چای ایران مافیا دارد؟

تحریریه پارسینه: اگر سالانه میزان واردات رسمی و غیررسمی را حدود 90 هزار تن و سود هر کیلوگرم آن را 15 هزار تومان در نظر بگیریم، سود چای وارداتی در بازار ایران به حدود 1350 میلیارد تومان می‌رسد، در حالی که اگر تولید حدود 20 هزار تنی چای ایرانی و سود حداکثر 3000 تومانی آن را در نظر بگیریم به چیزی حدود 60 میلیارد تومان می‌رسد که حدود 27 برابر کمتر از سودی است که نصیب چای خارجی در بازار ایران می‌شود.

براین اساس در شرایط فعلی صنعت چای کشور علی رغم بالا بودن کیفیت ایرانی اما همچنان درجا می‌زند. برخی از نبود بسته بندیهای رنگی چون چای های خارجی می‌گویند و برخی دیگر از دست های پنهانی که مانع رشد چای ایرانی و برد بازرگانان چای خارجی در کشور!

این درحالی است که چایهای خارجی وارداتی به ایران علی رغم بسته بندیهای جذاب و گاها هدایای تبلیغاتی در آن اما از کیفیت لازم برخوردار نیست تا جاییکه برخی از کارشناسان چایهای خارجی را تنها شامل اسانس و رنگ می‌دانند.

از سویی دیگر،چای ایرانی با نرخی بیش از یک میلیون تومان درهر کیلو دراین روزها به مقصد کشورهای عربی صادرمی‌شود و این کشورها از چای ایرانی با کیفیت بالا بهره می‌برند.

دراین بین، استقبال ایرانی‌ها از چای های خارجی آنچنان افزایش یافته که علی رغم واردات سنگین این صنعت بازهم بیش از 200 میلیون دلار در سال چای قاچاق وارد کشور می‌شود.

وضعیت کنونی بازار نشان می‌دهد که چای ایرانی قدرت تبلیغ ندارد، در حالی که مسابقات و جایزه‌هایی که تولید‌کنندگان خارجی برای تبلیغ محصول‌شان پیش‌بینی می‌کنند قابل مقایسه با کارخانه‌های داخلی نیست.

به گفته رییس اتحادیه چایکاران شمال ، کیفیت چای خارجی به گرد پای کیفیت چای ایرانی نمی‌رسد. اگر پس از دم کردن و سرد شدن، رنگ چای تغییر کند نشانگر کیفیت پایین و وجود رنگ و اسانس مصنوعی در این محصول است.

براساس اظهارات ایرج هوسمی: مبلغ خرید تضمینی دولت از کشاورزان با اینکه مبلغ ناچیزی است اما همچنان یک پنجم آن باقی مانده است و مشکلات اقتصادی باعث شده رغبت مردم به کشت چای کاهش پیدا کند و بسیاری از باغات این محصول به زمین های مسکونی تبدیل شود یا به کشت محصول دیگری اختصاص پیدا کند.

به اذعان وی، با توجه به تابش آفتابی که ایران دارد و زمین های مرغوب نواحی شمالی کشور، کیفیت چای خارجی به گرد پای کیفیت تولید داخل آن نمی رسد، اما از نظر کمی مقدار چای تولید شده در هر واحد زمین پایین تر از میزان تولید برگ سبز چای در مزارع خارجی است.

رییس اتحادیه چایکاران شمال با بیان این که هنوز بوته های چای با قدمت ۱۰۰ سال در مزاع ایران وجود دارد، ادامه داد: بوته هایی در ایران وجود دارد که از زمان ورود چای به کشور تا کنون مانده اما تا زمانی که می توان از آن ها استفاده کرد دلیل بر تعویض آن‌ها نیست.

هوسمی با اشاره به نشانه های چای مرغوب ایرانی خاطر نشان کرد: اگر پس از دم کردن و سرد شدن، رنگ چای تغییر کرد و مانند شیر فاسد بریده بریده شد، نشانگر کیفیت پایین چای است و اینکه محصول رنگ و اسانس مصنوعی دارد. اما چای ایرانی رنگ خود را حفظ می کند. همچنین چای تولید بهاره به نسبت چای تولید شده در تابستان و پاییز کیفیت بهتری دارد.

این درحالی است که چای ایرانی تنها چای در جهان است که در تولید آن از سم استفاده نمی‌شود. سالانه حدود 105 هزار تن چای در کشور مصرف می‌شود که با توجه به تولید امسال مابقی آن باید از محل واردات تامین شود.

در حالیکه سالانه بیش از نیمی از واردات چای به صورت غیررسمی و قاچاق صورت می‌گیرد که نظارتی بر آن هم وجود ندارد، اما به طور کلی مسئولیت نظارت بر واردات چای برعهده سازمان غذا و دارو است.

براساس این گزارش، طی 15 سال گذشته میانگین سطح باغات به ازای هر هکتار حدود 600 متر بود که در حال حاضر به 3500 متر رسیده است، اما اگر براساس نرخ‌های کنونی چای و هزینه‌های زندگی یک چایکار بخواهد ماهیانه یک میلیون تومان درآمد از محل سود باغ خود داشته باشد باید حداقل هر چایکار 2.5 هکتار باغ داشته باشد تا بتواند تولید اقتصادی و سودآوری برای خود رقم بزند.

براین اساس برای رقابت‌پذیرتر کردن چای ایرانی در بازار نسبت به چای خارجی باید اقدامات مناسبی انجام دهیم تا بتوانیم هزینه‌های تولید را برای تولید‌کنندگان کاهش دهیم، چرا که به عنوان مثال در کشورهایی مانند هند، بنگلادش و سریلانکا هزینه‌های کارگری یک پنجم هزینه‌هایی است که یک چایکار ایرانی پرداخت می‌کند. از سوی دیگر نیز در این کشورها 11 ماه فصل برداشت چای است در حالی که در ایران تنها شش ماه چای برداشت می‌شود؛ بنابراین باید میزان یارانه‌ها و حمایت‌هایی که از چایکاران می‌شود را افزایش دهیم به گونه‌ای که باید حمایت‌های دولت در راستای پرداخت تسهیلات، کمک‌های مختلف و یارانه‌ها به شکل هدفمند در کنار ارتقای بهره‌وری و حل مشکلات زیرساختی در نظر گرفته شود.