خدمات فنی و مهندسی خدمات فنی و مهندسی کشور ، نهال جوانی است که در طول ۲۰ سال سابقه موفقیت های زیادی به همراه داشته است.

او معتقد است که از سال ۷۴ تا سال ۸۱ با شیب ۱۲ درصد در صادرات خدمات فنی و مهندسی رشد داشتیم ، از سال ۸۱ این افزایش به ۴۵ درصد در سال رسید که نوعی جهش صادراتی بود ، این روند تا سال ۱۳۹۰ ادامه داشت اما در سال ۹۰ جوایز صادراتی قطع شد و همزمان تحریم ها اتفاق افتاد که در نتیجه این دو عامل منفی ، رشد معکوس صادرات خدمات فنی و مهندسی را شاهد بودیم. این رشد منفی موجب شد که ارزش صادرات خدمات فنی و مهندسی از ۴ میلیارد دلار در سال به حدود یک میلیارد دلار کاهش یابد.

مسئولان می‌گویند: بیشترین مشکلات صادرات خدمات فنی و مهندسی ، مسئله ضمانت نامه هاست که اگر به صورت ویژه یا عام حل شود این امکان پیش می آید که بتوانیم در مدت ۵ سال ارزش صادرات خدمات فنی و مهندسی را به ۲۵ میلیارد دلار برسانیم. تا پیش از تحریم ها به ۵۵ کشور خدمات فنی و مهندسی صادر می کردیم که در تحریم های آخر، شرایط هم سخت شد و علت اصلی سخت شدن حضور ، صادر نشدن ضمانت نامه ها بود از این رو صادر کنندگان خدمات فنی و مهندسی، فعالیت‌های خود را در بازار عراق متمرکز کردند.

با توجه به عدم فعالیت بخش صادراتی در حوزه فناوری اطلاعات گفتنی است که مسئولان یکی دلایل این اتفاق را بدهی دولت به پیمانکاران بخش خصوصی بابت جایزه صادراتی صدور خدمات فنی و مهندسی می دانند که سال گذشته حدود ۱۵۰ میلیارد تومان برآورد شده بود.

به اعتقاد کارشناسان اگر این رقم از سوی دولت پرداخت شود، جهشی در صادرات خدمات فنی و مهندسی رخ خواهد داد، چراکه شرکت‌ها می توانند با قیمت‌های رقابتی وارد بازار هدف شده و با تخفیف‌هایی که به سفارش‌دهندگان پروژه می دهند، می توانند در مناقصات برنده شوند.

حالا پس از گذشت یک سال از سخنان وزیر ارتباطات در خصوص صدور دانش فنی و مهندسی ایران به برخی کشورها از جمله کشورهای آفریقایی هنوز این مهم تحقق نیافته است.