حاشیه نشینی؛ معضل فعلی و بحران نه چندان دور کلان شهرها

از نگاه عمومی حاشیه نشینی معضلی است که در زمان حاضر اغلب کشورهای در حال توسعه و کشور ما ایران نیز با آن درگیر است و حتی در برخی از ممالک توسعه یافته نیز مهاجرت های بی رویه به شهرهای بزرگ در مواردی بافت جمعیتی شهرها را تحت تاثیر قرار داده است.

به گزارش «پارسینه» ، در زمان حاضر نزدیک به یک سوم جمعیت شهرهایی نظیر تبریز ، مشهد ، تهران و چند شهر بزرگ دیگر را حاشیه نشینان تشکیل میدهند که هریک از نهادها و ارگان های رسمی و اجرایی به نوعی درگیر مسائل این مناطق هستند.

بر اساس آمارهای اعلام شده ۱۱ میلیون حاشیه‌نشین در کشور سکونت دارند که طبق اظهارات نمایندگان از این تعداد نزدیک به یک میلیون ۲۰۰ هزار نفر در شهر مشهد،۲۰۰هزار نفر در شهر شیراز و نزدیک به ۵۰۰ هزارنفر در کلان شهر تبریز سکونت دارند که علاوه بر این دیگر کلان شهرهای کشور مانند تهران، اصفهان و اهواز هم به سهم خود از معضل حاشیه نشینی رنج می برند.

حاشیه‌نشینی نتیجه بی‌توجهی به اقتصاد روستایی

مسعود رضایی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس دهم، با بیان وجود ۲۰۰ هزار نفر حاشیه‌نشین در کلانشهر شیراز از شیوع پدیده حاشیه نشینی در کشور انتقاد کرد و گفت: در مناطق حاشیه نشین افراد با فرهنگ های مختلف گرد هم جمع و زمینه بروز جرائم و بزهکاری را در شهرها فراهم می آورند.

نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی، با یادآوری اینکه تاکنون حرکت مناسبی از سوی دستگاه‌های ذیربط برای مدیریت بحران حاشیه‌نشینی در کلانشهر شیراز انجام نشده است، یادآور شد: تنها هر از چند گاهی نیروی انتظامی اقدام به جمع آوری مجرمان در این مناطق می کند و آنطور که باید و شاید به مدیریت حاشیه نشینی توجه نشده است.

وی با بیان اینکه جمعیت حاشیه نشینان شیراز یک شهر را تشکیل می‌دهند، افزود: ناهنجاری و نابسامانی های اجتماعی در جمعیت حاشیه نشین این کلانشهر بسیار چشمگیر و روز به روز در حال افزایش است به طوری که برخی از افراد به توزیع مواد مخدر و سرقت روی آورده که این موضوع تهدیدی برای آینده کودکان و نوجوانان این مناطق و کلانشهر شیراز است.

عضو کمیسیون اجتماعی در مجلس دهم، با بیان اینکه مشکلات بهداشتی و اجتماعی در مناطق حاشیه نشین نسبت به شهرها نمود بیشتری دارد، تصریح کرد: باید به ایجاد مراکز تفریحی و ورزشی و همچنین کارگاه های آموزشی اشتغال زایی در این مناطق توجه و علاوه بر این نسبت به رفع مشکلات بهداشتی و درمانی آنها هم اقدام کرد زیرا فقر اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی در این مناطق بیداد می کند.

نماینده مردم شیراز در مجلس دهم، حاشیه نشینی شیراز را نتیجه بی توجهی به اقتصاد روستاها و مناطق محروم دانست و ادامه داد: عواملی مانند خشکسالی و کم آبی که درنهایت منجر به بیکاری کشاورزان، دامداران و باغداران شده، نبود مراکز تفریحی و ورزشی در روستاها، بی توجهی نسبت به اقتصاد روستایی و از بین رفتن مشاغل در روستاها باعث شده روستاییان و عشایر استان با ترک دیار و خانه خود مناطق ارزان حاشیه نشین شیراز را برای زندگی انتخاب و به علت بیکاری برای کسب روزی به مشاغل کاذب روی آورند که در این بین ممکن است برخی از آنها برای کسب درآمد بیشتر جذب مافیای مواد مخدر و سرقت شوند.

این نماینده مردم در مجلس دهم، بر لزوم ساماندهی اشتغال روستایی در جهت جلوگیری از مهاجرت و حاشیه نشینی تاکید کرد و گفت: جاذبه های زندگی باید در روستاها افزایش یابد تا مهاجرت ها معکوس شود زیرا افزایش اشتغال روستایی کاهش حاشیه نشینی در شهرها را به دنبال دارد.

نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی، با تاکید بر اینکه با تخصیص تسهیلات کمتر به شهرها می توان نسبت به ایجاد اشتغال در روستاها اقدام کرد، تصریح کرد: باید به مشاغل خانگی روستایی از جمله دامپروری، کشاورزی و صنایع دستی در جهت رشد اقتصادی و بازار کار روستاییان توجه جدی کرد و از این طریق حاشیه نشینی را مدیریت کنیم.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: در صورت بی توجهی به تقویت مشاغل روستایی باید همچنان شاهد مهاجرت این قشر به کلانشهرها و شیوع روز افزون معضل حاشیه نشینی در کشور و به تبع آن افزایش آسیب های اجتماعی در کشور باشیم.

