حرف و حدیث هایی که مناطق آزاد را جلو نمی برد!

تحریریه پارسینه_ فاطمه گنج کریمی: حرف و حدیث های بسیاری قبل از واگذاری شورای عالی مناطق آزاد و پس از آن مطرح است که این سازمان را با ابهاماتی روبه رو می‌سازد. پس از تصویب این مصوبه ترکان اعتراض خود را نشان داد و صحبت هایش را در قالب انتقاد در رسانه ملی مطرح کرد. اکبر ترکان دبیر شورای عالی مناطق آزاد گفت: اگر این مناطق زیر نظر وزیر امور اقتصادی و دارایی برود در نتیجه بر سایر دستگاه ها مشرف نیست و دستگاه های زیر مجموعه وزارتخانه های دیگر در مناطق آزاد نمی پذیرند که زیر نظر وزارت امور اقتصادی و دارایی بروند.

پس از آن گزارش‌های بسیاری از سوی برخی خبرگزاری‌ها و رسانه ها مبنی بر غیر منطقی بودن این مصوبه اعلام شد. این رسانه ها با گفتگو با کارشناسان در قالب انتقادات و منفی نشان دادن این واگذاری به جهت کافی نبودن زیر ساخت ها به نوعی غیر مستقیم از ترکان حمایت کردند اما مشخص نیست آیا برای حمایت از ترکان صورت گرفته یا صرفا نظرات کارشناسی است و می تواند به آینده مناطق آزاد کشور کمک کند!

نظرات و انتقادات مثبت و منفی برای واگذاری

در این میان، کارشناسان و نمایندگان ملت معتقدند که پس از واگذاری شورای عالی مناطق آزاد به وزارت اقتصاد وضعیت سامان می‌یابد و مناطق آزاد زیر سیطره وزارت اقتصاد به خوبی می‌تواند به اهداف خود نزدیک شود اما از طرفی برخی کارشناسان معتقدند که هنوز زیرساخت های لازم برای پیوستن شورای عالی مناطق آزاد تجاری به وزارت اقتصاد در این وزارتخانه وجود ندارد. آنها می گویند این اقدام هزینه های زیادی در بر دارد بنابراین برای بهبود عملکرد این تصمیم در لایحه دولت باید همه جوانب آن در نظر گرفته شود.

کارشناسان همچنین با بیان اینکه ایجاد تغییراتی در این سطح بار مالی چند صد میلیاردی به وجود آورده، می‌گویند: این مصوبه تکالیف سنگینی را بردوش دولت محول کرده است.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی درراستای رسیدگی به لایحه برنامه ششم توسعه ماده ۲۷ این لایحه را شامل واگذاری وظایف، اختیارات، ساختار و تشکیلات با حفظ شخصیت حقوقی مستقل و رعایت ضوابط و قوانین مربوطه به حوزه دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد به وزارت اقتصاد،به تصویب رساندند.

مناطق آزاد درسال های گذشته و هم اکنون به مناطق لوکسی تبدیل شده و مامنی برای جولان ماشین های لوکس وارداتی و مراکز خرید بوده که این موضوع باعث شده که این مناطق از هدف اصلی خود که محرومیت زدایی وتوسعه صادرات است،منحرف شود.

به همین خاطر مسئله اساسی مربوط به عدم کارایی این مناطق در راستای رسیدن به اهداف تعیین شده است. علاوه بر آن، علی رغم کتمان ترکان به مسئله قاچاق اما این مناطق از دیرباز تاکنون دروازه ورودی کالای قاچاق به شمار می رفتند که همواره موجب نگرانی نمایندگان و برخی مسئولان شده است، به همین لحاظ در پی این مسائل نمایندگان مجلس به دنبال تصویب مصوبه خواهان نظارت بیشتر بر ورود کالا از این مناطق شدند.

با این حال، کارشناسان معتقدند با انتقال شورای عالی مناطق آزاد اختیارات این بخش کاهش می‌یابد. با توجه به اینکه حوزه فعالیت سازمان مناطق آزاد کشور با سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مختلف در ارتباط است والحاق آن به وزارت اقتصاد دایره فعالیت این سازمان را به شدت محدود خواهد کرد، ضمن اینکه ایجاد تغییر در ساختار این سازمان و بازنگری در نوع فعالیت‌های آن تأثیر مثبت‌تری نسبت به محدود کردن اختیارات آن به همراه دارد.

علاوه بر این بحث ها، مخالفان و موافقان این طرح برای خود دلایلی دارند. موافقان این موضوع را قدم بسیار مثبتی می‌دانند، زیرا با این حرکت سازمان از نگاه مستقیم دولت به نگاه مستقیم وزارت اقتصاد تغییر جایگاه می دهد و این می تواند سازمان را از تغییرات فرمایشی دور کند.

شورای عالی مناطق آزاد پیش از این به صورت رها بود و در قالب مشاور رئیس جمهوری عمل می‌کرد. بنابراین در حوزه سیاست‌گذاری فرد پاسخگویی وجود نداشت. به عنوان مثال وزیری بر آن نظارت داشته باشد و برای عدم پیشرفت آن دلایل قانع کننده ای بیاورد.

اخیرا نیز مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو با اشاره به اینکه واگذاری مناطق آزاد به وزارت اقتصاد از نظر حقوقی با اشکال مواجه است، بیان کرد: این مصوبه بریدن سر مناطق آزاد است.

حسین فروزان در مورد مصوبه مجلس شورای اسلامی مبنی بر واگذاری مناطق آزاد به عنوان زیرمجموعه وزارت اقتصاد و دارایی اظهار کرد: چرا برخی نمایندگان بدون اینکه به مناطق آزاد سر بزنند و مناطق را از نزدیک ببینند، رأی صادر کردند؟ چرا می‌خواهند مناطق آزاد را از ریل خارج کنند در حالی که طی چند سال اخیر هیچ نهادی به اندازه مناطق آزاد زیر ذره‌بین نبوده است؟ به طور مثال می‌توانم به مناطق آزاد ماکو اشاره کنم چرا که ۱۳ بار توسط دیوان محاسبات و سازمان بازرسی مورد بررسی قرار گرفت. او در مورد اتهامات وارد شده به عملکرد مناطق آزاد و اینکه گفته می‌شود در این مناطق قاچاق، فساد و رانت وجود دارد، بیان کرد: باید به جای افزایش صادرات، جذب سرمایه‌گذار و رونق تولید، قرآن دست بگیریم و بگوییم که دزد و قاچاقچی نیستیم. من همچنان اعتقاد دارم که قاچاق از طریق مناطق آزاد انجام نمی شود؛ چرا که مرز در اختیار گمرک است. علاوه بر این قاچاق در کشور به یک یا دو نفر مربوط نمی‌شود بلکه به پدیده‌ای مافیایی و شبکه‌ای بروید و شهر بانه را در استان کردستان که نه منطقه آزاد و نه منطقه ویژه اقتصادی است، ببینید که چگونه قاچاق در انواع مختلف از طریق هزاران وانت‌بار انجام می‌شود و کسی هم به این موضوع کاری ندارد.

با توجه به این انتقادات و از سوی دیگر اعتراضاتی که در خصوص قاچاق مطرح است، مشخص نیست که در آخر مناطق آزاد از این وضعیت بلاتکلیفی و ابهام خارج خواهد شد؟ آیا این واگذاری از اختیارات مناطق آزاد می کاهد یا آن را به هدف نزدیک می‌کند ؟ از سوی دیگر آیا مطالب بیان شده کارشناسی است یا صرفا برای حمایت از ترکان مطرح می‌شود؟