گوناگون

بحران قطر و راه رفتن تهران بر لبه تیغ

بحران قطر و راه رفتن تهران بر لبه تیغ

پارسینه: اگرچه شکاف میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس برای ایران فرصتی مناسب تلقی می شود، اما نباید از هول این حلیم در دیگ افتاد.

بحران قطر و راه رفتن تهران بر لبه تیغ

تحریریه پارسینه - حامد کشاورز: اقدام غیرقابل انتظار عربستان سعودی و متحدانش برای قطع روابط دیپلماتیک و اقتصادی خود با قطر شوکی ناگهانی به خاورمیانه وارد کرد و بسیاری از کشورها را بر آن داشت تا در قبال آن موضع گیری کنند.

اگرچه شکاف میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس برای ایران فرصتی مناسب تلقی می شود، اما نباید از هول این حلیم در دیگ افتاد. به باور بسیاری از کارشناسان سیاست خارجی، ایران باید از ورود جدی به این مناقشه پرهیز کند، چرا که دیر یا زود این بحران حل خواهد شد و هرگونه دخالت و جانبداری ایران می تواند به بدتر شدن اوضاع منجر شود.

ایران چه چیزی به دست می آورد؟

تشدید شکاف میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس و آشکار شدن آن می تواند نخستین نفع ایران از بحران ایجاد شده باشد. در چنین شرایطی، ریاض نمی تواند به آسانی از اتحاد کشورهای اسلامی علیه ایران سخن بگوید و ایجاد یک بحران دیپلماتیک تازه، سعودی ها را زیر بار فشار بیشتری قرار می دهد و می تواند کنترل آنها بر دیگر بحران های خاورمیانه را تضعیف کند.

محاصره زمینی، دریایی و هوایی قطر و قطع ارتباطات تجاری عربستان و متحدانش با این کشور هم فرصت اقتصادی محدودی را برای ایران فراهم می کند. البته، در این زمینه نباید برآوردهای اغراق آمیز داشت. بنادر جنوبی ایران فاقد زیرساخت های لازم برای جبران کمبودهای قطر است و فراهم کردن امکانات لازم هم در کوتاه مدت ممکن نیست. مسئله ای که در بخش کشاورزی هم وجود دارد و به سادگی نمی توان منابع لازم را به این بخش منتقل کرد.

تنش زایی های مکرر و قلدری های عربستان این فایده را هم دارد که کشورهای دیگر، به ویژه قدرت های منطقه ای همچون ترکیه و پاکستان، در رویکرد خود نسبت به ریاض با ملاحظات بیشتری عمل کنند، چرا که سعودی ها تلاش می کنند خود را قیم جهان اسلام معرفی کنند و در این راستا خواهان فرمانبرداری حداکثری دیگران هستند. با این وصف، نزدیکی بیش از حد به عربستان می تواند در تنش های آینده تصمیم گیری را برای سایر کشورها پرهزینه تر سازد.

دیگران چه دستاوردی خواهند داشت؟

در حالی که شکاف در جبهه متحده سعودی می تواند به سود ایران باشد، چنان چه این اختلاف ها را در سطح جهان اسلام مورد توجه قرار دهیم، برنده نهایی اسرائیل خواهد بود. درگیری داخلی اعراب فضای مانور بیشتری در اختیار اسرائیل قرار می دهد و می تواند از شکاف ایجاد شده برای نزدیکی بیشتر به بلوک سعودی بهره گیرد. ضمن این که با متمرکز شدن افکار عمومی جهانی به بحران های تازه، اقدامات غیرقانونی این رژیم کمتر مورد توجه رسانه ها قرار می گیرد.

افزوده شدن بحرانی دیگر به منطقه آشفته خاورمیانه، موجب هدر رفتن انرژی بیشتری از همه بازیگران درگیر خواهد شد و ایران هم از این موضوع جدا نیست. چنان چه تنش کشورهای عربی تشدید شود، تهران هم به ناچار وارد یک بازی سخت دیگر می شود که هزینه های آن بیشتر از منافع اقتصادی محدود و کوتاه مدتش خواهد بود. هر تنشی بالقوه می تواند به بحرانی بزرگ و نهایتا رویارویی مستقیم کشورهای منطقه منجر شود، ضمن این که حل دیگر مسائل را هم دشوارتر می کند.