بی‌توجهی به مدیریت حاشیه‌نشینی در برنامه‌های کلان اقتصادی کشور
به گزارش «پارسینه»، محمداسماعیل سعیدی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز با انتقاد از وجود ۱۱ میلیون حاشیه نشین در کشور، عمده علت شیوع حاشیه نشینی در کلانشهر تبریز را مهاجرت بی رویه به دلیل سوء مدیریت ها دانست و یادآور شد: هیچ دولتی برای مدیریت این معضل هیچ گونه اقدام و تلاشی نکرده است.

نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی با انتقاد از اینکه تاکنون هیچ گونه تلاشی برای رفع ریشه ای معضل مهاجرت ها و به تبع آن حاشیه نشینی در کلان شهر تبریز انجام نشده، تصریح کرد: نه تنها هیچ گونه اقدامی در رابطه با مدیریت این موضوع و کاهش مهاجرت ها صورت نگرفته بلکه مسئولان همان روند گذشته را با بی توجهی تمام ادامه داده اند.

وی از وجود نزدیک به ۵۰۰ هزار نفر حاشیه نشین در کلانشهر تبریز خبر داد و گفت: در حالی هیچ گونه اقدامی برای مدیریت معضل حاشیه نشینی صورت نگرفته که تبریز به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۸ انتخاب شده است.

وی بر لزوم چاره اندیشی مسئولان در جهت ساماندهی و مدیریت معضل حاشیه نشینی کلانشهر تبریز تا سال ۲۰۱۸ تاکید کرد و یادآور شد: از آنجایی که حاشیه نشینان بر موضوع گردشگری ارجحیت دارند بنابراین در وهله اول باید هدف مدیریت در این شهر، سروسامان دادن به وضعیت حاشیه نشینان باشد و در مرحله بعد در جهت رونق گردشگری این کار صورت پذیرد که به این منظور مسئولان باید گام های اساسی بردارند.

سعیدی با انتقاد از اینکه جمعیت حاشیه نشین کلانشهر تبریز در بیغوله ها و بافت های فرسوده زندگی می کنند، یادآور شد: این افراد در وضعیت بسیار نامناسب و بدی زندگی می کنند و از نبود امکانات بهداشتی و درمانی مناسب رنج می برند.

این نماینده مردم در مجلس دهم، از بی توجهی نسبت به مدیریت حاشیه نشینی در برنامه های کلان اقتصادی انتقاد کرد و گفت: هر چند طبق برنامه های چهارم و پنجم توسعه قرار بود دولت ها هر ساله ده درصد از معضل حاشیه نشینی را کاهش دهند اما متاسفانه نه تنها این کار عملیاتی نشد بلکه با بی توجهی تمام این معضل در کشور افزایش یافت.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس دهم، بر لزوم ارائه تسهیلات مناسب به حاشیه نشینان برای نوسازی بافت های فرسوده تاکید کرد و یادآور شد: بافت فرسوده زمانی اصلاح می شود که خود مردم مشارکت داشته باشند البته در کنار این امر باید به ارائه تسهیلات مناسب و ارزان قیمت هم توجه کرد.

این نماینده مردم در مجلس دهم افزود: بهتر است در مناطق حاشیه نشینان، مجتمع های مسکونی مناسب احداث شود و و تمامی بناهای در این مناطق هم شناسنامه دار شده و در کنار این، به احداث و ایجاد مرکز اطلاعات جامع و ویژه در این مناطق توجه شود.

وی با بیان اینکه در سال های اخیر زندگی شهری تاثیر بسیار زیادی بر زندگی روستایی گذاشته است، افزود: متاسفانه مهاجرت ها از روستاها به طرز بسیار نگران کننده ای در حال افزایش است این در حالی است که به دنبال مهاجرت ها معضل حاشیه نشینی در شهرها روز به روز در حال افزایش بوده که زنگ خطری جدی برای زندگی شهری محسوب می شود.

سعیدی از بی توجهی تمامی دستگاه ها و مسئولان نسبت به اقتصاد و معیشت روستایی انتقاد کرد و ادامه داد: البته خشکسالی، نبود امکانات مناسب و میل به زندگی شهری به دلیل نبود امکانات و مراکز تفریحی و آموزشی هم از جمله دلایل شیوع حاشیه نشینی است.

نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی، بر لزوم احیای اقتصاد و معیشت روستایی تاکید کرد و یادآور شد: صنایع کشاورزی و دامداری از جمله صنایعی است که در گذشته از رونق خاصی برخوردار بوده اما بنا به دلایلی فعالیت این صنایع در روستاها کمرنگ شده اند از این رو رونق و احیای این صنایع می تواند علاوه بر تاثیر مثبت در اقتصاد کشور از مهاجرت روستاییان و به تبع آن حاشیه نشینی جلوگیری کند.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: به طور قطع اگر روستاها به فعالیت اقتصادی وارد شوند بسیاری از مشکلات آنها و کشور برطرف خواهد شد.

به نظر می رسد با توجه به تشدید این معضل در اطراف کلان شهرها، اگر در این برهه حساس نتوانیم به معضل حاشیه نشینی بصورت عمیق و زیربنایی بپردازیم ، در آینده ای نه چندان دور مشکلات و حواشی منفی حاشیه نشینی همه ابعاد اجتماعی و برنامه های کاری جامعه را درگیر خود کرده و نخواهد گذاشت آهنگ رشد اقتصادی و توسعه در سطحی قابل قبول تنظیم و به اجرا درآید، در آن صورت مهمترین دغدغه دولتمردان و سازمان ها و ادارات برطرف کردن نیازهای روزمره بجای برنامه ریزی برای میان مدت و درازمدت خواهد بود.