در عین حال، مسئله قطر موجب شده است عربستان، امارات و مصر در کنار یکدیگر قرار بگیرند. این در حالی است که عربستان با هر دوی این کشورها اختلافاتی سرزمینی دارد و طی ماه های گذشته هم اختلافات سیاسی جدی ای با دو طرف را تجربه کرده است. واگذاری جزایر تیران و صنافیر و همچنین تامین نفت مصر، از جمله مسائل مورد اختلاف ریاض و قاهره بوده است. اختلاف میان امارات و ربه منصور هادی، رییس دولت مستعفی یمن، بر سر کنترل فرودگاه عدن هم موجب اختلاف میان این کشور و عربستان در جریان جنگ یمن شده است. حال عربستان این فرصت را پیدا کرده است تا با برجسته کردن مسئله قطر، دو کشور دیگر را در کنار خود قرار دهد.

ایران چه تصمیمی باید بگیرد؟

اگرچه طرفین دعوا دارای اختلافاتی جدی بر سر گروه های مورد حمایت خود در بحران های منطقه ای هستند و بحران فعلی به ارتباط با آن هم نیست، اما عربستان با زیر فشار قرار دادن قطر پس از انتشار سخنان امیر این کشور در حمایت از ایران، به دنبال آن است که نشان دهد نزدیک شدن اطرافیانش به ایران را تحمل نمی کند. آنها نه تنها می خواهند قطر را از ایران دور کنند، بلکه قصد دارند پیامی روشن هم به سایرین بدهند که رفتن به سوی ایران هزینه ای گزاف دارد.

در چنین شرایطی، تصمیم گیری برای تهران همچون راه رفتن بر لبه تیغ خواهد بود. در حالی که دوحه هزینه گرم گرفتن رهبران خود با تهران را می پردازد، رها کردن آن وجهه بین المللی و دیپلماتیک ایران را به شدت خدشه دار خواهد کرد.

از سوی دیگر حمایت همه جانبه از این امیرنشین کوچک هم می تواند به بدتر شدن بحران منجر شود و بهانه ای باشد برای اعمال فشار بیشتر به آن. در حالی که ایران امکان تامین تمام نیازهای همسایه جنوبی خود را ندارد، بعید است قطری ها بتوانند چنین وضعیتی را تحمل کنند و تسلیم شدن در شرایط سخت تر با اعطای امتیازات بیشتری همراه خواهد بود.

بنابراین، به نظر می رسد بهترین گزینه برای تهران و دوحه حل هرچه سریع تر این بحران باشد. در این بین، موضع وزارت خارجه مبنی بر لزوم حل و فصل بحران از طریق گفتگو و کمک به قطری ها برای مقاومت در مقابل تحریم های ایجاد شده اصولی ترین اقدام ایران بوده است.

هماهنگی و رایزنی های دیپلماتیک با کویت که نقش میانجی گری در این بحران را به عهده گرفته است می تواند هم موضع قطر را تقویت کند و هم ایران را به عنوان کشوری که خواهان صلح و ثبات است معرفی کند. در این بین توجه به نقش دیگر کشورهای تاثیرگذار همچون ترکیه، عراق و عمان که با تمام طرف های درگیر در ارتباط هستند و هماهنگی با آنها به حل و فصل سریع تر بحران و کاهش تبعات آن کمک خواهد کرد.

در جهانی پر آشوب، داشتن دوستی با نفوذ در میان دشمنان بهتر از دوستی صمیمی اما طرد شده در کنار خود است.

آخرین اخبار، تحلیل‌های ویژه و صفحه نخست نشریه‌های انگلیسی زبان در صفحه بین‌الملل


ارسال نظر

  • ناشناس

    ایران نباید فریب این بازی را بخورد. حتی اگر دعوای بین این 2 حقیقی هم باشد، نباید ما داخل این جریان شوم بشویم

اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    اخبار از پلیکان

    نمای روز

    اخبار از پلیکان

    داغ

    حواشی پلاس

    صفحه خبر - وب گردی

    آخرین اخبار